Մի օր Էլ, երբ Սուրը մայրիկի արդուզարդի գզրոցում ինչ-որ բան Էր փնտրում, պատահմամբ նրա ձեռքն ընկավ սնդուկի պղնձյա բանալին, այն սնդուկի, որի մասին քիչ առաջ պատմեցի: Եվ հենց այդ պահին էլ նրա գլխում մի այսպիսի միտք փայլատակեց:
Այդ սնդուկով այնպիսի ֆոկուս կարելի Է անել, որ նայողի բերանը բաց մնա: Ասենք այսպես… Սնդուկը նախօրոք դրված կլինի ննջասենյակի դռան մոտ: Այնպես, որ բանալու անցքը ուղղված լինի ննջասենյակի կողմը, իսկ սնդուկի ետևի մասը դեպի նայողները: Նա կմտնի դատարկ սնդուկը և կխնդրի հանդիսատեսներից որևէ մեկին (օրինակի համար, Սամին) իր սեփական ձեռքով փակել կափարիչը և նույնիսկ մի լավ ստուգել, թե չի բացվում արդյոք: Նախքան ներս մտնելը, արդեն բոլորից թաքուն, նա իր հետ վերցրած կլինի պղնձյա բանալին: Դրանից հետո ներսից բաց կանի փականը և աննկատ դուրս կսողա այնտեղից: Սնդուկի կափարիչը, ինչպես գիտեք, մի թեթև սեղմվելու դեպքում փակվում է: Ուրեմն նա իր ետևից շտապով կփակի կափարիչը և չորեքթաթ սողալով՝ կթաքնվի ննջասենյակի դռան վրա կախված վարագույրի ետևը: Սամը, կարծելով, թե ինքը դեռ սնդուկումն է, ըստ պայմանի, մատով երեք անգամ կթխկացնի կափարիչը, սպասելով պատասխան թխկթխկոցների: Իսկ նա դուրս կթռչի իր թաքստոցից և, ի զարմանք բոլորի, կհայտնվի նրանց կողքին:
Հայրիկն ու մայրիկը տանը չէին, իսկ Մանուշն այդ միջոցին խաղում էր բակում: Սուրն արագ մոտեցավ պատի տակ դրված սնդուկին: Բարձրացրեց վրան գցված գորգի ծայրը, և ապա պղնձյա բանալին պտտեցրեց փականի անցքում: Լսվեցին վաղուց լռած նվիրական ծնգծնգոցները: Սուրի սիրտն ուռկան ընկած ձկան պես թպրտաց: Անհամբեր բարձրացրեց կափարիչը: Այ քեզ բա՛ն… Նա բոլորովին մոռացել էր, որ սնդուկը ներսի կողմից բանալու համար անցք չունի: Ուրեմն իր բոլոր հույսերը ջուրն ընկան: Բայց սպասիր… Իսկ մի՞թե չի կարելի նոր անցք բաց անել: Ուղղակի դանակի ծայրով փականի դրսի անցքի ուղղությամբ:
Սուրը երկար չմտածեց: Նա շտապ բաց արեց պահարանի գզրոցը, հանեց սուր ծայրով մեծ դանակը և արագ գործի անցավ: Պարզվեց, որ փականը երկու կողմերից էլ բանալու համար անցք ուներ: Պարզապես սնդուկ պատրաստողները աննպատակահարմար գտնելով, ներսից անցք չէին փորել:
Սուրն իր աշխատանքն ավարտելուց հետո, փորձի համար, մի քանի անգամ բացուխուփ արեց փականը: Ամեն ինչ կարգին էր: Լսվեց ոտնաձայն: Նա շտապով փակեց սնդուկը, գորգի ծայրը գցեց վրան ու վեր կացավ: Ներս մտավ Մանուշը: Սուրը բանալին գրպանը խոթեց և, դառնալով քրոջը, հանդիսավոր ձևով ասաց.
– Ուզո՞ւմ ես, քեզ մի հրաշք ցույց տամ:
– Հրա՜շք, – զարմացած ծոր տվեց Մանուշը, – ի՞նչ հրաշք…
– Հրաշք էլի, իսկական հրաշք: Ասա, ուզո՞ւմ ես:
– Իսկ ինչ բան է լինելու այդ հրաշքը:
– Ո՛ւխ, այնպիսի բան, որ զարմանքից մազերդ բիզ-բիզ կկանգնեն: Շուտ ասա, ուզո՞ւմ ես:
– Ըհը, ուզում եմ:
Սուրը համարձակ առաջ եկավ: Թեև տանը իրենցից բացի մարդ չկար, չգիտես ինչու, նա թեքվեց քրոջ ականջին ու հազիվ լսելի ձայնով շշնջաց.
– Դե լավ, որ շատ ես ուզում, չեմ խնայի, ամեն ինչ ցույց կտամ։ Բայց միայն այսպիսի մի պայման կա…
– Պայմա՞ն, ի՞նչ պայման, – հարցրեց քույրը։
– Դե ուրեմն իմացիր: Ինչ հիմա կտեսնես, պարտավոր ես լռել այդ մասին: Ոչ ոքի ոչ մի խոսք, իմացա՞ր…
– Իմացա, Սուր:
– Նույնիսկ մայրիկին:
– Մայրիկին էլ չեմ ասի:
– Ուրեմն լուռ կմնաս ձկան նման:
– Ինչի՞ նման:
– Ձկան նման: Դա հենց այնպես, խոսք է, մեծերն են ասում:
– Իսկ ի՞նչ է, Սուր, ձկները լուռ են մնում, հա՞…
– Ա՜յ քեզ հիմար: Իհարկե լուռ են մնում: Բա դու որտե՞ղ ես տեսել ձկները խոսեն:
– Ես լուռ կմնամ, Սուր: Ինչի նման ուզում ես լուռ կմնամ: Միայն թե ցույց տուր ինձ այդ հրաշքը:
– Է՜հ, դուք բոլոր աղջիկներդ այդպես եք: Սկզբում կխոստանաք, կերդվեք, բայց հենց ոգևորվեցիք, բերաններիցդ ամեն ինչ շաղ կտաք: Ինչպես խալաթի ու սրբիչի մասին: Հիշո՞ւմ ես:
– Էլ չեմ ասի, ազնիվ խոսք, չե՛մ ասի:
– Դե լավ, բայց տես, հա՜…
Այդ ասելով, Սուրը մոտեցավ սնդուկին, գրպանից հանեց բանալին ու բաց արեց կափարիչը: Հանեց ներսում եղած հնամաշ շորերն ու սավանները: Երբ սնդուկը լրիվ դատարկվեց, նա քարշ տվեց այն ննջասենյակի դռների մոտ:
– Դե լսի՜ր, – դիմեց նա քրոջը, որը, եղբոր արածներից ոչինչ չհասկանալով, ապշած կանգնել էր սենյակի անկյունում: – Ես հիմա կմտնեմ դատարկ սնդուկը, իսկ դու իմ վրա կփակես կափարիչը: Ես ներսից կհաշվեմ մե՜կ, երկո՜ւ, երեք: Հենց որ ասեմ երե՜ք, դու արագ կմոտենաս ռադիոընդունիչին և կպտտեցնես կոճակը: Երբ ռադիոընդունիչը կսկսի խոսել, (որը պետք է խլացներ սնդուկից լսվող ծնգծնգոցները) մոտեցիր սնդուկին, մատով երեք անգամ ուժեղ թխկացրու և հետո նստիր իմ վրա: Թյո՜ւ, դե, ոչ թե իմ, այլ կափարիչի:
– Սուր, իսկ ռադիոընդունիչ միացնելը շա՞տ կարևոր է, հա…
– Ա՜յ քեզ դմբո: Իհարկե կարևոր է: Հենց դրա մեջ է ամբողջ կախարդությունը, ասենք ոչ մի կախարդություն էլ չկա: Պարզապես ռադիոալիքների միջոցով ես կանհետանամ փակված սնդուկից:
Եվ Մանուշը տեսավ այդ «հրաշքը»: Տեսավ ու զարմանքից արձանացավ տեղում:
– Օ՜յ, դու իսկական կախարդ ես, Սուր, ազնիվ խոսք, կախարդ ես…
– Հյուո՜ւ, – ցածրաձայն սուլեց նա և իր հաջողությունից ոգևորված՝ բացականչեց, – դա դեռ ի՜նչ է որ… Ես դեռ այնպիսի հրաշքներ կտամ, որ աշխարհով մեկ կթնդա:
Սուրն անչափ գոհ էր իր բախտից: Ամեն ինչ կատարվեց «փայլուն» կերպով: Նրան անհանգստացնում էր մի բան. Մանուշն այդ բոլորի մասին կարող էր հայտնել տանեցիներին: Հարկավոր էր ամեն կերպ համոզել նրան, որ ոչ մի խոսք բերանից չթռցնի:
Ահա եկավ և հինգշաբթի օրը:
Ինչպես միշտ, այդ օրն էլ հայրիկն աշխատանքի էր գնացել, իսկ մայրիկը դեռ երեկվանից հերթապահում էր հիվանդանոցում:
Սուրը, հարմար առիթը ձեռքից բաց չթողնելու համար, որոշեց հենց այդ օրն էլ իրենց տուն հրավիրել Սամին և ցուցադրել նրան իր առաջին հրաշքը:
Կեսօրին Սուրը դպրոցից տուն եկավ թե չէ, անմիջապես անցավ գործի: Հագավ սատանաներով նկարազարդված խալաթը, գլխին դրեց սրբիչե փաթթոցն ու, կանգնելով հայելու առաջ, սկսեց վրձինով դեմքը ջրաներկել: Եղբոր արտակարգ պատրաստությունը տեսնելով, Մանուշը հարցրեց.
– Էդ ինչի՞ ես երեսդ ներկում:
– Հարցնելու ժամանակը չի: Շտապիր, հիմի Սամը մեր տուն կգա: Ներկայացում է լինելու, թող տեսնի, թե ինչ…
Նա խոսքը դեռ չէր ավարտել, զանգը տվին: Սուրը շտապ թաքնվեց ննջասենյակում, իսկ Մանուշը գնաց դուռը բանալու:
Ներս մտավ Սամը: Առաջին բանը, որ գրավեց նրա ուշադրությունը, դա ննջասենյակի դռան մոտ դրված սնդուկն էր, որի կողերին Սուրն արդեն հասցրել էր սև ներկով մի քանի ծուռումուռ հարցական նշաններ խազմզել: Սնդուկի կափարիչը բաց էր:
Սամը հետաքրքրված մոտեցավ ու սկսեց մատներով տնտղել սնդուկի վրայի փայլուն եռանկյունաձև թիթեղիկները: Հենց այդ պահին մյուս սենյակից լսվեց Սուրի խեղդված ձայնը.
– Ի՞նչ ես այդտեղ բզբզում… Սնդուկին մոտենալ չի՛ կարելի, – ասաց նա՝ վախենալով, որ Սամը կարող է նկատել ներսի փորված անցքը:
– Իսկ դու ինչ ես խցկվել էդտեղ ու պտպտում: Ես ոչինչ էլ չեմ բզբզում, այլ հենց այնպես նայում եմ:
– Քեզ ասում են հեռու քաշվիր։ Նայել չի՛ կարելի, լսո՞ւմ ես, – լսվեց նորից Սուրի բարկացկոտ ձայնը:
Երբ վերջապես մեր անհանգիստ հանդիսատեսն իր տեղը գրավեց, հպարտ կեցվածքով ներս եկավ Սուրը՝ ձեռքի փոքրիկ փայտիկը աջ ու ձախ շարժելով:
Սամը հազիվ հասցրեց ծիծաղը զսպել:
Սուրի աչքերին ընկած սրբիչի փաթթոցն ու զանազան ճիվաղներով զարդարված խալաթը իսկ և իսկ խրտվիլակի տեսք էին տվել նրան: Բայց նրա աչքերում փայլատակող հպարտությունը հասկացնել էր տալիս նայողին, որ «Հրաշքների արքան» իրեն փառավորապես բավարարված էր զգում այդ շքեղ հագուստի մեջ:
Եվ մինչ Սուրը հանդիսավոր շարժումներով ներս կմտներ դատարկ սնդուկի մեջ, Մանուշը բարձրաձայն հայտարարեց արդեն անգիր արած խոսքերը,
– «Հրաշքների արքան» հարգելի հանդիսատեսներից որևէ մեկին խնդրում է մոտենալ և փակել սնդուկի կափարիչը:
Սամն այդ լսելով, իսկույն վեր թռավ նստած տեղից: Եվ երբ Սուրը կոտրված ձողի նման երկտակ դառած իր բարալիկ մարմինը տնքալով մի կերպ տեղավորեց նեղ սնդուկի մեջ, Սամը շտապով ծածկեց կափարիչը:
– Օ՛ֆ, կամաց: Ի՞նչ ես այդպես ամուր սեղմում, մեջքս կոտրեցիր է՜,- լսվեց ներսից մեր իլյուզիոնիստի ցավատանջ ձայնը:
«Գուցե կափարիչը իսկի էլ չի փակվում, հը՞…», – մտածեց Սամը և մի քանի անգամ քաշեց բռնակից:
Կափարիչը ամուր փակված էր:
Անցան սպասումի մի քանի ծանր րոպեներ: Սամի հետաքրքրությունից քարացած դեմքի վրա ոչ մի մկան չէր շարժվում: Չէին թարթվում աչքերն անգամ: Իսկ Մանուշն անհամբերությունից տրորում էր մատները և շնչասպառ սպասում, թե ուր որ է տեղի կունենա «խորհրդավոր հրաշքը»:
Բայց հակառակ դրան, սնդուկի ներսում մեռելային լռություն էր տիրում:
Հանկարծ սնդուկից տնքոցներ լսվեցին, որոնց հաջորդեց Սուրի տագնապալի ձայնը.
– Օ՛ֆ, ի՞նչ եղավ է… (տնքոց): Ախր էս ո՛նց պատահեց։ Ո՞ւր կորավ էդ… էդ (տնքոց): Օ՜ֆ, մեջքս կոտրվեց:
Սամն ու Մանուշը վախեցած նետվեցին դեպի սնդուկն ու սկսեցին քաշքշել կափարիչի բռնակից, բայց կափարիչը համառորեն մնում էր փակված:
Իսկ սնդուկի ներսում դժբախտ Սուրը, անհանգիստ շուռումուռ գալով, շարունակում էր գրպանները պրպտել: Երբ նա վերջապես համոզվեց, որ զանազան անպետք իրերով տռզած գրպանները ոչնչով չեն կարող ուրախացնել իրեն, հուսահատ բացականչեց.
– Թյո՜ւ, բա էդ ինչ եղավ, հը՞… Ախր խալաթիս գրպանն էի դրել, բա էդ ո՞ւր կորավ, է՜…
– Ի՞նչը կորավ, Սուր, – հարցրեց Սամը:
Լռություն:
– Ինչի՞ ես լռում, ձայն հանիր, է՜, – հուսահատ ծվծվաց Մանուշը:
– Դե դուք ի՜նչ եք վրա տալիս, – լսվեց սնդուկի ներսից:- Դա գաղտնիք է, հասկանում… Ասենք էլ ի՜նչ գաղտնիք, երբ ամեն ինչ տապալվեց: Սամ, դու լսո՞ւմ ես ինձ, – աղերսող ձայնով հազիվ արտասանեց նա: – Բանն այն է, որ ը՜ը… Հասկանում ես, Սամ, բանն այն է, որ ես ինձ հետ էի վերցրել բանալին…
– Ի՞նչ բանալի, Սուր:
– Դե բանալին, էլի՜, – տրտնջաց Սուրը, – սնդուկի բանալին: Ես նրանով ներսից պետք է բացեի կափարիչն ու աննկատ դուրս գայի այստեղից: Ահա ամբողջ գաղտնիքը: Օ՜ֆ, ես մեռնում եմ: Օ՜դ, շունչս կտրվեց, վա՛յ, վա՜յ… Այս ինչ Է, կարծես սառը քրտինք է հոսում ճակատիցս:
– Հիմա ինչ պիտի անենք, հը՞, – տագնապով դիմեց Սամը Մանուշին, – սառ քրտինք… Դա վատ նշան է, հասկանո՞ւմ ես, հարկավոր է փրկել նրան:
– Վա՜յ, այդ ի՞նչ ես ասում, Սամ… Վա՜յ, մամա ջան, – հուսահատ ծղրտաց նա ու ձայնը զլեց:
– Հիմա՜ր, ի՞նչ ես տզզում: Այստեղ իմ շունչը կտրվում Է, իսկ նա ժամանակ Է գտել զռալու: Գտեք, բանալին գտեք: Ննջարանում նայեք, շորերի պահարանի մոտ…
Նրանք թողեցին սնդուկը, ուր ամփոփված էր մեր դժբախտ իլյուզիոնիստի կենդանի մարմինը, և շտապով ննջարան մտան: Նրանք ման եկան պահարանի շուրջը, անկողինները քանդուքարափ արեցին, ամեն ծակուծուկ նայեցին, բայց բանալին այդպես էլ չգտնվեց:
Գուցե նրանք մի հարյուր անգամ անցուդարձ արեցին պահարանի մոտ ընկած բանալու կողքով, բայց չտեսան:
Իսկ սնդուկից Սուրը շարունակ հարցնում էր.
– Չգտաք, հը… չգտա՞ք:
– Ամեն տեղ նայեցինք, Սուր, բայց չգտանք: Դու այդտեղ նայիր, գուցե քեզ մոտ է… – հեկեկալով պատասխանեց Մանուշը:
– Դե ես արդեն հազար անգամ եմ նայել, – բողոքեց Սուրը:
– Ախր քեզ ասացինք ձեռք քաշի, բան դուրս չի գա: Իսկ հիմա ի՞նչ պիտի անենք, – վրա տվեց Սամը:
– Ինչ ես դու էլ… Ես արդեն խեղդվում եմ, աչքերս մթնեցին: Շուտ արեք…
Եվ մինչ Սամը ելք կգտներ թակարդ ընկած ընկերոջը փրկելու, Մանուշն արդեն օգնության էր կանչում հարևաններին: Մի քանի րոպեից հետո սենյակը լցվեց մարդկանցով:
– Ինչպե՞ս պատահեց:
– Ո՞վ փակեց վրան…
– Ինչի՞ էր սնդուկ մտել:
Հարցնում էին այս ու այն կողմից: Իսկ հարևանուհիներից մեկը բարկացած ասաց.
– Երեխան խեղդվում է, իսկ դուք հարցեր եք տալիս: Շո՜ւտ, կոտրեք սնդուկը:
Հարևանուհու այս խոսքի վրա հավաքվածներից մեկը արագ դուրս վազեց և քիչ հետո ներս եկավ մի երկաթե լինգ ձեռքին: Նա լինգի ծայրը շտապով անցկացրեց սնդուկի կափարիչի արանքը և ուժեղ սեղմեց: Փականը չրխկաց ու կափարիչը ճռնչալով բացվեց: Ջրում սուզված խցանի նման, սնդուկից դուրս ժայթքեց Սուրը՝ տրորված շորերով, երեսը ներկի ու քրտինքի մեջ շաղախված:
Հենց այդ միջոցին միջանցքից լսվեց նրա մոր սարսափահար ճիչը:
– Աստվա՜ծ իմ, ի՞նչ է պատահել նրանց…
– Մի՛ անհանգստացեք, առանձնապես ոչինչ չի եղել, – հանգստացրեց հարևաններից մեկը, ճամփա տալով նրան:
Իսկ մեր «Հրաշքների արքան» այդ պահին խեղճացած կանգնել էր անկյունում, մեղավոր ու սարսափահար: