Գլուխ 1. ԻՆՉ ՊԱՏԱՀԵՑ ՄԻ ՈՒՐԲԱԹ ՕՐ
Ես փողոցում խաղս վերջացրել և տուն էի վերադառնում: Դռան մոտ ինձ կանգնեցրեց մեր հարևանուհի միսիս Ջենքինսը: Նա մի հարկ մեզանից ցած էր ապրում, բայց, չգիտեմ ինչու, այդ օրը մեր սենյակում էր: Գլուխը դռան ետևից դուրս հանելով նա բարկացկոտ ձայնով ինձ պատվիրեց գնալ փողոց խաղալու և դուռը բանալիով փակեց ուղիղ իմ քթի առաջ: Այդ ինձ շատ նեղացրեց ու բարկացրեց: Ես սկսեցի ամբողջ ուժով լաց լինել: Դուռը ծեծում էի ու հրում, պահանջում էի, որ մայրիկս վռնդի այդ անպիտան Ջենքինսին և ինձ մեղրով հաց տա: Մայրիկս իմ աղաղակը լսեց և մոտեցավ դռանը:
-Մի’ աղմկիր, Ջիմմի, – ասաց նա փաղաքուշ ձայնով: – Ես հիվանդ եմ: Գլուխս ցավում է: Ահա, վերցրու, քեզ համար կարկանդակ գնիր: Եվ դռան ճեղքից ինձ մեկնեց մի դրամ: Ես փողը նրա ձեռքից առա և վազեցի կարկանդակ գնելու:
Երկար ժամանակ խաղում էի փողոցում, բայց վերջապես ձանձրացա ու նորից տուն վերադարձա: Դեռ սանդուղքով չէի բարձրացել, երբ իմ առաջն ընկավ ամբողջովին սև հագած մի բարձրահասակ մարդ: Նա, ինչպես երևում է, շտապում էր. երկու-երեք աստիճան միանգամից էր բարձրանում: Մեր դռան մոտ նա կանգ առավ և բախեց: Դուռը բաց արին, նա ներս մտավ և նորից դուռը փակեցին: Ես նստեցի աստիճանի վրա և սկսեցի սպասել, որ այն մարդը հեռանա: Բայց նա դուրս չէր գա-լիս, ես էլ երկար սպասեցի և ի վերջո քնեցի: Այդ երեկո հայրս վերադարձավ սովորականից ուշ և մի փոքր խմած։ Նրա ոտքը դիպավ ինձ, և նա սկսեց բարձրաձայն նախատել մորս, որ ինձ այդպես անխնամ է թողել:
– Մայրիկի մոտ մի մարդ կա, – ասացի ես.
– Մարդ, ի՞նչ մարդ, – հարցրեց հայրս:
– Մի պարոն է. վզին՝ էսպես մի սպիտակ բան. կոշիկներն էլ ճռճռում են… Միսիս Ջենքինսն էլ այնտեղ է:
Հայրս դադարեց աղմկել։
Մենք ցած իջանք և բախեցինք միսիս Ջենքինսենց դուռը: Դուռը բացեց նրա ամուսինը և իսկույն հայրիկին ներս քաշեց։
– Դուք վերևում եղե՞լ եք Ջիմ.
– Ոչ, – պատասխանեց հայրս։ – Ի՞նչ է պատահել։
– Բանը վատ է, – ասաց նա։ – Իմ պառավը պատվիրել է, որ ձեզ չթողնեմ այնտեղ գնալ։ Նա բժշկի հետևից էլ մարդ ուղարկեց։ Այնտեղ շատ կանայք էին հավաքվել, բայց բժիշկը բոլորին վռնդեց։ Ասում է՝ անդորրություն է հարկավոր:
– Բժիշկները միշտ Էլ ասում են անդորրություն է հարկավոր, – նկատեց հայրս:
Հորս դիտողությունը միստր Ջենքինսին դուր չեկավ:
– Չի հասկանում, ոչինչ չի հասկանում, – մրթմրթաց նա ատամների արանքից: – Ես ինչպես սրան քիչ-քիչ նախապատրաստեմ: Եվ դիմելով հորս՝ վճռական ձայնով ասաց.
– Պետք Է ձեզ ասեմ, Ջիմ, որ այնտեղ բանը վատ է, շատ վատ: – Եվ մատով ցույց տվեց առաստաղը:
Այս անգամ հայրս երևի հասկացավ միստր Ջենքինսին: Նրա ձեռքերը դողացին: Նա գլխարկը վերցրեց և ծանրորեն նստեց աթոռին: Հետո ինձ նստեցրեց իր ծնկին:
– Նա շարունակ ձեզ էր սպասում, – խոսեց Ջենքինսը մի րոպե լռությունից հետո: – Հենց որ դրսի դուռը թխկում էր, իսկույն ասում Էր. «Ա՛յ, սա իմ Ջիմն է: Այդ նրա քայլվածքն է, ես գիտեմ»:
– Նա ինձ էր սպասում: Ուզում Էր տեսնե՞լ: Մի՞թե, – գոչեց հայրս:
– Դուք գուցեև չհավատաք, թե ինչ էր ասում նա, – շարունակեց Ջենքինսը: – Նա ասում էր. «Ես ուզում եմ համբուրել նրան, ուզում եմ մեռնելուց առաջ հաշտվել նրա հետ»:
Հայրս արագ վեր թռավ աթոռից, երկու-երեք անգամ քայլեց սենյակի երկարությամբ այնքան կամաց, որ հազիվ էր լսվում, թե նրա կոշիկներն ինչպես են դիպչում հատակին: Հետո կանգ առավ երեսը պատի կողմն արած և այդպես մի քանի րոպե կանգնած մնաց: Պատին կախված էր մի նկար՝ առանց շրջանակի: Հայրս ակնապիշ նրան էր նայում:
– Ջենքի՛նս, – ասաց նա վերջապես, շարունակելով նայել նկարին: – Բժիշկը բոլորին վռնդել է այնտեղից… Ես վախենում եմ այնտեղ գնալ… Դուք գնացեք, կանչեք ձեր կնոջը:
Ջենքինսը սենյակից դուրս եկավ և շուտով մենք լսեցինք նրա ոտքերի աղմուկը սանդուղքի վրա։ Մի քանի րոպեից հետո սենյակ մտավ միսիս Ջենքինսը՝ ամուսնու հետ: Մեզ տեսնելով՝ նա ձեռքերը խփեց իրար, ընկավ աթոռին և սկսեց բարձր հեկեկալ: Ես խիստ վախեցա.
– Հը, ի՞նչ կա. մայրիկս հիմա վե՞ր է կացել, -հարցրի ես:
– Վե՜ր է կացել: Չէ, իմ խեղճ գառնուկ, – պատասխանեց նա արցունքների միջից: – Չէ, խեղճ որբուկ, նա այլևս երբեք չի վեր կենա:
Հայրս մի րոպե հայացքը հեռացրեց նկարից և նայեց միսիս Ջենքինսին, կարծես մի բան էր ուզում ասել, բայց լռեց:
– Նա մեռնում է, Ջիմ, – շարունակեց միսիս Ջենքինսը: – Բժիշկն ասաց, որ նրան փրկելու հույս չկա:
Եվ միսիս Ջենքինսը նորից սկսեց հեկեկալ: Ես լավ չհասկացա, թե նա ինչ ասաց, բայց, չգիտեմ ինչու, նրա խոսքերը ինձ շատ վախեցրին: Ես վազեցի նրա մոտ և գլուխս թաղեցի նրա ծնկների մեջ: Հայրս կարծես ոչինչ չէր նկատում: Նա ճակատը հենել էր պատին, և հանկարծ ես լսեցի մի տարօրինակ ձայն՝ կը՛թ, կը՛թ, կը՛թ։ Նկարը, որ նա դրանից առաջ այնպես ուշի-ուշով դիտում էր, պատին էր մեխված միայն վերևի կողմից, ներքևի եզրը ոլորվել, վերև էր բարձրացել, և հավանորեն հայրիկիս արցունքները կաթելով նրա ներքևի եզրին՝ այդպիսի տարօրինակ ձայն էին արձակում՝ կը՛թ, կը՛թ, կը՛թ:
Հանկարծ հայրս ջանք գործադրելով թաշկինակով սրբեց աչքերը և դարձավ դեպի մեզ:
– Բժիշկը վերև՞ն է, – հարցրեց նա:
– Այո, իհարկե: Մի՞թե ես մահամերձին մենակ կթողնեի:
– Ես կգնամ այնտեղ, – վճռական շեշտով ասաց հայրս:
– Ո՛չ, մի գնացեք, Ջիմ, – սկսեց համոզել միսիս Ջենքինսը: – Բժիշկն ասում է, որ նրան հանգիստ է հարկավոր, որ ամեն մի հուզմունք ուժեղացնում է նրա տանջանքը:
– Ասում եմ՝ պիտի գնամ, – կրկնեց հայրս: – Խեղճ կին, ուզում է սրտին սեղմել այն ձեռքը, որն այնքան հաճախ ծեծել է իրեն: Նա ուզում է հաշտվել ինձ հետ: Սպասեցեք այստեղ, միսիս Ջենքինս, գուցե նա ուզում է որևէ գաղտնի բան ասել ինձ:
Նա դուրս եկավ սենյակից, բայց հենց այդ րոպեին վերևից լսվեց բժշկի անհամբեր ձայնը.
– Միսիս, ինչ է ձեր անունը: Շուտ, այստեղ եկեք: Հենց հիմա՞ պիտի գնայիք:
Միսիս Ջենքինսը տեղից վեր թռավ և վերև վազեց: Նրա հետևից էլ հայրս գնաց:
Նա վերևում երկար մնաց: Շուտով սանդուղքի վրա նորից լսվեց նրա ոտնաձայնը, և նա վերադարձավ մեզ մոտ:
Նա ինձ նստեցրեց իր ծնկին, հենվեց սեղանին և երեսը լռիկ ծածկեց ձեռքերով։ Ծերունի Ջենքինսը դեղձանիկների համար վանդակ էր շինում:
Հանկարծ հայրս ցնցվեց և անսպասելիորեն գոչեց.
– Ջենքինս, Ջենքինս, շա՜տ ծանր է վիճակս: ես այլևս չեմ կարող, խեղդվում եմ։ – Նա արձակեց պարանոցի հաստ թաշկինակը։ – Այլևս ոչ մի րոպե դիմանալ չեմ կարող։ Չե՛մ կարող։ Չե՛մ կարող։
– Ես լինեի ձեր տեղը, Ջի՛մ, մի տասը րոպեով փողոց դուրս կգայի։ Գնանք, ես էլ կգամ ձեզ հետ:
– Իսկ երեխա՞ն, – հարցրեց հայրս:
– Նրան ոչինչ չի լինի: Թող մենակ նստի: Նա ոչ ոքից չի վախենում: Ճիշտ է, չէ՞, Ջիմմի: Նա կնայի, թե սկյուռն ինչպես է ցատկոտում անիվի վրա:
– Լավ, ես այստեղ կնստեմ, հայրիկ, – պատասխանեցի ես: Մենակ մնալով ես շուրջս նայեցի: Պատի երկարությամբ մի քանի թռչնավանդակ էր դրված: Բոլոր թռչուններն արդեն քնած էին: Քնած չէր միայն տորդիկը: Ամեն անգամ, երբ նայում էի նրան, նա աչքերը զարհուրելի փայլեցնում էր: Ես նրանից վախենում էի, ինչպես վայրի գազանից: Փոքրիկ սեղանին դրված էր մի հաստափոր կճուճ, որը նման էր բերանը լայն բաց արած մարդու գլխի: Որքան ավելի էր մթնում, այնքան ավելի տարօրինակ էին թվում ինձ շրջապատող առարկաները, ես նույնիսկ վախենում էի շուրջս նայել: Հայացքս հառեցի սկյուռի վանդակին և սկսեցի նայել փոքրիկ կենդանուն, որը արագ-արագ վազվզում էր իր լարահյուս անիվի վրա: Բայց նույնիսկ սկյուռը սարսափելի էր թվում ինձ:
Տասը րոպեից շատ ավելի անցավ, բայց իմ հայրիկը և Ջենքինսը չէին վերադառնում։ Բոլորովին մթնեց:
Սկյուռն այլևս չէր երևում: Նրա անիվը ճռնչում էր, ժամացույցը չխկչխկում էր, իսկ վերևում, մայրիկի սենյակում, կոշիկների ճռճռոց էր լսվում։ Բժշկի ոտնաձայն էր դա։ Սիրտս այնպիսի վախ ընկավ, որ այլևս դիմանալ չէի կարող։ Աթոռից իջա հատակին, աչքերս փակեցի, որպեսզի չտեսնեմ սարսափելի տորդիկին և կամացուկ դուրս եկա սենյակից։ Մինչև սանդուղքի կեսը բարձրանալով՝ նստեցի աստիճանի վրա։ Կոշտ սանդուղքի վրա նստելն այնքան էլ հարմար չէր, բայց և այնպես, դա ավելի լավ էր, քան Ջենքինսի սոսկալի սենյակում մնալը։ Մեր դռան բանալու անցիք լույսի մի պայծառ շերտ էր ընկնում, որ լուսավորում էր բազրիքը։ Ես, որքան կարելի է, մոտ նստեցի այդ լուսավոր տեղին, երկու ձեռքով բռնեցի բազրիքը և շուտով խոր քուն մտա։ Չգիտեմ որքան ժամանակ էի քնել։ Ինձ արթնացրեց հորս ձայնը։
– Այդ դո՞ւ ես, Ջիմմի,- հարցրեց նա։ – Ինչո՞ւ ես այստեղ։ Ձանձացա՞ր մենակ նստելուց։
– Երևի նա լուսամուտի առաջ նստած սպասելիս է եղել մեզ – ասաց Ջենքինսը, – և հենց որ տեսել է գալիս ենք, իսկույն վազել է դուռը բանալու:
– Ո՛չ, ո՛չ, – գոռացի ես հորս ձեռքը բռնելով: – Ճիշտ չէ։ Ես վախենում էի, հայրիկ:
Հայրս ուզեց մի բան պատասխանել, բայց լռեց, և մենք լուռ մտանք Ջենքինսի սենյակը, որտեղ Ջենքինսն արդեն լույսը վառել էր:
Հանկարծ վերևում լսվեց բացվող դռան ձայն, և սանդուղքի վրա ճռճռացին բժշկի կոշիկները:
– Բժիշկը գնում է, – գոչեց հայրս: – Երևի կինս իրեն լավ է զգում:
Բայց բժիշկը չէր գնում: Նա կանգ առավ մեր դռան առաջ և բախեց: Ջենքինսը շտապ բաց արեց դուռը:
– Ձեր անունը Բալիզե՞տ է, – նրան դիմեց բժիշկը: – Դուք ամուսի՞նն եք…
– Ոչ, ներեցեք, այդ ես չեմ: Ջի՛մ, եկ այստեղ:
– Ես եմ նրա ամուսինը, ձեզ ծառա, սը՛ր, – ասաց հայրս, համարձակ առաջ գնալով, առանց բաց թողնելու իմ ձեռքը: – Թույլ տվեք հարցնել, այժմ ինչպե՞ս է զգում նա իրեն:
– Ա՜, այդ դո՞ւք եք, միստր Բալիզետ, – խոսեց բժիշկը բոլորովին ոչ այն կոպիտ ձայնով, որով խոսում էր առաջ: – Իսկ սա այն տղան է, որի մասին նա խոսո՞ւմ էր:
– Այո, երևի, սը՛ր: Արդյոք չի՞ կարելի, որ այժմ գնանք նրան տեսնենք: Մենք նրան չենք անհանգստացնի:
– Դե, բարեկամս, – ընդհատեց բժիշկը՝ իմ ձեռքն առնելով իր խոշոր, սև ձեռնոցները հագին ձեռքի մեջ, – քո խեղճ մայրիկը վախճանվեց, և այժմ դու պետք է լավ տղա լինես: Դու մի փոքրիկ քույր ունես, պետք է քո մոր հիշատակի համար հոգ տանես նրան: Մնաս բարով, սիրելիս: Մնաք բարով, միստր Բալիզետ: Արիաբար կրեք ձեր կորուստը, ինչպես վայել է տղամարդուն: Բարի գիշեր:
Հայրս լուռ գլուխը խոնարհեց: Նա շշմած էր, նրա աչքերը թափառում էին այս ու այն կողմ, և կարծես նա ոչինչ չէր հասկանում:
– Մեռել է, մեռել է, մեռել է, – հեկեկանքը խեղդելով ասաց նա խուլ ձայնով:
Միսիս Ջեննետը և մի քանի հարևանուհի սենյակ մտան: Բոլորն էլ աշխատում էին որևէ մխիթարիչ բան ասել հայրիկիս, բայց նա նրանց չէր լսում: Միսիս Ջեննետը իր հետ բերել էր փալասների ու լաթերի մի փաթեթ, որը բաց անելով՝ հորս խնդրեց, որ երեխային նայի և իր ձեռքն առնի: Հայրս երեխային վերցրեց, բայց շատ քիչ ուշադրություն դարձրեց նրան: Ինձ նույնպես թույլ տվին մի քիչ ձեռքս առնել իմ փոքրիկ քրոջը։ Հայրիկս ոչ ոքի հետ չէր խոսում, և կանայք իրար հետևից ցրվեցին: Միսիս Ջենքինսին վերև կանչեցին, և մենք նորից Ջենքինսի հետ մենակ մնացինք:
– Լսեք իմ խորհուրդը, Ջիմ, – ասաց նա, դիմելով հորս, – տղայի հետ պառկեք քնելու: Այնտեղ, հետևի սենյակում, իմ տղա Ջոյի անկողինն է գցված: Ջոն մինչև առավոտ տուն չի գա… Պառկեք, Ջիմ. եթե չքնեք էլ, գոնե կհանգստանաք:
Երկար ժամանակ նա համոզում էր մեզ: Վերջապես, ես և հայրս համաձայնեցինք գիշերել Ջոյի սենյակում: Այդ սենյակը հարմար ննջարան համարվել չէր կարող: Ջո Ջենքինսը գիշերներն աշխատում էր գրաֆիտի գործարանում, իսկ ցերեկն զբաղվում էր թռչուններ, ճագարներ ու շներ վաճառելով: Բացի դրանից, նա վանդակներ էր շինում և թռչունների խրտվիլակներ էր լցնում: Ամբողջ սենյակում զանազան իրեր էին թափթփված, ամեն տեղ երկաթալարեր ու փայտե ձողեր էին ցցված, ներկի ու սոսնձի ուժեղ հոտ էր գալիս: Բայց այս անգամ հայրիկս հանգիստ քնել չէր կարողանա նույնիսկ ամենաշքեղ ննջարանում, ամենահարմար անկողնում: Նա կողքից կողք էր շուռ գալիս, մերթ ձեռքն ամուր սեղմում էր կրծքին, մերթ գլուխն էր բռնում: Մի բան ինձ շատ էր զարմացնում: Ինչպես էլ շուռ էր գալիս հայրս, ամեն կերպ աշխատում էր չանհանգստացնել ինձ: Ամեն անգամ անհարմար շարժում անելիս նա քնքշությամբ շոյում էր իմ մեջքը և շշնջում, «շ՜-շ՜-շ». կարծես վախենում էր, թե ես կարթնանամ: Բայց ես չէի էլ մտածում քնել: Ես չգիտեի, թե ինչ է պատահել, բայց զգում էի, որ սոսկալի բան է պատահել: Ես շատ էի ուզում իմանալ, թե մայրիկիս ինչ է պատահել: Ես միսիս Ջենքինսին հարցրել էի, թե ուր է գնացել մայրիկը, շուտ կվերադառնա: Միսիս Ջենքինսը պատասխանել էր. «Քո մայրիկը երբեք չի վերադառնա, իմ խեղճ տղա»: Արդյոք այդ «երբեքը» շա՞տ երկար է, հարցնում էի ինքս ինձ: Ի՞նչ Է դա, մի օ՞ր, մի շաբա՞թ, ամի՞ս, թե՞ ավելի շատ ժամանակ է: Առաջ ես շատ էի լսել «երբեք» բառը, բայց չէի հասկացել: Հիշում եմ, մի անգամ առավոտյան նախաճաշի ժամանակ հայրս ասաց մայրիկին. «Երեսդ տեսնել չեմ ուզում: Այլևս երբեք քեզ հետ մի պատառ հաց չեմ ուտի», իսկ երեկոյան եկավ և մայրիկի հետ հանգիստ ոչ միայն հաց կերավ, այլև ուրիշ շատ բաներ: Մայրիկն էլ մի անգամ, երբ հայրիկը նրան այնպես ուժեղ հարվածեց, որ նա հատակին ընկավ, հայրիկին ասաց. «Ջիմ, քանի կենդանի եմ՝ երբեք, երբեք, չեմ ների քեզ»: Բայց ասում են նա ներել է հայրիկին, ցանկացել է համբուրել նրան և հաշտվել հետը: Հարկավոր է անպայման վաղը միսիս Ջենքիսին հարցնել, թե ինչ է նշանակում «երբեք»: Բայց գուցե հայրի՞կն էլ գիտե, ավելի լավ է նրան հարցնեմ:
– Հայրիկ, դու քնա՞ծ ես:
– Չէ, Ջ՛իմմի, քնած չեմ, ի՞նչ կա:
– Հայրիկ, ի՞նչ է «երբեքը»:
Հայրս արմունկի վրա բարձրացավ: Երևի նա ամենևին այդպիսի հարց չէր սպասում:
– Շը՜շ… Քնիր, Ջիմմի, երևի որևէ երա՞զ ես տեսել:
– Չէ, ես դեռ չեմ քնել: Հենց դրա համար էլ քնել չեմ կարողանում, որ շարունակ դրա մասին եմ մտածում: Ասա, հայրիկ, ի՞նչ բան է «երբեքը»:
– Մայրիկի «երբե՞քը», – կրկնեց նա: – Զարմանալի տղա ես դու… Ես չեմ հասկանում, թե ի՞նչ ես ասում:
– Ես էլ չեմ հասկանում, հայրիկ, կարծում էի դու ինձ կասես:
– Ավելի լավ է հիմա քնիր, – ասաց հայրս պինդ ծածկելով ինձ: – Հիմա բոլոր խելոք երեխաները քնած են. «երբեքի» մասին մտածելու կարիք չկա… Երբեքը երկար օր է:
– Միայն օր: Միայն մի երկար օր: Որքան ուրախ եմ ես: Դո՞ւ էլ ուրախ ես, հայրի՛կ:
– Այնքան էլ չէ, Ջիմմի։ Կարճ օր է թե երկար՝ ինձ համար միևնույն է:
– Իսկ մայրիկի համար միևնույն չէ: Եթե «երբեքը» միայն մի օր է, նշանակում է, մի օրից հետո մայրիկը կվերադառնա մեզ մոտ: Դու ուրախ կլինես, հայրիկ:
Նա ավելի վեր բարձրացավ արմունկի վրա և տխուր նայեց ինձ:
– Չէ, Ջիմմի, – ասաց նա տխուր ձայնով, – նա չի վերադառնա, երբեք չի վերադառնա: Տոպրակներով ոսկի էլ տաս չի վերադառնա: Ինչպե՞ս կարող է վերադառնալ, Ջիմմի, երբ մեռել է: Դու հո գիտես, որ նա մեռել է:
– Մեռե՞լ է:
– Այո, մեռել է, – շշուկով կրկնեց հայրիկը: – Այ, տեսնում ես դարակում դրված թռչունը (դա մի թռչուն էր, որից Ջոն խրտվիլակ էր պատրաստել: Լուսնի աղոտ լույսի տակ ես կարողացա լավ տեսնել, սարսափելի էր. առանց աչքերի, կտուցը լայն բացած և ամբողջ մարմնին փայլուն երկաթալարեր փաթաթած): Տեսնո՞ւմ ես, Ջիմմի, այ, դա է մահը։ Մայրիկը չի կարող կենդանանալ ու մեզ մոտ գալ, ինչպես որ այդ թռչունը չի կարող դարակից ցատկել ու սենյակում թռչել։
– Ես, հայրի՛կ, կարծում էի, «մեռել է» նշանակում է գնացել է, իսկ մայրիկը չի գնացել։ Ուրեմն նա վերևն է, և նրա մեջ այդպիսի սուր-սուր բանե՞ր են խրել։
– Չէ, չէ, ի՞նչ ես ասում։ Բանն այն է, Ջիմմի, որ մայրիկը ոչ տեսնել կարող է, ո՛չ լսել, ո՛չ քայլել, ո՛չ էլ զգալ։ Եթե նույնիսկ հիմա նրան ասեղներով ծակծկեն, չի զգա։ Նա մեռել է, Ջիմմի, և շուտով դագաղ կբերեն, նրան կդնեն մեջը և կիջեցնեն փոսը… իմ խեղճ Պոլլի, խեղճ սիրելի Պոլիի։ Դու այնպես ուզում էիր հրաժեշտ տալ ինձ, իսկ ես մեռնելուց առաջ չհամբուրեցի էլ քեզ:
Հանկարծ հայրիկի ձայնը ընդհատվեց, նա երեսը խրեց բարձի մեջ և այնպես հեկեկաց, ինչպես երբեք չէր հեկեկացել: Ես էլ սկսեցի զռռալ ու լաց լինել: Հայրիկը վախեցավ, որ իմ գոռոցը տան բոլոր բնակիչներին կարթնացնի: Նա ջանք գործադրեց, որպեսզի իր վիշտը խեղդի և սկսեց ինձ մխիթարել:
Բայց դա հեշտ բան չէր:
Նա ինձ մի հեքիաթ պատմեց ինչ-որ սարսափելի հսկա մարդակերի մասին, որ ամեն ճաշի ժամանակ տապակած երեխաներ է ուտում, բայց այդ հեքիաթն ավելի վախեցրեց ինձ: Իմանալով, որ ես աղած ձուկ եմ սիրում, նա խոստացավ նախաճաշին ինձ մի ամբողջ աղած ձուկ տալ, եթե ես խելոք լինեմ: Ես վաղուց էի նրան խնդրում ինձ համար մի լավ փայտե ձի գնել, որ տեսել էի խաղալիքների խանութի ցուցափեղկում, և այժմ նա ինձ ազնիվ խոսք տվեց, որ այդ ձին կգնի, եթե ես պառկեմ ու քնեմ և վերջ տամ գոռալուն:
Ո՛չ, ո՛չ, ո՛չ: Ես պահանջում էի, որ մայրիկը վերադառնա, և ուրիշ ոչինչ չէի ուզում: Ուզում էի անպայման հայրիկի հետ գնալ վերև, որտեղ մայրիկը պառկած է ամբողջովին երկար քորոցներով ծակծկված, ինչպես այն թռչունը, և ազատ արձակել նրան: Ես խնդրում, աղաչում էի հայրիկիս գնալ վերև և մի կերպ օգնել խեղճ մայրիկին: Առանց դրան չէի համաձայնում հանգստանալ:
– Ո՛չ, – վճռական տոնով ասաց հայրիկը, – այդ ես ոչ մի գնով չեմ անի։ Եթե դու չես ուզում խելոք տղա լինել, գոռա քեզ համար, մինչև որ հոգնես։
Հայրիկն այս ասաց այնպես հաստատորեն, որ իսկույն տեսա, թե որքան անօգուտ է գոռալը։ Ես համաձայնեցի նրան համբուրել և խելոք լինել, եթե նա իսկույն վեր կենա և մոմը վառի։ Իսկ վաղը առավոտյան ես կտեսնեմ մայրիկին։ Հայրիկս ուրախացավ, որ ես հանգստացա, բայց իմ խնդրանքը կատարելն այնքան էլ հեշտ չեղավ։ Ջենքինսը գնալիս մոմը տարել էր իր հետ և վառելու բան չկար։
– Տես, ինչ անպիտանն է այդ Ջենքինսը, – ասաց հայրիկս, մտածելով կատակի տալ: – Բոլոր մոմերը տարել է: Վաղը մենք նրան մի լավ խրատ կտանք: Հը՞, ի՞նչ ես կարծում:
Ես հիշեցի, որ կանայք մայրիկի մոտից դուրս գալիս մոմն ու լուցկին դրին մեր բնակարանի մոտ, սանդուղքի վրա: Եվ հայրիկիս ասացի այդ: Նա, ինչպես երևում է, չէր ուզում գնալ մեր դռան մոտ և նորից սկսեց ինձ համոզել ու զանազան նվերներ խոստանալ: Բայց ես նորից սկսեցի բարձր գոռալ. «Մայրիկ, մայրիկ»: Հայրիկս մի փոքր մրթմրթալով դուրս գնաց, մոմի մնացորդը բերեց, վառեց և դրեց դարակի վրա: Օ՜, ինչպես էի ուզում, որ այդ մոմը երկար լինի և վառվի ամբողջ գիշերը, մինչև լուսաբաց: Ես վախենում էի, որ այդ փոքրիկ մոմի կտորը շուտով կվերջանա, և նորից ես մթի մեջ կմնամ այն սոսկալի մտքերի հետ, որ իմ գլուխն էին գալիս հայրիկի պատմածից հետո:
Բայց ահա վերջացող մոմը սկսեց ճրթճրթալ ու բռնկումներ տալ: Ես ճիգ գործադրեցի, երեսս դարձրի պատի կողմը և քնեցի: Եվ հանգիստ քնեցի այնքան ժամանակ, մինչև որ առավոտյան Ջենքինսի սենյակում թեյի ամանեղենի զնգզնգոցը լսվեց: