Այն, ինչ տեղի ունեցավ հինգշաբթի օրը, երևի բոլորովին այդպիսի տխուր վախճան չունենար, եթե Սուրը պատահմամբ չգտներ պղնձյա բանալին և դանակով չփորեր սնդուկի պատը: Բայց եկեք չշտապենք ու ամեն ինչ պատմենք սկզբից: Սուրենց տանը մի մեծ հինավուրց սնդուկ կար: Սնդուկը բոլոր կողմերից երեսապատված էր գույնզգույն, եռանկյունաձև թիթեղիկներով, որոնք արտակարգ շքեղություն էին տալիս նրան:
Սնդուկը փակվում էր ինքն իրեն: Բավական էր սեղմել կափարիչը և նա ամուր կփակվեր: Իսկ բացվելու համար օգտագործվում էր նուրբ փորագրություններ ունեցող մի բանալի, որը մայրիկը խնամքով թաքցնում էր երեխաներից: Բանն այն էր, որ սնդուկը զարմանահրաշ մի հատկություն ուներ: Հենց որ բանալին պտտվում էր փականի անցքում, սնդուկը ծնգծնգալով նվագում էր ու բացվում: Այս բանն այնքան էր դուր գալիս երեխաներին, որ նրանք անընդհատ բացուխուփ էին անում կափարիչը և կլանված լսում կախարդական հնչյունները: Ամեն ծնգծնգոցից հետո նրանք շունչները պահած սպասում էին, թե ուր որ է սնդուկում կհայտնվի հեքիաթային քաղաքն իր բարձրաբերձ աշտարակներով, որոնց ծայրերին կփայլփլեն ոսկե խաչերը: Ու նրանց թվում էր, թե քիչ առաջ լսվող ծնգծնգոցները հեքիաթային քաղաքի զանգակատներից հնչող ղողանջներն էին: Նրանք այդ բոլորը պատկերացնում էին ճիշտ այնպես ինչպես նկարագրված էր հայրիկի վերջերս նվիրած նկարազարդ գրքում։
Սակայն, չգիտես ինչու, ամեն անգամ այդ երազային քաղաքի փոխարեն նրանց առաջ հայտնվում էին խունացած շորերն ու մաշված սավանները, որոնք մայրիկը պահում էր սնդուկում։
***
Այն օրից սկսած, երբ Սուրն ու Սամը ծանոթացան կրկեսի իլյուզիոնիստ Արտեմ Նիկոլաևիչի հետ, Սուրի համար անհանգիստ օրեր սկսվեցին: Հռչակավոր իլյուզիոնիստ դառնալու երազանքներն օրեցօր ամրանում էին նրա մեջ: Նա պարզ պատկերացնում էր, թե ինչպես իր անունը խոշոր տառերով տպված կլինի բոլոր կրկեսների ազդագրերում: «Մոտ օրերս մեր արենայի վրա ելույթ կունենա համաշխարհային իլյուզիոնիստ, հռչակավոր Սուր… Սուր…»: Չէ՛, դա իսկի բանի նման չի: Չէ՞ որ այն ժամանակ նա արդեն չափահաս մարդ կլինի, և այդ անունն ամենևին էլ չի սազի նրան: Ուրեմն հարկավոր է մի այնպիսի անուն ընտրել, որ մարդիկ լսելուն պես զարմանքից քարանան: Ա՛յ, օրինակի համար, «Հրաշքների արքա սև թիկնոցավոր…» Այո՛, այո՛, հենց այդպես էլ կգրվի՝ «…Ելույթ կունենա Հրաշքների արքա սև թիկնոցավորը»: Իսկ ծննդյան վկայականը… Չէ՞ որ այնտեղ բոլորովին էլ այդպես չի գրված: Ասենք, դա էլ մի դժվար բան չէ: Նա դիտմամբ կկորցնի ծննդյան վկայականը և նորը ստանալիս անունը կփոխի: Եվ այսպես ուրեմն, իր անունը լսելուն պես մարդիկ հետաքրքրությունից վառված, կհավաքվեն կրկեսների մուտքերի առջև: Հիացմունքից չռված աչքերով կդիտեն պատերին փակցված ազդագրերը, ուր նկարված կլինի ինքը՝ ադամանդներով զարդարված սպիտակ փաթթոցը գլխին: Կնայեն բոլորը ու կշշնջան միևնույն բառերը.
– Ահա նա, «Հրաշքների արքան…»:
Իսկ երեկոները, երբ կրկեսի բարձր ու լայնարձակ գմբեթի տակ կվառվեն պայծառ լույսերը, նվագախմբի հաղթական քայլերգի տակ, ծափերի որոտի ներքո, դուրս կգա ինքը՝ սև թիկնոցի մեջ փաթաթված: Սրահում շատ ու շատ մարդկանցից բացի, հավաքված կլինեն նաև իրենց դասարանի տղաներն ու աղջիկները, տանեցիք, ուսուցիչները: Բոլորը զարմացած կբացականչեն.
– Սուրն է, մեր Սո՜ւրը…
Այդտեղ, իհարկե, կլինի նաև Սամը: Նա բերանը լայն բացած ապշած աչքերով կնայի իր ոսկեզօծ շորերին ու նախանձից կպայթի: Նա կզղջա այն խոսքերի համար, որ շարունակ կրկնում էր.
– Չես կարող, բան չի դուրս գա, համբերություն չունես…
Համբերությո՜ւն…
Ու նա հիշեց իլյուզիոնիստ Արտեմ Նիկոլաևիչի խոսքերը.
«Ամեն ինչում, ինչպես և իլյուզիոնիստ դառնալու համար, հարկավոր է ունենալ մեծ համբերություն…»:
Այս դառը միտքը միշտ էլ միանգամից ցրում էր Սուրի երազները: Նրա երևակայությունից ծխի նման չքանում էր «Հրաշքների արքա սև թիկնոցավորը», և նա նորից դառնում էր սովորական մի տղա: Այսինքն՝ պարզապես վեցերորդ «բ» դասարանի աշակերտ Սուրեն Կակոսյանը:
Ինչո՛ւ, ինչո՛ւ նա այդքան անհամբերն է ծնվել…
Գուցե հենց դրանից է, որ նա ինչ գործ էլ սկսելիս լինի, շտապում ու տապալում ամեն ինչ: Ախր, ինչպե՛ս չշտապես: Հենց գործը ձգձգվեց, մեկ էլ տեսար մի ուրիշ բան մեջ ընկավ: Դե արի ու համբերի:
Չնայած այդ միտքը բավականին անհանգստացնում էր նրան, բայց Սուրը չէր հրաժարվում իլյուզիոնիստ դառնալու մտադրությունից:
Դասերից հետո, երբ տանը մարդ չէր լինում, Սուրը երկար ժամանակ, փակվում էր հոր առանձնասենյակում ու մտածում, թե ինչպես իրականացնի իր վաղուց փայփայած երազանքը:
Մայրիկի ծաղկավոր սև խալաթը սկսեց ավելի հաճախակի անհետանալ շորերի պահարանից: Իսկ լվացարանի մոտ կախված երեսսրբիչներից մեկն անհետ կորավ:
Մի առավոտ, երբ մայրիկը պատրաստվում էր լվացք անել, նկատեց, որ սրբիչներից մեկը չկա: Երկար որոնելուց հետո էլ սրբիչը չգտնվեց, նա ստիպված դիմեց Սուրի փոքրիկ քրոջը.
– Մանո՛ւշ, աղջի՜կս, դու չգիտե՞ս, թե ուր է կորել Սուրի սրբիչը:
– Սրբիչը իսկի էլ չի կորել: Գիտեմ որտեղ է, բայց չեմ ասի…
– Ինչո՛ւ, – աղջկա պատասխանից զարմացած հարցրեց նա:
– Հենց այնպես, չե՛մ ասի…
– Դա ինչ պատասխան է, ես չեմ հասկանում:
– Եթե ասեմ, Սուրն ինձ կդնգստի:
– Երևի պատռվե՞լ է…
– Չէ:
– Թանաքոտե՞լ:
– Չէ:
– Հապա ինչի՞ չես ասում, թե որտեղ է:
Մանուշը երկար չեմուչումից հետո վերջապես բռնեց մոր ձեռքից ու պատշգամբ տարավ:
– Ահա այստեղ է, – ասաց նա՝ ցույց տալով անգործության մատնված թիթեղյա վառարանը:
– Ինչպե՜ս… Ի՞նչ գործ ունի այստեղ սրբիչը, – զարմացավ մայրիկը և վառարանից դուրս հանեց թերթերով փաթաթված մի տռզած կապոց ու դնելով հատակին՝ բաց արեց: Ի զարմանք նրա, կապոցում հայտնվեց արդեն պարսկական չալմա դարձած երեսսրբիչը և իր ծաղկավոր սև խալաթը: Մայրիկը չկարողացավ զայրույթը զսպել, երբ խալաթի վրա տեսավ տարբեր գույնի հարցական նշաններ և սատանաների ինչ-որ այլանդակ կերպարանքներ: (Այդ ճիվաղները Սուրն ուղղակի սարսափ ազդելու համար էր նկարել):
– Ահա թե ինչու չէիր ուզում հայտնել տեղը, անպիտա՛ն աղջիկ, – բարկացավ մայրը և ապա սպառնալից ավելացրեց. – Սպասիր, Սուրե՛ն, սպասիր, մի տուն կգաս, չէ°… Ես քեզ ցույց կտամ այս այլանդակություններիդ համար:
Սուրը ճաշին կինոյից տուն վերադարձավ: Հայրն արդեն վերադարձել էր աշխատանքից և բազմոցին պառկած՝ հանգստանում էր: Մայրը բարձրաձայն ինչ-որ բան էր բացատրում նրան: Երբ Սուրը ներս մտավ, նա ընդհատեց խոսակցությունը և զսպված տոնով հարցրեց.
– Սուրե՜ն… ճաշելուց առաջ դու, իհարկե, կլվացվես, այնպես չէ՞…
Սուրը նրա խոսակցությունից վտանգավոր մի բան զգաց: Չէ՞ որ մայրն այդ տոնով խոսում էր այն ժամանակ միայն, երբ սաստիկ բարկացած էր լինում:
– Բա ինչ, մամ… – այնուամենայնիվ պատասխանեց նա:
– Իսկ կարո՞ղ ես ինձ ասել, տղա՛ս, մարդիկ լվացվելուց հետո ինչո՞վ են սրբվում:
– Սրբիչո՜վ, – ծոր տվեց Սուրը և թեթևակի նայեց հայրիկին՝ հայրիկը չգիտես ինչու, ժպտում էր:
– Ապա մի այստեղ բեր սրբիչդ…
Սուրը շփոթվեց: Այտերը անսովոր կերպով կրակվեցին։ Չկարողանալով պատասխանել՝ կախ գցեց գլուխը և աչքի պոչով նայեց քրոջը:
Մայրիկը ջղային քայլվածքով ներս բերեց սրբիչից պատրաստված գլխի փաթթոցն ու զանազան ներկերով զարդարված խալաթը։
– Այստեղ նայիր, մա՛րդ: Տե՛ս, թե ինչ պատրանքներով է լցված քո հիմար որդու գլուխը: Իսկ դու, անպիտան տղա, երևի որոշել ես ամբողջ տունը կրկեսի հանդերձատո՞ւն դարձնել: Եթե այդպես ամեն անգամ մի շոր փչացնես, մի գեղեցիկ օր ստիպված կլինենք կիսամերկ շրջելու: Լռում ես, հա՞… Ես քեզ հազար անգամ եմ ասել, որ գլխիցդ դուրս շպրտես քո բոլոր ֆոկուս-մոկուսները և որևէ մի լուրջ բանով զբաղվես:
Հայրիկը, որ մինչ այդ լուռ լսում էր, վեր կացավ պառկած տեղից, ուղղեց ակնոցը և հանդարտ ասաց.
– Ուսումնական տարին վերջանալուն շատ քիչ ժամանակ է մնացել: Դու հիմա ավելի լավ է դասերովդ զբաղվես, իսկ տունը կրկես դարձնելու դեռ ժամանակ կունենաս:
Հայրիկի ամբողջ դատավճիռն այսքանով էլ ավարտվեց:
Բանը վերջացավ նրանով, որ Սուրը մի քանի սովորական խոստումներից հետո ետ ստացավ այն իրերը, որոնք արդեն կորցրել էին իրենց հեղինակությունը մայրիկի աչքում: