Համակարգիչ. բարեկա՞մ, թե՞ թշնամի

Ինչո՞ւ են բոլոր երեխաները համակարգչի, ավելի շուտ համակարգչային խաղերի համար «խելագարվում»։ Գիրք ընթերցելն ու սովորական խաղերն ամբողջովին մոռացել են։

Ըստ հոգեբանների, համակարգչային խաղերը երեխային գերում են իրենց վառ գույներով, նկարների դինամիկայով ու իրադարձությունների վրա ինքնուրույն ազդելու հնարավորությամբ, որը բացառվում է մուլտֆիլմերի դեպքում։
Սակայն, շատ ծնողներ, բացասաբար են վերաբերվում իրենց երեխայի այդ հրապուրանքին։ Ճի՞շտ են արդյոք նրանք, թե՞ նրանց մտավախությունը սխալ է։

Ի՞նչ են ասում հոգեբանները

Հոգեբանները միակարծիք չեն այն հարցում, թե արդյո՞ք օգտակար են համակարգչային խաղերը երեխաների համար։ Որոշ հոգեբաններ կարծում են, որ խաղերը զարգացնում են մտածողությունը, օգնում են տրամաբանել։ Դա, անխոս, վատ չէ։ Սակայն շատ մասնագետներ վստահ են, որ խաղերի նկատմամբ չափազանց մեծ սերը երեխաներին կարող է անդառնալի վնաս հասցնել։ Ինչո՞ւ։ Երեխաները, որոնք երկար ժամանակ են անցկացնում էկրանների առջև, դժվարությամբ են լեզու գտնում հասակակիցների հետ։ Նրանց հետաքրքրասիրությունները, որպես կանոն, սահմանափակ են. նրանց չեն հետաքրքրում ֆուտբոլը, ֆիլմերը, ցուցահանդեսները և այլն։ Համակարգիչն ասես թմրանյութ լինի։ Երեխային հեռացնում է ռեալ կյանքից, փոխարինելով հասակակիցների հետ նորմալ հարաբերություններին։ Եթե նման երեխան ընկերներ ունի, ապա նրանք ևս համակարգչային խաղերի սիրահար են։ Մասնագետներն անհանգստանում են, քանի որ յուրաքանչյուր տարի ավելի շատ երեխաներ ն նման զբաղմունքը գերադասում։

Ի՞նչ կարծիք ունեն բժիշկները

Ինչպե՞ս են նրանք վերաբերվում երեխաների ամենօրյա շփումներին իրենց «էլեկտրոնային ընկերոջ» հետ։ Ըստ բժիշկների, երեխաներին անհրաժեշտ է հնարավորինս հեռու պահել համակարգիչներից։ Բժշկական տեսանկյունից, համակարգչային խաղերի չարաշահումը բացասաբար է անդրադառնում երեխայի առողջության վրա։ Առաջին տուժողը աչքերն են։ Մարդու աչքը սովոր է լույսի անդրադարձին, իսկ համակարգչային պատկերները վառ, անդադար լուսավորող կետեր են։ Աչքի համար բարդ է նման ինֆորմացիան «կարդալը»։ Դա հատկապես մեծ ծանրաբեռնվածություն է երեխայի աչքերի համար։

Իսկ ինչպիսի՞ խաղեր են նախընտրում Ձեր փոքրիկները։ Իհարկե, ոչ մի վատ բան չկա, եթե նրանց հետաքրքրում են հանգիստ, ուսուցողական խաղեր (իհարկե, եթե նրանք օրուգիշեր այդ խաղերը խաղալով չեն անցկացնում)։ Իսկ կռիվ տեսարաններով խաղերից պետք է հրաժարվել։ Այդպիսի «անմեղ» խաղերը կարող են հանգեցնել նյարդային համակարգի և հոգեկան աշխարհի շեղումների։ Եթե նկատել եք, որ ձեր զավակը դարձել է ծույլ, նվնվան, կամ, հակառակը, ագրեսիվ ու չափից դուրս դյուրագրգիռ, ապա համակարգչով զբաղմունքը ցանկալի է ժամանակավորապես դադարեցնել։ Զբոսնեք միասին, այնպիսի զբաղմունք ու խաղեր մտածեք, որոնք կհանեն նյարդային լարվածությունը։
Երկար ժամանակ համակարգչի առջև նստելով երեխայի մոտ առաջանում է ողնաշարի ծռման վտանգ։ Երբ փոքրիկը տևական ժամանակ կուզիկ վիճակում նստում է էկրանի մոտ, հիմնական ծանրաբեռնվածությունն ընկնում է վզի մկանների, ուսագոտու, ձեռքերի և մեջքի վրա։ Դա տեղի է ունենում ընդհանուր անշարժության արդյունքում, քանի որ երեխան ոչ մի ֆիզիկական աշխատանք այդ ժամանակ չի կատարում։ Այդ իսկ պատճառով, եթե Ձեր երեխան չի կարող ապրել առանց համակարգիչ, ապա նրան անհրաժեշտ է զբաղվել ֆիզիկական մարմնամարզությամբ կամ պարզապես շարժուն խաղերով, այլապես նրա մկանները անգործությունից կթուլանան։

Ոսկե միջինը

Եթե ամեն ինչ այդքան վատ է, միգուցե երեխաներին արգելե՞նք ընդհանրապես մոտենալ համակարգչին։ Իհարկե, ո՛չ։ Երեխան պետք է ոչ միայն խաղա, այլ նաև սովորի աշխատել այդ խելացի մեքենայով։ Ծնողների առաջադրանքն է հետևել , որպեսզի երեխաների մոտ առողջական որևէ խնդիր չառաջանա։ Մասնագետները վստահեցնում են, որ եթե համակարգչի առջև անց կացվող ժամանակը ճիշտ պլանավորվի, ապա բացասական հետևանքներից կարելի է խուսափել։
Այսպես, եթե տնային համակարգիչ ունեք, պարզապես պետք է որոշ անվտանգության միջոցներ ձեռնարկել։ Համակարգիչը պետք է լինի պատուհանից ձախ։ Մութ սենյակները բացարձակապես ցանկալի չեն։ Տարածքը, որտեղ տեղադրված է համակարգիչը, պետք է լինի ոչ պակաս քան 6 քառ. մետր։ Հատակը պետք է այնպիսի նյութից լինի, որպեսզի հաճախ խոնավ մաքրման ենթարկվի։ Եթե օդափոխիչ համակարգ չկա, ապա անհրաժեշտ է ժամանակ առ ժամանակ օդափոխել տարածքը։
Հետևեք, որպեսզի երեխայի աչքերը էկրանից գտնվեն ոչ պակաս քան 50 սմ հեռավորությունը։ Օպտիմալ է համարվում 60-70 սմ-ը։
Եթե չունեք հատուկ համակարգչի համար նախատեսված սեղան, համակարգիչը կարելի է դնել սովորական սեղանի վրա, սակայն այնպես, որ երեխային համար լինի։ Ցանկալի է, որ աթոռի բարձրությունը կարգավորվող լինի։ Թույլ մի տվեք երեխային ձգվել դեպի ստեղնաշարը։ Ստեղնաշարը չպե՛տք է լինի երեխայի դնչին մոտ կամ հակառակը՝ շատ ցածր։ Երեխայի աթոռն անպայման պետք է ունենա թիկնակ, որպեսզի փոքրիկը կարողանա հենվել և մեջքի ծանրաբեռնվածությունը դրանով մեղմել։
Իսկ որքա՞ն ժամանակ է կարելի երեխաներին անցկացնել համակարգչի էկրանի առջև։
Ըստ մասնագետների, համակարգչով զբաղվելու անընդհատ տևողությունը չպետք է գերազանցի՝
5 տարեկանում — 7 րոպեն,
6 տարեկանում — 10 րոպեն,
2-5-րդ դասարանների աշակերտների համար — 15 րոպեն,
6-7-րդ դասարանների աշակերտների համար — 20 րոպեն,
8-9-րդ դասարանների աշակերտների համար — 25 րոպեն։
Երբ երեխան համակարգչի առջևից վեր կենա, անպայման մի քանի ֆիզիկական մարմնամարզություն և աչքի համար նախատեսված վարժություններ կատարեք՝ ընդհանուր ընկճվածությունը թոթափելու համար։ Վարժությունների համախումբը կարող եք ինքներդ կազմել, բայց այն պետք է անպայման ընդգրկի ձեռքերի և ոտքերի թափահարում, գլխի պտույտներ և տարուբերումներ աջ ու ձախ, առաջ ու հետ։
Հետևելով մեր խորհուրդներին, Ձեր երեխան կշարունակի մնալ առողջ ու շարժուն։

Վարժություններ աչքերի համար

* Փակել աչքերը՝ աչքերի մկանները խիստ լարելով։ Այնուհետև բացել աչքեր և, աչքերի մկանները թուլացնելով, նայել հեռուն։ Կրկնել 4-5 անգամ։
* Նայել քթի ծայրին և հայացքը մի քանի վայրկյան պահել այդ դիրքում, փակել աչքերը։ Այնուհետև բացել աչքերն ու նայել հեռուն։ Կրկնել 4-5 անգամ։
* Չթեքելով գլուխը նայել աջ ու հայացքը սևեռել աջակողմյան որևէ իրի վրա, այնուհետև նայել ուղիղ հեռուն։ Համանման ձևով կատարել՝ նայելով ձախ, վերև և ներքև։ Վարժությունը պետք է կրկնել 3-4 անգամ։
* Հայացքը արագ շարժել հետևյալ ուղղություններով՝ աջ-վերև, ձախ-ներքև, ապա նայել հեռուն։ Այնուհետև կրկնել հակառակ ուղղությամբ՝ ձախ-վերև, աջ-ներքև և ուղիղ։ Կրկնել 4-5 անգամ։