Խորամանկ միջոց

-Ահա, – ասաց մայրիկը, – համեցե՛ք: Ինչի՞ է նման այս արձակուրդը: Ամանեղեն, ամանեղեն, օրը երե՛ք անգամ ամանեղեն: Առավոտյան լվա թեյի սպասքը, իսկ ցերեկը՝ մի ամբողջ սար ափսե: Պարզապես աղե՛տ է սա:

– Այո, – ասաց հայրիկը, – իրոք որ սարսափելի է: Ինչ վատ է, որ այդ առումով ոչինչ չի հորինվել: Ու՞ր են նայում ինժեներները: Այո, այո… Խե՜ղճ կանայք…

Հայրիկը խոր շունչ քաշեց և հարմար տեղավորվեց բազմոցին:

Մայրիկը տեսավ, թե որքան հարմարավետ է նա նստել և ասաց.

-Պե՛տք չէ նստել այստեղ և հառաչել: Ինժեներների վրա էլ պետք չէ մեղքը գցել: Ես ձեր երկուսին ժամկետ եմ տալիս: Մինչև ճաշ դուք պետք է ինչ-որ բան հորինեք և թեթևացնեք իմ այս անիծյալ ամանլվան: Ով չհորինեց, ես հրաժարվում եմ նրան կերակրել: Թող նստի սոված: Դենիսկա՛: Սա քեզ է՛լ է վերաբերվում: Ականջիդ օղ արա:

Ես անմիջապես նստեցի պատուհանի գոգին և սկսեցի հնարամտել, թե ինչպես գլուխ բերեմ այս գործը: Նախ, ես վախենցա, որ մայրիկն իսկապես ինձ չի կերակրի, և ես ուզած-չուզած կմեռնեմ սովից, և երկրորդ ՝ ինձ համար հետաքրքիր էր ինչ-որ բան հորինել, եթե ինժեներները չկարողացան: Եվ ես նստել ու մտածում էի և աչքի ծայրով հետևում էի հայրիկին, թե ինչպես են նրա գործերը: Բայց հայրիկը չէր էլ մտածում մտածել: Նա սափրվեց, ապա հագավ մաքուր վերնաշապիկը, ապա կարդաց մի ամբողջ տասը թերթ, այնուհետև հանգիստ միացրեց ռադիոընդունիչն ու իր համար սկսեց լսել ընթացիկ շաբաթվա նորությունները:

Այդ ժամանակ ես սկսեցի ավելի արագ մտածել: Սկզբում ես ուզում էի էլեկտրական մեքենա հորինել, որպեսզի նա ինքը լվանա ամանները և ինքը չորացնի, և այդ պատճառով մի թեթև քանդեցի մեր էլեկտրոհատակամաքրիչը և հայրիկի “Խարկով” էլեկտրական ածելին: Բայց ինձ մոտ ոչ մի կերպ չէր ստացվում, թե ուր կցեմ սրբիչը:

Ստացվում էր, որ մեքենան գործի դնելիս ածելին հազար կտոր է անելու սրբիչը: Այդ ժամանակ ես ամեն ինչ հետ պտտեցի և սկսեցի այլ բան մտածել: Եվ երկու ժամ անց հիշեցի, որ թերթում կարդացել եմ մի կոնվեյերի մասին, և անմիջապես բավականին հետաքրքիր բան հորինեցի: Եվ երբ եկավ ճաշի ժամը և մայրիկը սեղան գցեց և բոլորս նստեցինք, ես ասացի.

– Դե՞, հայրիկ: Հորինեցի՞ր:

– Ի՞նչ, – հարցրեց հայրիկը:

– Աման լվանալու վերաբերյալ, – ասացի ես: – Հակառակ դեպքում մայրիկը կդադարի մեզ կերակրել:

– Նա կատակում էր, – ասաց հայրիկը: – Այդ ինչպե՞ս նա չի կերակրի իր հարազատ որդուն և ջերմորեն սիրելի ամուսնուն:

Եվ նա ուրախ ծիծաղեց:

Բայց մայրիկն ասաց.

– Ոչի՛նչ էլ չեմ կատակել, դուք դեռ կտեսնե՛ք: Ինչպե՞ս չեք ամաչում: Ես արդեն հարյուր անգամ եմ ասում. Շունչս կտրվու՜մ է այս ամանեղենից: Եվ դա գեղեցիկ էլ չէ. Ինքներդ նստում եք պատուհանի գոգին, կամ սափրվում եք, կամ էլ լսում եք ռադիո, այնինչ ես կարճացնում եմ կյանքս, անվերջ ձեր բաժակներն և ափսեները լվանալով:

– Լավ, – ասաց հայրիկը, – մենք ինչ-որ բան կհորինենք: Իսկ առայժմ եկեք ճաշենք: Պետք չէ դատարկ տեղը ողբերգություն սարքել:

– Դատարկ տե՞ղը, – ասաց մայրիկը և ասես ամբողջովին փրփրեց: – Ոչինչ չունեմ ասելու, գեղեցիկ է ասված: Իսկ ես կվերցնեմ և իսկապես ձեզ ճաշ չեմ տա, այդ ժամանակ դուք արդեն այլ կերպ կերգեք:

Եվ նա մատներով սեղմեց քունքներն ու վեր կացավ սեղանից: Եվ երկար-երկար կանգնել էր սեղանի մոտ ու նայում էր հայրիկին: Իսկ հայրիկը ձեռքերը ծալել էր կրծքին, օրորվում էր աթոռի վրա և նույնպես նայում էր մայրիկին: Եվ նրանք լուռ էին: Եվ ոչ ոք չէր ճաշում: Եվ ես սարսափելի սոված էի: Ես ասացի:

– Մայրի՛կ: Այդ միայն հայրիկն է, որ ոչինչ չի հորինել: Իսկ ես հորինե՛լ եմ: Ամեն ինչ կարգին է, դու մի անհանգստացիր: Եկեք ճաշենք:

Մայրիկն ասաց.

– Իսկ ի՞նչ ես հորինել:

Ես ասացի:

– Ես, մայրիկ, մի խորամանկ միջոց եմ հորինել:

Նա ասաց:

– Հապա՞, հապա՞… …

Ես հարցրեցի:

– Իսկ քանի՞ սպասք ես դու լվանում ամեն ճաշից հետո: Հը՞ն, մայրիկ:

Նա պատասխանեց.

– Երեք:

– Ուրեմն, ճչա «ուռռա՜», – ասացի ես, – այժմ դու միայն մեկն ես լվանալու: Ես խորամանկ միջո՛ց եմ հորինել:

– Խոստովանիր, – ասաց հայրիկը:

– Եկեք սկզբից ճաշենք, – ասացի ես: – Ես ճաշի ընթացքում կպատմեմ, թե չէ սարսափելի ուտել եմ ուզում:

– Դե ինչ, – հոգոց քաշեց մայրիկը, – եկեք ճաշենք:

Եվ մենք սկսեցինք ուտել:

– Դե՞, – ասաց հայրիկը:

– Դա շատ հասարակ բան է, – ասացի ես: – Դու միայն լսիր, մայրիկ, թե ինչ հարթ է ամեն ինչ ստացվում: Տես. ահա, ճաշը պատրաստ է: Դու անմիջապես դնում ես ապուրի մեկ ափսե: Դնում ես, ուրեմն, միակ ափսեն, լցնում ես ապուրն ափսեի մեջ, նստում ես ինքդ սեղանի մոտ, սկսում ես ուտել և հայրիկին ասում ես. “Ճաշը պատրաստ է”:

Հայրիկն, իհարկե, գնում է ձեռքերը լվանալու, և մինչ նա կլվանա դրանք, դու, մայրիկ, արդեն վերջացնում ես ապուրդ և նոր ապուր ես լցնում, քո իսկ ափսեի մեջ:

Այստեղ հայրիկը վերադառնում է սենյակ և անմիջապես ասում է ինձ.

«Դենիս, ճաշը պատրաստ է: Գնա ձեռքերդ լվանալու»:

Ես գնում եմ։ Իսկ դուք այդ ժամանակ կոտլետներ եք ուտում փոքր ափսեից: Իսկ հայրիկն ապուր է ուտում: Իսկ ես լվանում եմ ձեռքերս: Եվ երբ լվանամ-վերջացնեմ, գալիս եմ ձեզ մոտ, և այդտեղ հայրիկն արդեն կերել-վերջացրել է ապուրը, և դու էլ կոտլետներն ես կերել: Եվ հենց ես ներս մտա, հայրիկն ապուրը լցնում է իր ազատ խոր ափսեի մեջ, և դու հայրիկին կոտլետներ ես դնում քո դատարկ դատարկ փոքրիկ ափսեի մեջ: Ես ուտում եմ ապուր, հայրիկը կոտլետներ, և դու հանգիստ կոմպոտ ես խմում բաժակից:

Երբ հայրիկն ավարտում է կոտլետները, ես էլ հենց նոր ապուրը վերջացրեցի: Այնուհետև նա իր փոքրիկ ափսեին կոտլետներ է դնում, իսկ դու այդ ժամանակ արդեն խմել ես կոմպոտը և նույն բաժակի մեջ լցնում ես հայրիկին: Ես մի կողմ եմ դնում ապուրի դատարկ ափսեն, սկսում եմ կոտլետները, հայրիկը խմում է կոմպոտը, և պարզվում է, որ դու արդեն ավարտել ես քո ճաշը, այնպես որ վերցնում ես խորը ափսեն ու գնում ես խոհանոց՝ լվանալու:

Իսկ մինչև դու լվանում ես, ես արդեն կուլ եմ տվել կոտլետները, իսկ հայրիկը՝ կոմպոտը: Այստեղ նա արդեն աշխուժորեն ինձ համար կոմպոտ է լցնում իր բաժակի մեջ և ազատված փոքր ափսեն տանում է քեզ, և ես էլ մի շնչով կուլ եմ տալիս կոմպոտը և բերում եմ բաժակը խոհանոց: Ամեն ինչ շատ հե՛շտ է: Եվ երեք սպասքի փոխարեն դու միայն մեկն ես լվանալու: Ուռռա՞:

– Ուռռա, – ասաց մայրիկը: – Ուռռան՝ ուռռա, միայն թե հիգիենիկ չէ՛:

-Դատարկ բան է, – ասացի ես, – չէ՞ որ մենք յուրայիններ ենք: Ես, օրինակ, հայրիկի հետևից ուտել բոլորովին էլ չեմ զզվում: Ես նրան սիրում եմ. Ի՜նչ ես ասում… Եվ քեզ նույնպես սիրում եմ :

-Շատ խորամանկ միջոց է, – ասաց հայրիկը: – Եվ հետո, ինչ կուզես ասա, բայց միևնույն է, շատ ավելի զվարճալի է բոլորս միասին ուտելը, այլ ոչ թե եռաստիճան կոնվեյերով:

-Դե, – ասացի ես, – բայց մայրիկի համար է ավելի հեշտ: Ախր երեք անգամ ավելի քիչ ամանեղեն է ծախսվում:

-Հասկանում ես, – խորհելով ասաց հայրիկը, – ինձ թվում է, որ ես նույնպես մի միջոց հորինեցի: Ճիշտ է, այնքան էլ խորամանկ չէ, բայց և այնպես…

-Խոստովանիր, – ասացի ես:

-Հապա, հապա՞, – ասաց մայրիկը:

Հայրիկը վեր կացավ, քշտեց թևերը և սեղանից հավաքեց ամբողջ ամանեղենը:

-Հետևիր ինձ, – ասաց նա, – ես հիմա քեզ ցույց կտամ իմ ոչ խորամանկ միջոցը: Այն կայանում է նրանում, որ այժմ մենք քեզ հետ միասին ինքներս կլվանանք բոլոր ափսեները:

Եվ նա գնաց խոհանոց:

Իսկ ես վազեցի նրա հետևից: Եվ մենք լվացինք բոլոր ափսեները: Ճիշտ է, ընդամենը երկու սպասք: Որովհետև երրորդը ես կոտրեցի: Դա պատահաբար պատահեց, որովհետև ես ամբողջ ժամանակ մտածում էի, թե ինչ հասարակ միջոց հորինեց հայրիկը:

Եվ ինչպե՞ս ես ինքս չկռահեցի…

Հեղինակ՝ Վիկտոր Դրագունսկի
Թարգմանիչ՝ Սամվել Առաքելյան