Յուրաքանչյուրն ունի որոշակի իրավունքներ ու պարտականություններ։ Դրանք ունեն թե մեծահասակները և թե երեխաները։ Այդ իսկ պատճառով, 
ինչքան շուտ Ձեր փոքրիկի մոտ զարգացնեք պատասխանատվության զգացումն ու ինքնուրույնությունը, այնքան շուտ նա կհասկանա կենսական կարևոր երևույթները։ Օրինակ, պետք է երեխան հասկանա, որ ընտանիքում յուրաքանչյուրն ունի իր պարտականությունները։ Եվ բոլորը պետք է դրանք կատարեն, անկախ նրանից, ցանկություն կա, թե՝ ոչ։ Հաճախ ծնողները չեն շտապում փոքրիկներին ներքաշել տնային գործերի մեջ, մեկնաբանելով, թե առանց փոքրերի «օգնության» գործն ավելի արագ ու լավ է իրականացվում։ Բայց դա մեծ սխալ է։ Հետագայում ծնողները կզարմանան, եթե իրենց երեխան չցանկանա ոչինչ անել, պարապ թրև գա, ոչնչի չձգտի, որևէ պատասխանատվություն չվերցնի իր վրա և այլն։
Նման իրավիճակից խուսափելու համար անհրաժեշտ է վաղ մանկությունից երեխայի վրա թեկուզ փոքր պարտականություններ դնել՝ օրինակ, փոքրիկը կարող է ջրել ծաղիկները։ Նախ և առաջ երեխան իրեն կզգա ընտանիքի լիիրավ անդամ, և հետո նա կիմանա, որ պատասխանատու է տնային որևէ գործի համար։ Եվ անպատասխանատու վերաբերմունքի համար նրա հետ պետք է խոսել ինչպես մեծահասակի հետ։
Բացի այդ պատասխանատվության զգացումը լավ զարգանում է տնային կենդանիների խնամքի ժամանակ։ Կարևորը, որ կենդանին ցանկալի լինի։ 
Բացատրեք երեխային, որ կենդանուն գնել եք հատուկ իր համար, այլ ոչ թե հայրիկի ու մայրիկի։ Իսկ դա նշանակում է, որ հենց ինքը պետք է հոգ տանի կենդանիներին, հետևի մաքրությանն ու զբոսանքի տանի։ Պետք չէ ամեն ինչը միանգամից բարդել երեխայի վրա։ Սկզբում նրան օգնության ձեռք մեկնեք, բացատրեք ինչպե՞ս անել այս կամ այն գործը, օգնեք նրան, սակայն հիմնական աշխատանքը թողեք երեխային։ Հիշեք, մեզանից յուրաքանչյուրը կյանքում ամեն ինձ ձեռք է բերել աստիճանաբար։ Մի մոռացեք երեխային հիշեցնել, որ եթե նա կենդանու հանդեպ անպատասխանատու լինի, ապա ոչ ոք, իհարկե, կենդանուն դուրս չի հանիտանից, բայց այլևս նա չի կարողանա որևէ բան խնդրել ու ստանալ այն։
Արդեն համեմատաբար գիտակից տարիքի երեխաների մոտ պատասխանատվության զգացումը կարելի է զարգացնել նաև գրպանի առօրյա ծախսերի գումարի միջոցով։ Մինչ երեխային գումար տալն անհրաժեշտ է նրա հետ զրուցել։ Բացատրեք նրան, որ նա արդեն մեծ է, և հիմա հայրիկի ու մայրիկի նման հնարավորություն ունի օգտագործել սեփական գումարը։ Բայց այդ փողը նա պետք է խելամտորեն ծախսի՝ գնելով անհրաժեշտ ու օգտակար իրեր՝ անհրաժեշտության դեպքում խորհրդակցելով մեծահասակի հետ։ Մեծագույն սխալ է, երբ գումարը տալուց հետո ծնողները սկսում են հետևել, թե երեխան որտե՞ղ և ինչպե՞ս է ծախսում գումարը։ Երեխան նման դեպքում կմտածի, որ իր փոխարեն ամեն ինչ մտածում ու իրեն կառավարում են ծնողները։ Երեխան պետք է իմանա, որ դա իր անձնական տարածությունն է, և նա այն կարող է ծախսել, ինչպես կցանկանա։ Բայց նաև հենց ինքն է պատասխանատվություն կրում իր ծախսած գումարի համար։ Օրինակ, եթե նա ամբողջ գումարը միանգամից ծախսի, ապա որոշ ժամանակ առանց գումար կմնա և դրա մեղավորը հենց ինքն է։
Իհարկե, փոքրիկ մարդու առջև գայթակղությունների մի մեծ շարան է բացվում, թե որտեղ կարելի է ծախսել գումարը և ծնողները ցանկանում են նրան զերծ պահել սխալներից։ Բայց որպեսզի երեխայի մոտ զարգանա ինքնուրույնություն, երբեք նրանից ծախսերի հաշվետվություն մի պահանջեք, այլ, պարզապես, հետաքրքրասիրություն ցուցաբերելով, հարցուփորձ արեք, թե ինչպե՞ս է պատրաստվում ծախսել գումարը։ Թող երեխան պատմի իր մտքերը։ Եթե, ըստ Ձեզ, նա պատրաստվում է որևէ անպետք իր գնել, ապա նրան բացատրեք, որ Դուք մի փոքր այլ կերպ կվարվեիք։ Երեխան պետք է հարազատների կողմից ոգեշնչվի։
