Ողջույն փոքրիկ բարեկամ։ Այսօր կզրուցենք հասարակական տրանսպորտում պահվածքի մասին։

* Տրանսպորտ բարձրանալիս արմունկներով մի հրիր շրջապատող մարդկանց։ Քեզնից առաջ թող կանանց, տարեցներին ու աղջիկներին (եթե դու տղա ես)։ Օգնիր նրանց տրանսպորտի սրահ բարձրանալ։
* Եթե հաջորդ կանգառում չես իջնելու, մի կանգնիր դռան մոտ։ Առաջ անցիր դեպի միջանկյալ հատված։
* Դաստիարակված մարդը իր տեղը զիջում է տարեց մարդկանց, երեխաներին, ծանր տոպրակներով կանանց։
* Հասարակական տրանսպորտում հագուստի վրայի ձյունն ու անձրևի կաթիլները թափ չեն տալիս, չեն ուտում ու տրանսպորտ չեն նստում պաղպաղակը ձեռքին։ Եվ իհարկե, չեն ծխում։
* Տրանսպորտի սրահում չեն սանրվում, եղունգները չեն մաքրում, քիթը, ականջներն ու ատամները չեն քչփորում։
* Թերթը ընթերցում են՝ այն ծալված վիճակում պահելով։ Կողքը նստած ուղևորի գիրքը կամ թերթը չեն ուսումնասիրում։ Իսկ քո աչքերը շատ շնորհակալ կլինեն քեզնից, եթե դու տրանսպորտի մեջ ընդհանրապես չկարդաս։
* Ուղևորներին մի զննիր, ամբողջ մարմնով մի ընկիր նրանց վրա։
* Տրանսպորտ բարձրանալիս անհրաժեշտ է հանդել ուսապարկը, որպեսզի դրանցով չվնասես(երբեմն չկեղտոտես)մարդկանց։
* Եթե քեզ համար դժվար է ծաղիկները կամ տորթը բռնել, երբ երթևեկում ես կանգնած վիճակում, կարող ես քաղաքավարի խնդրել նստածին՝ բռնել այն։
* Տրանսպորտի սրահում չի կարելի բարձր զրուցել կամ ծիծաղել, քննարկել քո խնդիրները, բարձրաձայն վիճել բոլորի ներկայությամբ։ Հատկապես անթույլատրելի է քեզ նկատողություն արած մարդկանց վիրավորելը։
* Ծնողները պետք է հետևեն, որպեսզի երեխաները ոտքերով չկեղտոտեն այլ ուղևորներին հագուստը։
* Փաթեթներով ու քո իրերով մի զբաղեցրու հարևան նստատեղը։ Մեծ ու սուր ծայրեր ունեցող իրերը պետք է տեղափոխել լավ փաթեթավորված վիճակում։
* Կենդանիներին տրանսպորտով տեղափոխել կարելի է միայն հատուկ վանդակներով, իսկ շներին նաև պետք է դնչկալ հագցնել։
* Տրանսպորտից իջնելուն պետք է նախապատրաստվել (հատկապես եթե ուղևորները շատ են)։ Դիմացում կանգնած ուղևորներին պետք է հարցնել, արդյո՞ք նրանք իջնելու են կանգառում։ Մարդկանց մի հրիր՝ քեզ համար ճանապարհ բացելով, այլ ներեղություն խնդրելով ճանապարհ ուզիր։
* Եթե կինը (աղջիկը) ճամփորդում է տղամարդու (երիտասարդ տղայի) հետ, ապա տղան առաջինն է իջնում տրանսպորտից և օգնում իջնել իր ուղեկցորդուհուն։ Ցանկացած տրանսպորտում տեղին ասված «բարի եղեք», «շնորհակալություն» բառերը քո մասին լավ կարծիք են կազմում ու երթևեկությունը դարձնում են ավելի հաճելի։

Խորհուրդներ ծնողներին

1. Շքամուտքից դուրս գալիս
Եթե տան շքամուտքի մոտ հնարավոր է ավտոմեքենաների երթևեկություն, անմիջապես երեխայի ուշադրությունը դրա վրա հրավիրեք և միասին նայեք, արդյո՞ք մեքենա չկա։
Եթե շքամուտքի մոտ ավտոմեքենա կա կանգնած կամ ծառ է աճում, որը ծածկում է տեսադաշտը, մի պահ կանգ առեք և դիտեք, թե արդյո՞ք դրանց հետևում շարժվող ավտոմեքենա չի երևում։

2. Տեղաշարժը մայթերով
Պարբերաբար երեխայի ուշադրությունը հրավիրեք հեռվում երևացող և երթևեկող ավտոմեքենաների վրա, հատկապես նրանց, որոնք շատ արագ են շարժվում։
Կանգ առեք կանգնած բեռնատարի կամ մարդատար ավտոմեքենայի մոտ և երեխային ցույց տվեք, որ կանգնած ավտոմեքենաները ծածկում են տեսադաշտը դեպի փողոց։ (Նման դեպքում միգուցե թվա, թե վտանգ չկա, իսկ այդ ժամանակ սլացող մեկ այլ ավտոմեքենա հանկարծ կհայտնվի)։ Հատկապես օգտակար է երեխային ցույց տալ կանգնած ավտոմեքենայի հետևից հայտնվող սլացող ավտոմեքենան։ Կայանած ավտոմեքենայի դիմացի հատվածից չի երևա նույն ուղղությամբ շարժվող ավտոմեքենան, իսկ հետևի հատվածից չի երևա հանդիպակաց կողմից եկող ավտոմեքենան։
Զբոսանքների ժամանակ շատ օգտակար են նմանատիպ դիտարկումները կատարել փողոցը ծածկող տարբեր առարկաների մոտից (օրինակ թփեր, ծառեր, ցանկապատեր և այլն)։ Նման դիտարկումների արդյունքում երեխաների մոտ փողոցում անվտանգությունը պահպանելունն ուղղված մի կարևոր ռեֆլեքս՝ թաքնված վտանգի կանխատեսում։

3. Ինչպես անցնել փողոցը (երբ լուսակիր չկա)
Խաչմերուկների վրա երեխաներին սովորեցրեք ուշադրություն դարձնել այն ավտոմեքենաներին, որոնք պատրաստվում են թեքվել աջ կամ ձախ։ Որպես կանոն, աջ թեքվող մեքենան զբաղեցնում է աջ եզրային գոտին և նրա վրա միացված է լինում թարթիչը։ Չի կարելի կանգնել թեքվող ավտոմեքենային շատ մոտ. այն կարող է «բռնել» անցորդին, խփել կամ էլ հետևի անիվներով անցնել նրա վրայով։
Դիտարկելով մոտեցող խոշոր ավտոմեքենաները (ավտոբուս, բեռնատար), երեխայի ուշադրությունը հրավիրեք այն բանի վրա, որ այդ ավտոմեքենայի հետևում կարող է «թաքնված լինել» մեկ այլ ավտոմեքենա, որը, հնարավոր է, որ ավելի արագ է ընթանում։ Այդ պատճառով, ցանկալի է սպասել, որ մեծ մեքենան անցնի, նոր շարունակել ճանապարհը։
Քննադատեք այն անցորդներին, ովքեր չեն սպասում լուսացույցի իրենց հերթին և կանաչ լույսի տակ հատում են ճանապարհը։
Եթե հանդիպակաց մայթի կանգառում կանգնած է (կամ մոտենում է) ձեզ անհրաժեշտ տրանսպորտային միջոցը, վազելով մի՛ հատեք փողոցը։ Ավելի լավ է բաց թողնել այն և սպասել հաջորդին։
Բացատրեք երեխային, թե ինչքան վտանգավոր է վազել-հատելով փողոցը շտապել ավտոբուսի մոտ և միմիայն նրա վրա նայել (այդ դեպքում շատ հեշտությամբ կարող եք չնկատել փողոցով ընթացող ավտոմեքենան)։ Բացատրեք, որ փողոցը պետք է անցնել միայն հետիոտների համար նախատեսված անցումներով։

4. Շեղող իրավիճակներ
Նման իրավիճակներ կարող են ստեղծվել, երբ փողոցի մյուս մայթում հայտնվում է որևէ մեկը կամ ինչ-որ բան, որը շեղում է երեխայի ուշադրությունը՝ տունը, ընկերները, տատիկը, հայրը, մայրը, քույրը, անհրաժեշտ ավտոբուսը։
Անհրաժեշտ է նման իրավիճակները օգտագործել՝ երեխային հիշեցնելու համար այն վտանգի մասին, որը կարող է առաջանալ նման իրավիճակում, երբ այդ պահին չեն նկատում մոտեցող ավտոմեքենան։ Պետք է բացատրել, որ անհրաժեշտ է շատ ուշադիր նայել փողոցը։

5. Ավտոբուս նստելիս
Բացատրեք երեխային, որ երբ մոտենում է ավտոբուսը, անհրաժեշտ է կանգնել մայթի եզրից որոշակի հեռավորության վրան (ավտոբուսը կարող է հարվածել)։ Ավտոբուսի դռանը պետք է մոտենալ, երբ տրանսպորտն արդեն կանգնել է։

6. Երևթեկությունը ավտոբուսում
Երեխային սովորեցրեք անհրաժեշտության դեպքում բռնվել բազրիքից և դրանով խուսափել անկանխատեսելի իրավիճակներից՝ կտրուկ
արգելակման դեպքում հավասարակշռությունը կորցնելուց և մոտակա իրին հարվածելուց։
Բացատրեք երեխային, որ ավտոբուսից իջնելուն պետք է նախապես պատրաստվել։