Գլուխ իններորդ – «ԱՄՊԵՐԻՑ ՎԵՐ»

Գլուխ ութերորդ

Մեր անվեհեր ճանապարհորդները չզգացին անգամ, թե ինչպես օդապարիկն օդ բարձրացավ, այնքան թեթև ու սահուն պոկվեցին գետնից: Մի րոպե անց միայն նրանք զամբյուղից դուրս նայեցին և տեսան իրենց ընկերների բազմությունը, որոնք հրաժեշտի ժամանակ թափահարում էին ձեռքերն ու գլխարկները և վեր նետում: Ներքևից նրանց էին հասնում «ուռա՜» բացականչությունները:

— Ցտեսությո՜ւն, — իբրև պատասխան գոչեցին Գիտունիկն ու նրա ընկերները:

Նրանք նույնպես գլխարկները թափահարեցին: Շվարիկը ձեռքերը գլխին տարավ, որ գլխարկը հանի և նոր միայն նկատեց, որ գլխին գլխարկ չկա:

— Սպասեցե՜ք, եղբայրներ, — ճչաց նա: — Կանգնեցրե՛ք օդապարիկը: Ես գլխարկս տանն եմ թողել:

— Դու հենց միշտ մի բան մոռանում ես, — մռթմռթաց Փնթփնթիկը:

— Այժմ արդեն չի կարելի կանգնեցնել օդապարիկը, — ասաց Գիտունիկը: — Սա կթռչի, մինչև որ ներսի օդը սառչի և այդ ժամանակ միայն ցած կիջնի:

— Ես առանց գլխարկ պիտի թռչեմ, ի՞նչ է, — նեղացած հարցրեց Շվարիկը:

— Չէ որ դու գլխարկդ մահճակալի տակից գտար, — ասաց Պոնչիկը:

— Դե գտնելը՝ գտա, բայց շոգ էր, ես էլ դրի սեղանին, իսկ հետո, հենց վերջին րոպեին, մոռացա գլխիս դնել:

— Դու հենց միշտ վերջին րոպեին մոռանում ես, — ասաց Փնթփնթիկը:

— Մի տեսեք, եղբայրներ, — հանկարծ ճչաց Անգետիկը, — մեր տունը մնաց ներքևում:

Բոլորը ծիծաղեցին, իսկ Փնթփնթիկն ասաց.

— Իսկ դու կարծում էիր, թե տունն էլ հետնե՞րս պիտի թռչի:

— Իսկի էլ չէի կարծում, — վիրավորվեց Անգետիկը: — Պարզապես տեսա մեր տունն ու ասացի: Առաջ մենք բոլորս տանն էինք ապրում, իսկ այժմ թռչում ենք օդապարիկով:

— Ահա և թռչում ենք, — մռթմռթաց Փնթփնթիկը, — ո՞վ գիտե, դեռ ուր կթռչենք:

— Փնթփնթիկ, դու հենց մի գլուխ փնթփնթում ես, — պատասխանեց Անգետիկը: — Օդապարիկում էլ քեզանից պրծնել չկա:

— Դու էլ գնա, եթե դուր չի գալիս:

— Ո՞ւր գնամ:

— Դե, հերիք է, — վիճողներին սաստեց Գիտունիկը: — Այս ի՞նչ վեճեր են օդապարիկում:

Օդապարիկն ավելի բարձրացավ, և Ծաղկառատ քաղաքն ամբողջությամբ երևաց՝ ասես ափի մեջ: Տները բոլորովին պստիկ էին թվում, իսկ Ճստլիկներն ամենևին չէին երևում: Քամին մի կողմ էր քշում օդապարիկը և շուտով քաղաքն սկսեց երևալ հեռու հեռվում:

Գիտունիկը գրպանից հանեց կողմնացույցը և սկսեց որոշել օդապարիկի թռիչքի ուղղությունը:

Կողմնացույցը մետաղյա մի փոքրիկ տուփիկ է՝ մագնիսե սլաքով: Մագնիսե սլաքը միշտ հյուսիսն է ցույց տալիս: Եթե հետևես կողմնացույցի սլաքին, միշտ էլ կգտնես վերադարձի ճամփան: Դրա համար էլ Գիտունիկն իր հետ կողմնացույց էր վերցրել:

— Քամին մեզ տանում է դեպի հյուսիս, — հայտարարեց Գիտունիկը: — Ուրեմն պիտի վերադառնանք հարավ:

Օդապարիկն արդեն շատ էր բարձրացել և թռչում էր դաշտի վրայով: Քաղաքը կորավ հեռվում: Ներքևում, նեղ ժապավենի նման գալարվում էր մի առվակ, որ Ճստլիկները Վարունգի գետ էին անվանում: Դաշտում երևացող ծառերը փոքրիկ տերևախիտ թփեր էին թվում:

Պոնչիկը հանկարծ ներքևում նկատեց մի մութ կետ: Նա արագ շարժվում էր գետնի վրա, ասես վազում էր օդապարիկի հետևից:

— Տեսեք, եղբայրներ, ինչ-որ մեկը վազում է մեր հետևից, — գոչեց Պոնչիկը:

Բոլորը նայեցին այդ կետին:

— Մի տեսեք, առվակի վրայով թռավ, — ճչաց Շվարիկը:

— Տեսնես էդ ի՞նչ բան է, — հարցրեց Հապճեպիկը: — Մի նայեք, ծառերի վրայով է թռչում:

Օդապարիկը թռչում էր անտառի վրայով: Կետը սահում էր ծառերի կատարների վրայով: Բժիշկ Հաբիկյանը քթին ամրացրեց իր ակնոցը, բայց էլի չկարողացավ ջոկել, թե դա ինչ բան է:

— Ես գիտեմ, — հանկարծ ճչաց Անգետիկը: — Առաջինը ես գլխի ընկա: Դա մեր Քոթոթիկն է: Մենք մոռացել էինք վերցնել Քոթոթիկին, դե նա էլ վազում է հետևներիցս:

— Ինչե՜ր ես ասում, — պատասխանեց Փամփուշտիկը: — Քոթոթիկն էստեղ է: Այ, նստած է իմ նստարանի տակ:

— Սա ի՞նչ բան է: Գուցե դո՞ւ կգուշակես, Գիտունի՛կ, — հարցրեց Երևիկը:

Գիտունիկը պահեց կողմնացույցն ու նայեց ներքև:

— Դե դա հո մեր ստվերն է, — ծիծաղեց նա:

— Ո՜նց թե՝ մեր ստվերը, — զարմացան բոլորը:

— Շատ պարզ: Դա օդապարիկի ստվերն է: Մենք թռչում ենք օդով, իսկ ստվերը գետնի վրայով է վազում:

Ճստլիկները երկար հետևում էին ստվերին, իսկ նա գնալով փոքրանում էր: Վերջապես բոլորովին անհետացավ:

— Ո՞ւր կորավ ստվերը, — անհանգստացան Ճստլիկները:

— Մենք շատ ենք բարձրացել, — բացատրեց Գիտունիկը: — Այժմ արդեն չենք կարող տեսնել ստվերը:

— Խայտառակություն է, — ինքն իրեն փնթփնթաց Փնթփնթիկը: — Նստել ես այսպես ու նույնիսկ սեփական ստվերդ չես տեսնում:

— Էլի ես փնթփնթում, — ասաց Անգետիկը: — Ոչ մի տեղ մարդ քեզնից դադար չունի:

— «Դադար, հա, դադար», — տնազ արեց Փնթփնթիկը: — Ի՜նչ դադար ես ուզում օդապարիկում: Դադար էիր ուզում, նստեիր տանը:

— Դու ինքդ նստիր:

— Ինձ հանգիստ պետք չի:

— Էլի եք վիճում, — ասաց Գիտունիկը: — Ստիպված կլինեմ ձեզ իջեցնել:

Փնթփնթիկն ու Անգետիկը վախեցան ու դադարեցին վիճել:

Այդ ժամանակ օդապարիկը հայտնվեց ինչ-որ ծխի, թե մշուշի մեջ: Երկիրը կորավ ներքևում: Շուրջն ասես սպիտակ քող լիներ քաշած:

— Սա ի՞նչ բան է, — գոչեցին բոլորը: — Այս որտեղի՞ց է ծուխը:

— Սա ծուխ չէ, — ասաց Գիտունիկը: — Սա ամպ է: Մենք մինչև ամպերն ենք բարձրացել և այժմ թռչում ենք ամպերի միջով:

— Դե, դու արդեն հնարում ես, — պատասխանեց Անգետիկը: — Ամպը վարսակի կիսելի նման մածուցիկ է, իսկ սա ինչ-որ մշուշ է:

— Իսկ ի՞նչ ես կարծում, ինչից է սարքված ամպը, — հարցրեց Գիտունիկը: — Ախր ամպն էլ մշուշից է շինած: Դա միայն հեռվից է խիտ թվում:

Բայց Անգետիկը դրան չհավատաց և ասաց.

— Դուք նրան մի լսեք, եղբայրներ: Այդ բոլորը նա հնարում է, որ ցույց տա, թե շատ բան գիտի, բայց իրականում ոչինչ էլ չգիտի: Ես էլ նրան հավատացի, թե ամպը մշուշ է: Ամպը կիսել է: Կարծես ես կիսել չեմ կերել:

Շուտով օդապարիկը ավելի վեր բարձրացավ, դուրս եկավ ամպերից ու թռավ դրանց վրայով: Անգետիկը դուրս նայեց զամբյուղից և ներքևում տեսավ ամպերը: Նրանք փռվել էին չորս կողմը և ծածկել երկիրը:

— Վա՜յ, մամա ջան, — ճչաց Անգետիկը, — երկինքը ներքևում է: Մենք գլխիվայր ենք թռչում:

— Ի՞նչու ենք գլխիվայր թռչում, — զարմացան բոլորը:

— Դե, ըհը, տեսեք, երկինքը մեր ոտների տակ է, ուրեմն գլխիվայր ենք թռչում:

— Մենք ամպերի վրայով ենք թռչում, — բացատրեց Գիտունիկը: — Մենք ամպերից վեր ենք բարձրացել, դրա համար էլ այժմ ամպերը ոչ թե մեր գլխավերևում են, այլ՝ ներքևում:

Բայց Անգետիկը դրան էլ չհավատաց: Նա նստել էր իր տեղը և ձեռքերով ամուր բռնել գլխարկը։ Նա կարծում էր, թե գլխարկը վայր կըկնի գլխից, քանի որ ինքը գլխիվայր է նստած։

Քամին արագ քշում էր օդապարիկը ամպերի վրայով, բայց շուտով բոլորը նկատեցին, որ օդապարիկն սկսում է իջնել։

— Էս ինչո՞ւ ենք իջնում, — անհանգստացան մանչուկները։

Օդն սկսեց սառչել օդապարիկամ, — բացատրեց Գիտունիկը։

— Ուրեմն մենք հիմա իջնո՞ւմ ենք, — հարցրեց Հապճեպիկը։

— Իսկ ինչո՞ւ ենք վերցրել ավազով լի պարկերը, — ասաց Գիտունիկը։ — Հարկավոր է ավա­զը դեն նետել զամբյուղից, և մենք կրկին վեր կթռչենք։

Երևիկը արագությամբ մի պարկ վերցրեց ու ցած գցեց։

— Ի՜նչ ես անում, — ճչաց Գիտունիկը։ — Մի՞թե կարելի է մի ամբողջ պարկ դեն նետել։

— Ախր դա կարող է մեկնումեկի գլխին ընկնել։

— Երևի չի ընկնի, — պատասխանեց Երևիկը։

— «Երևի չի ընկնի», ծաղրեց Գիտունիկը։ — Հարկավոր է պարկի բերանը բանալ և ցած թափել ավազը։

— Հիմա ես կթափեմ, — ասաց Գուցեմիկը։

Նա բացեց մյուս պարկը և ավազն ուղիղ զամբյուղի մեջ թափեց։

— Մեկդ մեկից խելոք եք, — գլուխն օրորեց Գիտունիկը։ — Է՜, ի՞նչ օգուտ, եթե ավազը մնա զամբյուղում։ Դրանից օդապարիկը չի թեթևանա։

— Գուցե ավազն էլ թափեմ, — ասաց Գուցեմիկը և սկսեց բուռ— բուռ ավազը դուրս թա­փել զամբյուղից։

— Զգո՜ւյշ, — գոռաց Շվարիկը։ — Աչքս կլցնես ավազը։

— Մի վախենա, չեմ լցնի, — ասաց Գուցեմիկը և իսկույն էլ նրա աչքերն ավազ լցրեց։

Բոլորը նախատեցին Գուցեմիկին, իսկ Երևիկը վերցրեց դանակն ու զամբյուղի հատակին մի մեծ անցք բացեց, որպեսզի այնտեղից թափեն ավազը։ Գիտունիկը տեսավ ու գոռաց.

— Կա՜ց։ Ի՞նչ ես անում։ Քո պատճառով զամբյուղը կքանդվի ու բոլորս ցած կթափվենք։

— Երևի չքանդվի, — պատասխանեց Երևիկը։

— Դուք երկուսով հենց մի գլուխ մի խոսք ունեք՝ «երևի» ու «գուցե», — ասաց Գիտունիկն ու Երևիկի ձեռքից խլեց դանակը։

Ավազն անցքից դուրս թափվեց, օդապարիկը թեթևացավ ու նորից վեր սլացավ։ Մանչուկները գոհունակությամբ դուրս էին նայում զամբյուղից։ Բոլորն ուրախ էին, որ օդապարիկը նո­րից վեր բարձրացավ։ Միայն Փնթփնթիկը, որ միշտ ինչ-որ բանից դժգոհ էր, շարունակում էր փնթփնթալ.

— Սա ի՜նչ բան է, մեկ՝ վեր, մեկ՝ վար։ Օդապարիկները բա այսպե՞ս են թռչում։

Չիմանալով թե էլ ինչ ասի, նա նայեց Պոնչիկին, որ սուս ու փաս շաքար էր կրծում։

— Դու ի՞նչ բանի ես։

— Գրպանումս շաքար կա, հանում եմ ու կրծում։

— ժամանակ գտավ շաքար կրծելու։ Ցած կիջնենք, կկրծես։

— Ինչո՞ւ պիտի ավելորդ ծանրությունը քարշ տամ հետս, — ասաց Պոնչիկը։ — Ես շաքարը կուտեմ, օդապարիկը կթեթևանա և ավելի վեր կբարձրանա։

— Դե, կրծի, հը։ Տեսնենք մինչև ե՞րբ կկրծես, — պատասխանեց Փնթփնթիկը։

Գլուխ տասներորդ