Չգիտեմ, թե հետապնդում էր արդյոք ինձ միսիս Բերկը: Ես վազում էի մեր փողոցով և նույնիսկ ետ չէի նայում: Միսիս Ուինքշիփը ինձ տեսավ և իմ վախեցած դեմքից հասկանալով, որ ես մեծ վտանգից եմ փախչում, գոռաց ինձ.
– Փախիր, Ջիմմի, փախիր, տղա որ քեզ չհասնեն:
Մեր նրբափողոցից ես անցա Տերնմիլ փողոցը և շուռ եկա դեպի Սմիթֆիլդի շուկան: Ես հասկանում էի, որ բաց տեղում միսիս Բերկը հեշտությամբ կբռնի ինձ, բայց շուկայի հրապարակի նեղ և ծուռումուռ անցքերում ինձ գտնել չէր կարող:
Շուկայի օր չէր: Հրապարակը խաղաղ էր ու դատարկ: Ես այդ հրապարակը լավ էի ճանաչում, որովհետև հաճախ էի խաղացել այնտեղ ընկերներիս հետ: Հիշում էի, որ տղաները «խոզի շարքը» գնալ չէին սիրում, ուստի և հենց այնտեղ գնացի: Բարձրացա մի փակ խանութի սանդուղքի վրա և սկսեցի այդտեղից շուրջս դիտել: Միսիս Բերկը ոչ մի տեղ չէր երևում: Արագ վազելուց շունչս կտրվում էր. լալիս էի ցավից ու սրտնեղությունից: Արցունքս խառնվում էր արյունին, որ ծորում էր իմ երեսից, միսիս Բերկի չանգռած տեղերից: Մազերս խճճված էին, գլխիս գլխարկ չկար: Բոբիկ ոտքերս ցեխոտվել էին, բաճկոնս քրքրված էր և կարկատաններով պատած: Ահա ինչ վիճակում էի ես նստել խոզի շարքի խանութի աստի-ճանների վրա մայիսյան այն ջերմ երեկոյին:
Առաջին կես ժամը իմ միտքն զբաղված էր մեկ բանով, ես շարունակ վախենում էի, թե միսիս Բերկը մի որևէ անկյունում թաքնված կլինի և ահա հանկարծ կհարձակվի ինձ վրա: Անվերջ այս ու այն կողմ էի նայում ու ականջ էի դնում ամեն մի խշշոցի: Բայց ժամանակն անցնում էր, իսկ իմ թշնամին ոչ մի տեղ չէր երևում: Քիչ-քիչ հանգստացա և լսելով, որ ժամը չորսը խփեց, սկսեցի լուրջ մտածել, թե ի՞նչ պիտի անեմ: Տուն գնամ: Ո՛չ, անկարելի է, նա ինձ կսպանի: Այժմ ինչ ուզենա կանի ինձ. հայրիկիս ցույց կտա իր կծած մատը, և հայրս կասի, որ հենց տեղն է եղել ինձ ծեծելը։ Ինչո՞վ կարող եմ արդարանալ: Ես կծեցի նրա ձեռքը, այդ արդեն վատ էր: Բացի դրանից երեխային ցած գցեցի: Ինձ հրամայված էր հանգիստ նստել և պինդ պահել երեխային, իսկ ես նրան ցած գցեցի, նա երևի վնասվածք ստացավ, գուցե և շատ խիստ: Խե՜ղճ Պոլլի: Նա վայր ընկավ սարսափելի թխկոցով ու ճիչով: Գուցե հենց հիմա նրա բոլոր ոսկորները կոտրվել են: Գուցե հենց դրա համար էլ խորթ մայրս իմ ետևից չվազեց: Ոչ, տուն վերադառնալու մասին մտածել անգամ չի կարելի:
Բայց ո՞ւր գնամ: Փողոցում արդեն մութ էր: Սկսեցին լապտերները վառել: Խոզի շարքում նստելը շատ անդուրեկան բան էր: Ես քայլեցի մինչև շուկայի առաջին շարքը և այնտեղ նորից նստեցի՝ աշխատելով մտածել իմ դրության մասին: Որքան ավելի էր մթնում, այնքան ավելի ուտել էի ուզում: Սկսեցի մտածել, թե ինչ կպատահի ինձ, եթե վերադառնամ տուն: Մտաբերում էի իմ կերած ամենաուժեղ ծեծերը և աշխատում էի պատկերացնել, թե կարող եմ դիմանալ այդպիսի պատժի: Հանկարծ մեկը դիպավ իմ թևին: Վերև նայելով՝ ես տեսա իմ առջև կանգնած մի մարդու, ձեռքին բռնած երկու պենս:
– Ա՜խ, խեղճ մոխրատիտիկ, – ասաց նա կարեկից ձայնով: – Առ, հաց գնիր քեզ համար:
Մինչև ես զարմանքից ուշքի կգայի, անցորդը մթության մեջ անհետացավ; Ես նույնիսկ չհասցրի շնորհակալություն հայտնել նրան և չգիտեի, ուրախանա՞մ ստացածս փողի համար: Ինչու նա ուղղակի չասաց. «Ահա քեզ երկու պեննի»: Ինձ շատերն Էին մոխրատիտիկ անվանել, և ես դրանից չէի նեղանում, բայց ինչու նա ինձ պատվիրեց հաց գնել, կարծես ես մուրացկան եմ: Իմ արժանապատվությունը պահելու համար ես բարձր ու առողջ ձայնով գոռացի այն կողմը, ուր անհետացել Էր գթասիրտ մարդը.
– Ես հաց չեմ գնի: Կգնեմ ինչ-որ քեֆս ուզի:
Եվ ճամփա ընկա հաստատ որոշելով ինձ ողորմություն տվող մարդու ասածի հակառակն անել: Ես վճռականորեն հեռանում էի ճանապարհին ինձ հանդիպող հացի խանութներից և աշխատում էի մտածել միայն քաղցրավենիքի մասին: Այսպես հասա մի փոքրիկ խանութի, որտեղ վաճառում Էին զանազան անուշեղեն ու դոնդողներ: Դրանք լցված Էին ապակե խոշոր ամանների մեջ, և յուրաքանչյուր ամանի վրա նշանակված Էր գինը: Ինձ առանձնապես հրապուրեց մի աման, որի մեջ սալորի անուշ կար: Նրա վրա գրված Էր՝ «ֆունտը 18 պեննի»: Ես սկսեցի մատներով հաշվել և գտա, որ այդ անուշի երկու ունցին կարժենա 2 պեննի և 1 ֆարտինգ: Ճիշտ Է, ինձ մեկ ֆարտինգ պակասում էր, բայց միևնույն է, ես կարող էի պարզապես երկու պեննիի անուշ խնդրել: Երկու պեննին լավ փող է, դա մի ինչ-որ կես պեննի չէ:
– Խնդրեմ ինձ երկու պեննիի սալորի անուշ տաք, – կրկնեցի ես ինքս ինձ և հաստատ քայլերով ուղղվեցի դեպի խանութի դուռը: Բայց հազիվ էի ոտքս շեմքին դրել, մեկ էլ ականջիս մի հարված իջավ, որն ինձ ետ շպրտեց դեպի փողոց:
– Կորի՛ր այստեղից, – գոռաց խանութպան պառավը: – Արդեն տասը րոպե է հետևում եմ քեզ, գող անպիտան: – Այս ասելով նա դուռը շրխկոցով ծածկեց:
Ես դրանից շատ նեղացա: Նետվեցի փողոց, որ մի քար վերցնեմ ու զզվելի խանութի լուսամուտները փշրեմ, բայց այդ րոպեին ինձ շշմեցրեց այնպիսի մի հրապուրիչ բուրմունք, որ իմ զայրույթն իսկույն չքացավ:
Բուրմունքը գալիս էր հարևան խորտկարանից: Երևի այնտեղ հենց նոր փռից հանել էին սիսեռի պուդինգ և յուղոտ բլիթներ: Ի՞նչ կլիներ ինձ հետ, եթե ես խորտկարանին մոտենայի իմ երկու պեննին անուշի մի չնչին կաթիլի վրա ծախսելուց հետո: Առանց մի րոպե տատանվելու մտա խորտկարան և ինձ համար ընթրիք գնեցի, մեկ յուղաբլիթ, մի կտոր սիսեռի պուդինգ կես պեննիի և կես պեննիի էլ՝ տապակած կարտոֆիլ: Ուզեցի անմիջապես սկսել ընթրիքս, բայց լսել էի, որ աշխարհում կան չար մարդիկ, որոնք հետամուտ են լինում անպաշտպան երեխաներին և կողոպտում նրանց: Դրա համար էլ ես իմ ընթրիքը փաթաթեցի կաղամբի տերևի մեջ, թաքցրի բաճկոնիս փեշի տակ, գնացի խոզի շարքը և այնտեղ մեծ բավականությամբ ամբողջը կերա մինչև վերջին փշրանքը:
Չի կարելի ասել, թե կշտացա: Ո՛չ, ես կարող էի երեք անգամ ավելի ուտել, բայց և այնպես ընթրիքը փոքր-ինչ հագեցրեց իմ քաղցը: Իմ մտքերը նորից դարձան դեպի փոքրիկ Պոլլին: Ի՞նչ դրության մեջ է նա հիմա: Նրա մասին ես ավելի շատ էի մտածում, քան հայրիկիս, տան կամ որևէ բանի մասին: Նա ինձ հետ խոսել չէր կարողանում, բայց ես տեսնում էի, որ նա իրեն շատ վատ էր զգում, երբ ես լաց էի լինում: Երբ միսիս Բերկը ինձ ծեծում էր, փոքրիկ Պոլլին իր թաթիկները փաթաթում էր վզիս և քնքշությամբ համբուրում ինձ:
Սիրտս այնպես ծանրացավ, որ ես որոշեցի գնալ տուն կամ գոնե մեր նրբափողոցի մոտերքը թափառել, մինչև որ հարևաններից որևէ մեկը հանդիպի ու ինձ պատմի, թե ինչ դրություն է մեր տանը:
Արդեն բոլորովին մութն էր, և Սմիթֆիլդի շուկայի ճանապարհին ինձ քիչ անցորդներ էին պատահում: Ես քայլում էի շատ զգույշ, շուրջս նայելով, և երբ ինձ թվում էր, թե դեմս է գալիս հայրիկիս կամ միսիս Բերկին նման որևէ մեկը, իսկույն թաքնվում էի դարպասների տակ: Բայց իմ երկյուղն իզուր էր. ես արդեն Տերնմիլ փողոցի կեսից ավելին անցել էի անվտանգ: Հանկարծ, մեր նրբափողոցից դեռ մի քսան սաժեն հեռու, հանդիպեցի իմ ընկերներից մեկին՝ Ջերրի Պեպին, որը երեք-չորս տարով ինձանից մեծ մի տղա էր: Ասենք, ավելի ճիշտ, ոչ թե ես նրան հանդիպեցի, այլ նա ուղղակի կպավ ինձ: Փողոցի մյուս կողմից նա վազեց ինձ մոտ, երկու ձեռքով գրկեց ինձ, կարծես շատ էր ուրախացել, որ ինձ տեսավ:
– Ջիմ, սիրելի բարեկամ, – գոչեց նա: – Այդ ո՞ւր ես գնում:
– Ինքս էլ չգիտեմ, Ջերրի, – պատասխանեցի ես: – Ուզում էի գնալ տուն, տեսնեմ ինչ կա…
– Մի՞թե դու դեռ տանը չես եղել: Առավոտվանից չես եղել, այն ժամանակից, երբ փախար։
– Այո, ամբողջ օրը փողոցում եմ եղել: Ի՞նչ կա մեզ մոտ, Ջերրի: Այսօր ճաշից հետո դու չե՞ս տեսել փոքրիկ Պոլլիին:
Պեպը իմ հարցերին չէր պատասխանում:
– Եթե դու տանը չես եղել, ուրեմն շուտ գնա, – ասաց նա՝ բռնելով օձիքս և հրելով մեր նրբափողոցի կողմը: – Գնանք, գնանք:
Ջերրիի արարքն ինձ կասկածելի թվաց:
– Ես կգնամ տուն, երբ ինքս ուզեմ, – ասացի՝ նստելով փողոցում: – Կարիք չկա, որ դու ինձ հրես, Պեպ:
– Ես քեզ հրո՞ւմ եմ: Ա՛յ թե հնարեցիր: Ինչո՞ւ պետք է հրեմ քեզ: Դու ինքդ ասացիր, որ տուն ես գնում: Ինչ արժանի ես, որ մարդ քեզ ծառայություն անի:
– Ի՞նչ ծառայություն, Ջերրի:
– Ինչ ծառայությո՞ւն: Շատ պարզ է, թե ինչ: Այնտեղ, մեր փողոցում, բոլորը ողբում են քեզ համար, հայրդ էլ, մայրդ էլ, փոքրիկ Պոլլին էլ. լսելիս մարդու սիրտը մղկտում է: Առանց քեզ ընթրիքի նստել չեն ուզում: Իսկ ընթրիքի համար մի ահագին մսե պուդինգ են պատրաստել, կարտոֆիլով: Ես էլ ինքս ինձ մտածեցի, սրանք այստեղ լացուկոծ են անում, իսկ խեղճ Ջիմմին թափառում է փողոցներում, վախենում է տուն վերադառնալ: Գնամ գտնեմ նրան, ասեմ, որ չվախենա: Եվ ահա եկա: Իսկ դու թափառում ես փողոցում և կարծում ես, թե ես խաբում եմ:
Ես նայեցի ուղիղ Ջերրիի երեսին, և գազե լապտերի լույսի տակ նրա դեմքն ինձ այնպես ազնիվ երևաց, որ դադարեցի կասկածել: Մինչդեռ նրա պատմությունը համարյա անհավանական էր: Բոլորը լալի՞ս են ինձ համար: Մսե պուդինգը պաղո՞ւմ է իմ պատճառով: Ես խղճի խայթ զգացի ու նույնիսկ աչքերս արտասվակալեցին:
– Ջերրի, այդ բոլորը ճի՞շտ ես ասում, – գոչեցի ես՝ վեր ցատկելով: – Դու համոզվա՞ծ ես, որ այդ ճիշտ է: Ախր դու գիտես, թե ինչ վատ կլինի իմ օրը, եթե ճիշտ չես ասում: Դու հո գիտես, թե միսիս Բերկը ինչպես Է ծեծում ինձ ու մազերս քաշքշում:
– Ի՞նչ կա սուտ ասելու: Բոլորը քեզ են ողբում, կարծես ամբողջ տունը վառվում Է, իսկ ամենից ավելի հայրդ է ողբում: Թե որ ինձ չես հավատում, մտիր մեր փողոցը, հենց Ուինկշիպների տան մոտից կլսես նրա ձայնը: Նա պատրաստ Է վշտից կախվելու:
– Իսկ Պոլլի՞ն: Ինչպե՞ս է նա: Առո՞ղջ է: Որևէ ոսկորը չի՞ կոտրվել, երբ ես նրան ցած գցեցի սանդուղքից: Քիթը չի՞ արնոտվել: Գլխին ուռուցքներ չե՞ն առաջացել:
– Ա՜, այ թե ինչից ես վախենում, – ուրախ վրա բերեց Ջերրին: – Դատարկ բան: Նա բոլորովին առողջ է: Երբ նրան բարձրացրին, նա քրքջում էր խելագարի պես: Նրան վերցրին և տարան բժշկի մոտ…
– Ինչպե՞ս: Իսկ ինչո՞ւ տարան բժշկի մոտ, Ջերրի: Ախր դու ասում ես նա չի վնասվել:
– Մի՞թե ես ասացի՝ բժշկի մոտ, – պատասխանեց Պեպը՝ շփոթված երեսը դարձնելով ինձանից:
– Ասացիր, ասացիր, Պեպ: Դու ասացիր, որ նրան տարան բժշկի մոտ:
– Դե լավ, բայց հո ես չասացի, թե ինչու տարան: Ես միայն ասացի, որ երբ նրան բարձրացրին, նա քրքջում էր: Եվ այնպես էր քրքջում, որ նույնիսկ վախեցան, մտածելով, թե դա հո հիվանդությունից չէ, և դրա համար էլ տարան բժշկի մոտ:
Այս բացատրությունից բոլորովին հանգստացած ու մխիթարված՝ ես վազեցի դեպի մեր փողոցը: Ջերրին ուրախ շատախոսելով գալիս էր ինձ հետ: Մենք արդեն մի քանի քայլ էինք հեռու մեր փողոցից, երբ հանկարծ մեզ մոտ վազեց մի տղա, որի հետ նույնպես շատ անգամ էի խաղացել, և բռնեց իմ ձեռքը:
– Բռնեցինք, Ջերրի, – գոռաց նա: – Հը, կես ենք անելու, չէ՞:
– Չէ, չէ, – գոռաց Ջերրին՝ բռնելով իմ մյուս ձեռքը: – Ես քեզ հետ կես չեմ անի: Այն րոպեից, երբ նրա հայրը տուն է եկել, ես եմ վազվզում սրա ետևից: Նախ ես եմ բռնել սրան:
– Իսկ ես քեզ ասում եմ՝ կես ենք անելու, – ասաց մյուս տղան՝ ավելի ամուր բռնելով ձեռքս: – Ես հետևում եմ ձեզ այն րոպեից, երբ դուք հանդիպեցիք իրար: Առանց ինձ դու սրան տուն քարշ տալ չես կարող: Դատարկ խոսքերի ժամանակ չէ, տանենք սրան:
– Հեռու կորիր: Ջեմս Բալիզետն ի՞նչ ասաց: Ով ամենից առաջ նրան բռնի ու տուն բերի, նրան մեկ շիլլինգ կտամ: Իսկ երկրորդի մասին ոչինչ էլ չասաց:
– Ձայնդ կտրիր, ձայնդ կտրիր, – ասաց մյուս տղան, որ Ջերրիից ավելի ուժեղ էր:
– Դե արի, արի, – այս վերջին խոսքերը վերաբերում էին ինձ: – էլ ես քեզանից չեմ բաժանվի: Հայրդ քեզ մահու չափ կծեծի, հենց որ ձեռքն ընկար:
Վախից սարսափահար ես դուրս պրծա նրանց ձեռքից և ընկա սալահատակի վրա, ամբողջ կոկորդով գոռալով, որ ավելի շուտ կմեռնեմ, քան մեկ քայլ կանեմ դեպի մեր փողոցը: Որովհետև իմ ոտքերին կոշիկ չկար, ես այնքան էլ ուժեղ քացի տալ չէի կարող, բայց և այնպես բավական հաջող պաշտպանվում էի իմ թշնամիներից և չէի թողնում, որ ինձ բռնեն: Երկուսն էլ կատաղության էին հասել: Ստոր դավաճան Պեպը չարությունից սփրթնել էր: Թեև նա հայտնի էր իր վախկոտությամբ, բայց այստեղ նրա մեջ հանկարծ քաջություն էր երևան եկել: Նա շուռ եկավ դեպի իր հակառակորդը և ամբողջ թափով բռունցքը խփեց նրա երեսին: Տղան՝ հարվածից շշմած, մի վայրկյան անշարժ կանգնած մնաց, աչքերը չռած նայեց Պեպին՝ տրորելով իր ցաված քիթը։ Հետո հանկարծ մի ոստյունով հարձակվեց նրա վրա, գետին գլորեց և սկսեց ամբողջ ուժով ծեծել:
Իմ թշնամու այդ անհաջողությունն այնքան հաճելի էր ինձ, որ ես վտանգը մոռացած, մի քանի րոպե դիտում էի այդ պատկերը: Բայց շուտով իմ գլխում մի միտք ծագեց. «Քանի նրանք կռվում են, գլուխս ազատեմ»: Ես նույն վայրկյանին վեր թռա տեղիցս և կայծակի արագությամբ փախա, քանի դեռ իմ հակառակորդները փողոցի ցեխի մեջ թավալած՝ ծեծում էին իրար:
Անտառային հեքիաթ
Աշնանային գեղեցիկ մի օր ոզնի մայրիկը, իր երկու փոքրիկների հետ, գնաց անտառ՝ ձմռան համար պաշար հավաքելու։ Անտառում ոզնի մայրիկը սկսեց...
