Գլուխ վեցերորդ – «ԹԵ ԻՆՉՊԵՍ ԳԻՏՈւՆԻԿԸ ՕԴԱՊԱՐԻԿ ՀՆԱՐԵՑ»

Գլուխ հինգերորդ

Գիտունիկը, որ շատ էր սիրում կարդալ, գրքերում կարդացել էր հեռավոր երկրների ու զանազան ճամփորդությունների մասին: Հաճախ, երբ երեկոները բան չէր լինում անելու, նա իր ընկերներին պատմում էր, թե ինչ է կարդացել գրքերում: Մանչուկները շատ էին սիրում այդ պատմությունները: Նրանց դուր էր գալիս լսել այն երկրների մասին, որ ոչ մի անգամ չէին տեսել, բայց ամենից շատ սիրում էին լսել ճանապարհորդների մասին, որովհետև նրանց հետ զանազան անհավատալի բաներ են կատարվում և արտասովոր արկածներ պատահում:

Այդպիսի պատմություններ լսելուց հետո մանչուկները սկսեցին երազել, թե ինչ անեն, որ իրենք էլ ճանապարհորդեն: Ոմանք առաջարկեցին հետիոտն արշավի գնալ, մյուսներն առաջարկեցին նավակներով զբոսնել գետի վրա, իսկ Գիտունիկն ասաց.

— Եկեք օդապարիկ շինենք ու թռչենք:

Այդ միտքը շատ դուր եկավ բոլորին: Ճստլիկները երբեք չէին թռել օդապարիկով, և նրանց

բոլորի համար էլ դա շատ հետաքրքիր էր: Ոչ ոք, իհարկե, չգիտեր, թե ինչպես են օդապարիկ շինում, բայց Գիտունիկն ասաց, որ ինքն ամեն ինչ կմտածի ու հետո կբացատրի:

Եվ ահա Գիտունիկն սկսեց մտածել: Երեք օր ու գիշեր նա միտք արեց և վճռեց օդապարիկը շինել ռետինից: Ճստլիկները ռետին հայթայթելու ձևը գիտեին: Նրանց քաղաքում ֆիկուսի նման բույսեր էին աճում: Երբ այդ բույսի ցողունը կտրում էին, նրանից հյութ էր հոսում: Այդ հյութը կամաց-կամաց խտանում ու դառնում էր ռետին, որից կարելի էր գնդակներ ու կրկնակոշիկներ շինել:

Երբ Գիտունիկը հորինեց այդ, մանչուկներին պատվիրեց ռետինի հյութ հավաքել: Բոլորն սկսեցին հյութ բերել, որի համար Գիտունիկը մի մեծ տակառ էր շինել: Անգետիկն էլ գնաց հյութ հավաքելու և փողոցում հանդիպեց ընկերոջը Ալարկոտիկին, որ պարան էր թռչում երկու աչոնիկի հետ:

— Լսիր, Ալարկոտիկ, թե իմանաս ի՜նչ ենք մտածել, — ասաց Անգետիկը: — Որ իմանաս, նախանձից կտրաքես, ախպերս:

— Իսկի էլ չեմ տրաքի, — պատասխանեց Ալարկոտիկը: — Շատ պետքս է տրաքել:

— Կտրաքես, կտրաքես, — հավատացրեց Անգետիկը: — Այնպիսի մի բան է, եղբայր իմ, որ իսկի երազումդ էլ չես տեսել:

— Էդ ի՞նչ բան է, — հետաքրքրվեց Ալարկոտիկը:

— Շուտով մենք օդային փուչիկ կշինենք ու կթռչենք ճամփորդելու:

Ալարկոտիկը նախանձեց: Նա ուզեց մի բանով էլ ինքը պարծենալ ու ասաց.

— Պահ, փուչիկ: Բա որ ես էլ աչոնիկների հետ եմ ընկերացել:

— Ի՞նչ աչոնիկներ:

— Ա՛յ, սրանց, — ասաց Ալարկոտիկն ու մոտեցավ ցույց տվեց աչոնիկներին: — Այ, էս աչոնիկի անունը Թիթեռնիկ է, իսկ մյուսինը՝ Զատիկ:

Թիթեռնիկն ու Զատիկը կանգնել էին մի կողմ քաշված և երկյուղով նայում էին Անգետիկին:

Անգետիկը խեթ— խեթ նայեց նրանց ու ասաց.

— Այ թե ինչ: Ախր դու ինձ հետ ես ընկերություն անում:

— Քեզ հետ էլ եմ ընկերություն անում, սրանց հետ էլ: Մեկը մյուսին չի խանգարում:

— Իսկ իմ կարծիքով խանգարում է, — պատասխանեց Անգետիկը: — Ով աչոնիկի հետ ընկերություն է անում, ինքն էլ աչոնիկ է: Իսկույն խռովի՛ր սրանց հետ, դե՛, շո՛ւտ:

— Ինչո՞ւ պիտի խռովեմ:

— Իսկ ես ասում եմ, խռովի՛ր: Թե չէ ես կխռովեմ քեզնից:

— Խռովում ես, խռովիր: Զարմացրիր:

— Այ, կխռովեմ, իսկ քո Թիթեռնիկին ու Զատիկին էնպես կտամ որ…

Անգետիկը բռունցքները սեղմած հարձակվեց աչոնիկների վրա: Ալարկոտիկը բռնեց նրա ճամփան և բռունցքով հասցրեց ճակատին: Նրանք սկսեցին կռվել, իսկ Թիթեռնիկն ու Զատիկը վախեցան ու փախան:

— Ուրեմն դու աչոնիկների պատճառով բռունցքով հասցնում ես ճակատիս, հա՞, — գոռում էր Անգետիկը, աշխատելով հարվածել Ալարկոտիկի քթին:

— Իսկ դու ինչո՞ւ ես նրանց նեղացնում, — հարցնում էր Ալարկոտիկը, ձեռքերը դեսուդեն թափահարելով:

— Պա՛հ, պաշտպանիս մտիկ, — պատասխանեց Անգետիկն ու ընկերոջ գագաթին այնպես հասցրեց, որ Ալարկոտիկը նույնիսկ պպզեց ու փախավ:

— Ես քեզ հետ խռով եմ, — նրա հետևից վազելով գոռում էր Անգետիկը:

— Խնդրեմ, — պատասխանեց Ալարկոտիկը: — Ինքդ էլ կգաս հաշտվելու:

— Կտեսնես, որ չեմ գա: Մենք փուչիկով կթռչենք ճամփորդելու:

— Դուք հազիվ կտուրից ձեղնահարկ կթռչեք:

— Այդ դուք հազիվ կտուրից ձեղնահարկ կթռչեք, — պատասխանեց Անգետիկն ու գնաց ռետինի հյութ հավաքելու:

Երբ տակառը լցվեց ռետինի հյութով, Գիտունիկը մի լավ խառնեց և Ագուցիկին պատվիրեց բերել պոմպը, որով օդ էին լցնում ավտոդողերի մեջ: Այդ պոմպին նա երկար ռետինե խողովակ կցեց, խողովակի ծայրին ռետինի հյութ լցրեց և Ագուցիկին պատվիրեց զգուշությամբ պոմպով օդ մղել: Ագուցիկն սկսեց օդ մղել և իսկույն ևեթ ռետինի հյութը սկսեց փուչիկ դառնալ այնպես, ինչպես օճառաջրից է փուչիկ դառնում: Գիտունիկն անընդհատ, ամեն կողմերից ռետինի հյութ էր քսում այդ փուչիկին, իսկ Ագուցիկն անդադար օդ էր ներս մղում, և այսպես փուչիկը կամաց— կամաց ուռավ ու դարձավ մեծ գունդ: Գիտունիկը չէր էլ հասցնում հյութ քսել բոլոր կողմերից: Այդ ժամանակ նա կարգադրեց, որ մնացած մանչուկներն էլ քսեն:

Բոլորն իսկույն գործի անցան: Բոլորի համար աշխատանք ճարվեց փուչիկի մոտ, իսկ Անգետիկը պտույտ էր գալիս չորս կողմն ու շվշվացնում: Նա աշխատում էր հեռու մնալ փուչիկից, հեռվից նայում էր ու ասում.

— Կտրաքի փուչիկը: Այ, հիմի, հենց հիմի կտրաքի; Ո՜ւֆ:

Բայց փուչիկը չէր տրաքում, այլ մեծանում էր, հա մեծանում: Շուտով նա այնքան ուռավ, որ մանչուկներն ստիպված էին բարձրանալ բակի մեջտեղն աճած տխիլի թփին, վերևից և կողքերից քսելու համար։

Փուչիկը փչելու գործը տևեց երկու օր և ավարտվեց այն ժամանակ միայն, երբ փուչիկը դարձավ տան չափ: Դրանից հետո Գիտունիկը կապեց ներքևի խողովակը, որ օդը դուրս չգա փուչիկից, և ասաց.

— Հիմա փուչիկը կչորանա, իսկ մենք միասին կանցնենք ուրիշ աշխատանքի:

Եվ նա փուչիկը կապեց թփից, որ քամին չտանի, հետո մանչուկներին երկու խմբի բաժանեց: Մի խմբին պատվիրեց մետաքսի բոժոժներ հավաքել, որպեսզի քանդեն ու մետաքսաթել շինեն դրանից: Այդ թելից պատվիրեց հսկայական ցանց հյուսել: Մյուս խմբին Գիտունիկը պատվիրեց կեչու բարակ կեղևից մեծ զամբյուղ պատրաստել:

Մինչ Գիտունիկն իր ընկերների հետ զբաղված էր այդ աշխատանքով, Ծաղկառատ քաղաքի բոլոր բնակիչները գալիս նայում էին հսկայական փուչիկին, որ կապած էր տխիլի թփից: Ամեն մեկն ուզում էր շոշափել փուչիկը, իսկ ոմանք նույնիսկ փորձում էին բարձրացնել:

— Թեթև փուչիկ է, — ասում էին նրանք, — մի ձեռքով հեշտությամբ կարելի է բարձրացնել:

— Թեթևը թեթև է, բայց իմ կարծիքով չի թռչի, — ասաց Տգետիկ անունով մի մանչուկ:

— Ինչո՞ւ չի թռչի, — հարցնում էին մյուսները:

— Ո՞նց կթռչի: Թե որ թռչելու լիներ՝ վերև կբարձրանար, էլի, այնինչ տեսեք պառկել է գետնին: Ուրեմն, չնայած սա թեթև է, բայց էլի ծանր է, — պատասխանեց Տգետիկը:

Ճստլիկները մտքի մեջ ընկան:

— Հը՜մ, հը՜մ, — ասացին նրանք: — Փուչիկը թեթև է, բայց և ծանր է: Ճիշտ է ասված: Բա ո՞նց կթռչի:

Նրանք հարցրին Գիտունիկին, նա ասաց.

— Մի քիչ համբերեք, շուտով ամեն ինչ կտեսնեք:

Քանի որ Գիտունիկը ոչինչ չբացատրեց Ճստլիկներին, նրանք ավելի կասկածեցին: Տգետիկը ման էր գալիս քաղաքում և անհեթեթ լուրեր տարածում:

— Ի՞նչ ուժ պիտի փուչիկին վեր բարձրացնի, — հարցնում էր նա և ինքն էլ պատասխանում. — Չկա այդպիսի ուժ: Թռչունները թռչում են, որովհետև թևեր ունեն, իսկ ռետինե փուչիկը վերև չի թռչի: Նա միայն ներքև կթռչի:

Վերջիվերջո քաղաքում այլևս դադարեցին հավատալ այդ անիրագործելի մտադրությանը: Բոլորը միայն քահ— քահ ծիծաղում էին, մոտենում Գիտունիկի տանը, ցանկապատի հետևից նայում փուչիկին ու ասում.

— Տեսեք, տեսեք, թռչում է: Հա՜— հա՜— հա՜:

Բայց Գիտունիկը ուշադրություն չէր դարձնում այդ ծաղրուծանակին: Երբ մետաքսաթելից հյուսված ցանցը պատրաստ էր, նա պատվիրեց դա վերևից գցել փուչիկի վրա: Ցանցը ձգեցին ու նրանով ծածկեցին Փուչիկը:

— Մի տեսեք, — գոչում էին Ճստլիկները ցանկապատի հետևից: — Ցանցով փուչիկ են բռնում: Վախենում են, թե կթռչի: Հա՜— հա՜— հա՜:

Գիտունիկը պատվիրեց փուչիկի տակից պարան գցել և կապել թփի ճյուղից ու վերև ձգել: Հապճեպիկն ու Ագուցիկը պարանը ձեռքներին թփի վրա բարձրացան ու սկսեցին փուչիկը դեպի վեր ձգել: Դա շատ ուրախացրեց հանդիսականներին:

— Հա՜— հա՜— հա՜— հա՜, — ծիծաղում էին նրանք: — Բանից պարզվում է, այնպիսի փուչիկ է, որ հարկավոր է պարանով վերև քաշել: Էլ ո՞նց կթռչի, եթե հարկավոր է պարանով վեր քաշել:

— Հենց այդպես էլ կթռչի, — պատասխանեց Տգետիկը: — Նրանք կնստեն փուչիկի վրա և կսկսեն պարանը ձգել՝ դե փուչիկն էլ կթռչի:

Երբ փուչիկը վեր բարձրացրին, ցանցը կողքերից կախ ընկավ, և Գիտունիկը պատվիրեց ցանցի անկյուններից կապել կեչու կեղևից շինած զամբյուղը: Զամբյուղը քառանկյունի էր: Ամեն կողմում մի նստարան էր շինած, և դրանցից ամեն մեկի վրա կարող էին տեղավորվել չորս մանչուկ:

Զամբյուղը կապեցին ցանցի չորս անկյունից, և Գիտունիկը հայտարարեց, որ օդապարիկի շինարարության աշխատանքը ավարտված է: Հապճեպիկը կարծում էր, թե արդեն կարելի է թռչել, բայց Գիտունիկն ասաց, որ դեռ պարաշյուտներ պիտի պատրաստել բոլորի համար:

— Իսկ դրանք ինչի՞ համար են, — հարցրեց Անգետիկը:

— Եթե հանկարծ օդապարիկը պայթի, ստիպված կլինենք պարաշյուտներով ցած թռչել: Հաջորդ օրը Գիտունիկն ու նրա ընկերները զբաղված էին պարաշյուտներ պատրաստելու գործով: Ամեն մեկն իր համար խատուտիկների փետրիկներից պարաշյուտ պատրաստեց, իսկ Գիտունիկը բոլորին ցույց էր տալիս, թե ինչպես պիտի անել:

Քաղաքի բնակիչները տեսնում էին, որ փուչիկն անշարժ կախված է ճյուղից և ասում էին իրար.

— Այդպես էլ կախված կմնա մինչև պայթելը: Էլ ի՞նչ թռիչք, ի՞նչ բան:

— Հը՜, ինչո՞ւ չեք թռչում, — գոռում էին ցանկապատի վերևից: — Հարկավոր է թռչել, քանի դեռ փուչիկը չի պայթել:

— Անհոգ կացեք, — պատասխանում էր Գիտունիկը: — Թռիչքը տեղի կունենա վաղը առավոտյան ժամը ութին:

Շատերը ծիծաղեցին, բայց ոմանք սկսեցին կասկածել:

— Հանկարծ ու իսկապես թռչեն, — ասում էին նրանք: — Հարկավոր է վաղը գալ ու տեսնել:

Գլուխ յոթերորդ