Ի՞նչ անել, երբ երեխան ստում է. գործնական խորհուրդներ ծնողների համար

Բոլորս էլ գիտենք, որ ոչ բոլոր մեծահասակներն են միշտ ճիշտն ասում, այդ դեպքում ի՞նչ կարող ենք ասել փոքրիկների մասին, ովքեր ավելի շատ պատճառներ ունեն ստելու համար: Մանկական ստին, ժամանակ առ ժամանակ, բախվում են գրեթե բոլոր ծնողները: Ոմանց դեպքում մեկ բացատրական զրույցն էլ բավական է լինում, որպեսզի ամեն բան իր ճիշտ տեղում հայտնվի, իսկ ոմանց մոտ էլ այն դառնում է գրեթե պաթոլոգիկ հիվանդություն: Այսպիսով, ի՞նչ կարող ենք անել, երբ երեխան ստում է և չի ցանկանում ուղղել իր բնավորության այդ բացասական դրսևորումը:

Պաթոլոգիկ (հիվանդագին) ստի հիմնական պատճառները

Նախ և առաջ պարզեք, թե ինչու՞ է երեխան ստում: Սովորաբար, յուրաքանչյուր երևույթ իր առաջացման պատճառներն է ունենում, որոնց ավելի խոր արմատները գալիս են ենթագիտակցականից: Եթե Դուք կարողանաք հասկանալ Ձեր երեխային, ապա ավելի հեշտ կլինի հաղթահարել այդ խնդիրը: Առավել հաճախ հոգեբանները դասակարգում են մանկական ստի հետևյալ հիմնական պատճառները.
1. Երեխաները միտումնավոր չեն ստում. նրանք պարզապես չեն կարողանում հասկանալ սեփական մանկական երևակայության և իրականության միջև եղած տարբերությունը: Նրանց զվարճալի «հեքիաթներն» այն մասին, թե ինչպես կոկորդիլոսները կերան կոնֆետները, դրանք երևակայության և ոչ թե չար մտադրության արդյունք են:
2. Չափահասի օրինակը. երեխան բավականին ուշադիր է հետևում մեծահասակների վարքին: Համապատասխանաբար, ձգտում է ամեն ինչում նույնականացվել նրա հետ: Առավել հաճախ, ծնողների կողմից ասված սուտը նկատելու դեպքում, երեխան այդ երևույթը սկսում է ընկալել որպես նորմ: Եթե նրան խնդրեք որևէ մի բան տատիկին կամ հայրիկին չպատմելու մասին, ապա շուտով երեխան էլ կսկսի ինչ-որ բաներ Ձեզանից թաքցնել:
3. Վախ պատժից. եթե ընտանիքում յուրաքանչյուր չարաճճիության համար ընդունված է պատժել երեխային, ապա նրա նման պահվածքը տրամաբանական է: Նա նախատեսված պատժից խուսափելու համար ցանկացած պատճառաբանություն կհորինի:
4. Սիրո և քնքշանքի պակաս. եթե երեխան զգում է Ձեր ուշադրության և սիրո պակասը, ապա նա ստի միջոցով կփորձի գրավել Ձեր ուշադրությունը:
Այսպիսով, եթե Դուք կարողանաք պարզել, թե ինչու՞ է Ձեր երեխան ստում, ապա նրան այդ տհաճ սովորությունից հետ պահելն ավելի հեշտ կլինի:

Ինչպես տարբեր տարիքի երեխաներին հետ պահել ստելու սովորությունից

Յուրաքանչյուր տարիք երեխայի բնավորության ձևավորման մի որոշակի դժվար շրջան է: Հենց այս հանգամանքն էլ պետք է նկատի ունենալ, երբ փորձում եք երեխային հետ պահել այդ վատ սովորությունից: Ուսումնասիրելով երեխաների ստելու հիմնական պատճառները, համեմատեք այն սեփական իրադրության հետ և փորձեք գտնել Ձեր երեխայի ստելու պատճառը: Միայն դրանից հետո փորձեք կիրառել առաջարկվող հոգեբանա-մանկավարժական մոտեցումները:

4 տարեկան
Եթե երեխան 4 տարեկանում իր արարքներն արդարացնելու համար հորինում է ցանկացած պատճառաբանություն, ապա պետք չէ նրան պատժել: Նախ և առաջ բացատրեք նրա ասածների անհեթեթ լինելը: Թող նա իմանա, թե ինչքան վատ և անհեթեթ է այդ ամենը: Իսկ եթե երեխան անդադար հեքիաթներ է հորինում, ապա մտածեք այդ մասին, գուցե Ձեր երեխան հենց դրա կարիքն ունի: Անպայման երեկոյան նրա համար հեքիաթ պատմեք և բացատրեք հեքիաթային աշխարհի և իրականության միջև եղած տարբերությունը: Նրա հետ տիկնիկային ներկայացումների կամ հեքիաթային բեմադրությունների հաճախեք:

5 տարեկան
5 տարեկանում երեխաների ստի գլխավոր պատճառը պատժի նկատմամբ ունեցած վախն է: Այդ իսկ պատճառով վերանայեք դաստիարակման Ձեր մեթոդները: Եթե նվազեցնեք պատժիչ մեթոդների կիրառման քանակությունը, ապա Ձեր երեխան ստելու պատճառ չի ունենա: Փորձեք ավելի հաճախ գովել նրան և ավելի քիչ անկյուն կանգնեցնել, որպեսզի Ձեր երեխան զգա Ձեր սերը և ավելի շատ վստահի Ձեզ:

6-7 տարեկան
Այս տարիքում դոմինանտում է մեծերի հետ նույնականացվելու միտումները: Փոքրիկ դպրոցականն արդեն կարողանում է ինքնուրույն և յուրովի կերպով վերլուծել ծնողների արարքները, եթե նրանք երեխայի ներկայությամբ ստում են միմյանց, ապա զարմանալի չէ, թե ինչու՞ է հետագայում երեխան սկսում ստել իրենց: Հետևաբար, 6-7 տարեկան երեխաներին ստելու սովորությունից ձերբազատելու լավագույն միջոցը հանդիսանում է սեփական վարքի օրինակը: Եթե երեխան ապրի վստահելի և իրականության անկեղծ մթնոլորտում, ապա նա ևս ստելու պատճառ չի ունենա:
Այսպիսով, Դուք երեխայի ստելու պատճառների բացահայտման շնորհիվ միշտ կկարողանաք հեշտորեն հետ պահել նրան այդ վատ գաղափարից:

Պատրաստեց՝ Նարին Մուրադյանը
(«Այբ Բեն Գիմ» զարգացման ակումբի էրգոթերապիստ,
հատուկ հոգեբան)