Դաստիարակությունը պետք է խելամիտ լինի։ Եվ, այնուհանդերձ, ծնողները հաճախ ծայրահեղությունից ծայրահեղության են դիմում, արդյունքում թույլ տալով սխալներ, որոնք անդառնալի վնաս են հասցնում երեխայի հոգեբանության, երբեմն էլ ֆիզիկական առողջության վրա։
Սխալ 1. Ֆիզիկական բռնություն. «Ջարդդ կտամ»
Ֆիզիկական ուժի կիրառումը ոչ միայն կապտուկների ու այլ վնասվածքների պատճառ կարող է դառնալ, այլ նաև հոգեբանական լուրջ վնաս հասցնել երեխային. քեզ չեն սիրում, դու պետք չես, քո գոյությունը սխալմունք է։
Դաժանությունը դաժանություն է ծնում։ Մտածեք այս մասին, մինչ հաջորդ անգամ երեխայի վրա ձեռք բարձրացնելը։
Սխալ 2. Հուզական կապի խզում. «Հեռացիր, ինձ հանգիստ թող»
Ցավոք սրտի այս սխալը ներկայիս ընտանիքներում հանդիպող ծնող-երեխա հարաբերությունների ամենատարածված դեպքերից է։ Հաճախ, երբ երեխանծնողի հետ խաղալու ցանկություն է հայտնում, ստանում է պատասխան. «Գնա քո սենյակը, քո ժամանակը չունեմ»։
Նման վերաբերմունքի սովորելով, երեխան դադարում է ծնողների հետ շփման կարիք զգալ, դառնում է ինքնամփոփ, մտախոհ, կամ, հակառակը՝ ագրեսիվ։ Մերժված երեխաները շփում են փնտրում ընտանիքից դուրս և, հաճախ, այն գտնում են հասարակության կողմից դատապարտվող փոքր խմբերում։
Սխալ 3. Անհետևողական ղեկավարում. «Հայրիկն է քեզ թույլ տվել, իսկ ես արգելում եմ»։
Սովորաբար, այս սխալը ծագում է խառը դաստիարակության դեպքում։ Դա առաջ է գալիս ծնողների մոտ միասնական կարծիքի բացակայության ժամանակ։ Նրանք հակասում են իրենց գործողություները և երեխայի համար բարդ է նրանց ցանկությունները բավարարելը։ Փոքրիկին ոչինչ չի մնում անելու, քան յուրաքանչյուր ծնողի ցանկությունն առանձին-առանձին կատարելը։
Սխալ 4. Անտարբերություն. «Ինչ ուզում ես՝ արա, ինձ համար միևնույնն է»։
Մեծահասակի կողմից չղեկավարվելը նպաստում է մանկավարժական բացթողումների զարգացման, որի արդյունքում երեխան կարող է վատ շրջապատ ընկնել։ Նման դեպքում երեխաները ոչ ոքի չեն հավատում և վստահում, սկսում են «ապրել իրենց համար»։
Սխալ 5. Բռնակալություն. «Ասել եմ անհրաժեշտ է, ուրեմն անհրաժեշտ է»
Չափազանց խիստ դաստիարակության դեպքում, երբ առկա է մշտական մերժում և արգելք, երեխայի մոտ ի հայտ է բերում հուզական անհանգստություն։ Փոքրիկը չի հասկանում, թե ինչո՞ւ են իրեն միշտ մերժում, թե իր ո՞ր արարքն է սխալ։ Արդյունքում մեծանում է մի անձնավորություն, որը չի կարող օբյեկտիվ գնահատական տալ իրավիճակին։ Որպես կանոն, այդպիսի մարդիկ կյանքում չշփվող են, ղեկավարվող, խուսափում են պատասխանատու պաշտոններից ու հանձնարարություններից։
Սխալ 6. Գերխնամք. «Ես քեզ գդալից կերակրեմ, քիթիկդ սրբեմ…»
Իսկ հետագայում կգա ժամանակը «քո փոխարեն դասերը անեմ, քո փոխարեն հարսնացու ընտրեմ, աշխատանքի տեղավորեմ» և այլն։ Նման ուժեղ հոգածության ու դաստիարակության արդյունքում կձևավորվի մի անձնավորություն, որն ընդունակ չէ ինքնուրույն որոշումներ կայացնել։
Սերը «երես տալ» չէ
Ծնողների առաջին և հիմնական խնդիրը երեխայի մոտ այնպիսի հավատ ներշնչելն է, որ իրեն սիրում են և իր մասին հոգ են տանում։ Իհարկե, բոլոր ծնողներն էլ սիրում են իրենց զավակներին, բայց շատ քչերն են մտածում, թե ինչպես պետք է սիրել։ Սակայն պետք է այդ մասին մտածել, քանի որ այդ սերը երեխայի վրա բավականին մեծ ազդեցություն է թողնում։
Ռոսս Քեմփբելն առաջարկում է ծնողական սիրո արտահայտման հետևյալ ձևերը.
Տեսողական շփում. Բարեսիրտ, բաց և բնական հայացք երեխայի աչքերի մեջ։ Վաղ զարգացման փուլում տեսողական շփումը ծնողի սիրո փոխանցման միակ դրսևորումն է։ Պետք է շատ հաճախ նայել փոքրիկին սիրով լի հայացքով։
Ֆիզիկական շփում. քնքշություն, գրկախառնություն, երեխայի գլուխը շոյելը։ Կարևոր է, որ այսպիսի շփումը լինի բնական և անկեղծ, ցուցադրական ու չափազանցված չլինի։
Բևեռված ուշադրություն. երեխայի և նրա արարքների վրա լիովին կենտրոնացումը փոքրիկին թույլ է տալիս զգալ իր կարևորությունն ու արժեքը, որը շատ կարևոր է դրական ինքնագնահատականի ձևավորման համար։
Կարգապահություն. այս դեպքում որպես դաստիարակության մեթոդ ծառայում են ծնողների կարգուկանոն պահպանելու հմտությունները, այլ ոչ թե պատիժները։ Շատ կարևոր է, որ ծնողները հասկանան, որ կարգուկանոնը պետք է լինի ոչ թե ծնողների հարմարավետության միջոց, այլ երեխային կարգապահություն սովորեցնելու եղանակ։
Es shat shnorhakal em es shat ban inaca mankakan hoqebanutyan masin