Կարմիր խաչը Կարմիր Խաչի և Կարմիր Մահիկի Միջազգային շարժման նշանն է։ Կարմիր Խաչի և Կարմիր Մահիկի Միջազգային շարժումը միջազգային հումանիտար կազմակերպություն է, որն աշխատում է ողջ աշխարհում։ Այն հումանիտար օգնություն է ցուցաբերում մարդկանց, որոնք տուժել են տարաձայնությունների և զինված բռնությունների արդյունքում, ինչպես նաև տարածում է պատերազմի ժամանակ տուժածներին պաշտպանող օրենքները։ Կարմիր խաչի շարժումն իր գլխավոր նպատակն է համարում օգնել բոլորին առանց խտրականության, դրանով հանդերձ օժանդակելով երկրի վրա խաղաղության հաստատմանը։ Այն բաղկացած է ամբողջ աշխարհում սփռված մոտ հարյուր միլիոն կամավորներից։
Միջազգային Կարմիր Խաչի ընկերությունը 1863թ. Շվեյցարիայում հիմնել է շվեյցարացի գործարար և հասարակական գործիչ Անրի Դյունանը ։ 1859թ. հունիսի 24-ին Սոլֆերինոյի մոտ կայացած ճակատամարտից հետո, երբ հակամարտության ընթացքում զոհվեցին ավելի քան 40 հազար զինվոր, Անրի Դյունանը ցնցված էր մարտի դաշտում բժշկական օգնության գրեթե լիովին բացակայությամբ։ Եվ նա որոշեց զբաղվել վիրավոր զինվորների խնամքի հարցերով։
1884թ.-ին տեղի ունեցավ Կարմիր Խաչի Միջազգային կոմիտեի առաջին միջազգային կոնֆերանսը։ Այդ կոնֆերանսի ժամանակ ընկերության խորհրդանշան ընտրվեց սպիտակ ֆոնի վրա կարմիր խաչը։ Խորհրդանշանի գունային ձևավորումը իրենից ներկայանցում է Շվեյցարիայի ազգային դրոշի հակադարձ գունավորումը, որպես հարգանք Կարմիր Խաչի հայրենիքի։
«Միջազգային Կարմիր Խաչ» անվանումը հաստատվեց 1928թ.-ին Հաագայում կայացած միջազգային 13-րդ կոնֆերանսի ժամանակ։ Այդ ժամանակ նաև ընդունվեց կազմակերպության կանոնակարգը։
1877-1878թթ. ռուս-թուրքական պատերազմի ժամանակ Օսմանյան կայսրությունը հրաժարվեց օգտագործել այդ խորհրդանշանը։ Կարմիր խաչը թուրքերն ասոցացնում էին խաչակրած արշավանքների հետ։ Օսմանյան կայսրությունն հայտարարեց, որ ցանկանում է որպես պաշտպանական խորհրդանշան խաչի փոխարեն օգտագործել կարմիր մահիկը՝ միաժամանակ հարգելով հակառակորդի օգտագործած կարմիր խաչը։ Օսմանյան կայսրությանը սկսեցին հետևել այն երկրները, որտեղ բնակչությունն հիմնականում իսլամ է դավանում։
1929թ.-ին Ժնևյան համաժողովն ընդունեց կարմիր մահիկը, որպես երկրորդ խորհրդանշան։
1986թ.-ի հոկտեմբերին կայացած 25-րդ Կարմիր Խաչի միջազգային կոնֆերանսի ժամանակ հաստատվեց կազմակերպության նոր անվանումը՝ Կարմիր Խաչի և Կարմիր Մահիկի Միջազգային շարժում։
Ի դեպ
* Անրի Դյունանի ծննդյան օրը՝ մայիսի 8-ը, նշվում է որպես Կարմիր Խաչի և Կարմիր Մահիկի շարժման միջազգային օր։
* 1919թ.-ին պատերազմական գործողությունների հետ կապ չունեցող իրավիճակները վերահսկելու համար ստեղծվեց Կարմիր Խաչի և Կարմիր Մահիկի Միջազգային ֆեդերացիա, որի կենտրոնը գտնվում է Ժնևում։
* Կարմիր խաչը պաշտպանական խորհրդանիշ է Կարմիր Խաչի և Կարմիր Մահիկի Միջազգային շարժման համար, այդ իսկ պատճառով այլ կազմակերպությունների կողմից այդ նշանների օգտագործումը արգելվում է միջազգային կանոնադրությամբ։
* Կարմիր խաչի կիրառումը առևտրային կազմակերպությունների, դեղատների, մասնավոր անձանց, մասնավոր բժիշկների և հիվանդանոցների կողմից անօրինություն է։ Շտապ օգնության մեքենաների և կենտրոնների կողմից կարմիր խաչի օգտագործումը թույլատրվում է պայմանով, որ նրանք պահպանեն միջազգային կանոնադրությունը և օգնությունն անհատույց ցուցաբերեն։
* Կարմիր Խաչն ու Կարմիր Մահիկը ամբողջ աշխարհում ամենահայտնի նշաններից են։ Իսկզբանե ստեղծվելով զինուժի սանիտարական ծառայություններն իրականացնելու, հիվանդների և վիրավորների պաշտպանության համար, ժամանակի ընթացքում դրանք փոխվեցին օգնության կարիք ունեցողներին անհատույց օգնություն ցուցաբերելու նշանների։ Սակայն այն հանգամանքը, որ ինչ-որ անձ կամ կազմակերպություն ցանկանում է օգնություն ցուցաբերել, իրավունք չի վերապահում նրան այդ նշաններն օգտագործել։
* Կարմիր Խաչի և Կարմիր Մահիկի նշանները բժշկական նշաններ չեն։
* Կարմիր Խաչը հումանիտար գործունեության իրականացման նշան է, որը պաշտպանում է ոչ միայն տուժածին, այլ նաև նրան օգնություն ցուցաբերողին։
* Երբեմն խաչի կամ մահիկի նշաններին տրվում է մշակութային, կրոնական կամ քաղաքական նշանակություն։ Իր հերթին այն ազգային հանրությունը, որը չի ցանկանում օգտագործել կարմիր խաչի կամ կարմիր մահիկի նշանը, շարժման լիիրավ անդամ չի հանդիսանում։ Դա խանգարում էր Շարժմանն իրականացնել իր գլխավոր սկզբունքներից մեկը՝ ունիվերսալության սկզբունքը։ Այդ խնդիրը լուծելու համար որոշվեց երրորդ նշան ստեղծել շեղանկյան տեսքով, որը բոլոր ազգերի համար ընդունելի կլինի։ Այդ գաղափարն իրականության կոչվեց 2005թ.-ի դեկտեմբերին, որտեղ Կարմիր Խաչի և Կարմիր Մահիկի կողքին որպես խորհրդանիշ հայտնվեց կարմիր բյուրեղը (կարմիր շեղանկյուն սպիտակ ֆոնի վրա)։
Այդ նշանը չունի որևէ քաղաքական, մշակութային կամ կրոնական ուղղվածություն, սակայն ունի այն իրավական կարգավիճակն ինչ կարմիր խաչն ու կարմիր մահիկը, և կարող է օգտագործվել ինչպես նրանց կողքին, այնպես էլ որպես առանձին խորհրդանիշ։
