Լույսը դեռ չէր բացվել, երբ Սամն արթնացավ քնից: Արթնացավ ու այլևս չկարողացավ աչքերը փակել: Իսկ Սուրը գլուխը թաղած փափուկ բարձի մեջ, հանգիստ ֆսսացնում էր։ Մինչդեռ այդ պահին Սամի գլխում ինչպիսի զարմանալի մտքեր ասես, որ չէին ծնվում:
Այ, ինչ լավ կլինի, եթե տատիկը թույլ տա, որ վերցնեն փայտե տաշտակը: Նրանք օր ու գիշեր կաշխատեն և այդ անպետք տաշտակից մի իսկական նավակ կպատրաստեն: Եվ երբ ամեն ինչ ավարտված լինի, ուտելիքի ահագին պաշար կվերցնեն ու գետով կլողան հեռո՜ւ, հեռո՜ւ… Սամը պատկերացնում էր, թե ինչպես ուժեղ քամին փչում, ուռցնում է կայմին ամրացված առագաստը, իսկ նավակը կատաղորեն սլանում է առաջ: Գնում են նրանք, գնում… և ահա վերջապես դուրս են գալիս բաց ծով: Սամը պատկերացնում է իրեն նավակի առաջնամասում կանգնած՝ հեռադիտակն աչքերին: Նա հրամաններ է արձակում.
«Ղեկը դեպի ա՜ջ», – բղավում է նավապետ Սամը, բայց կատաղի քամին, ջրի մանր շիթերի նման թռցնում, տանում է նրա յուրաքանչյուր բառը, իսկ Սուրը, աչքերը լայն բացած, նայում է իրեն ու ոչինչ չի լսում: Խլացե՞լ է, ինչ է… Չէ՞ որ առջևից ալիքները ճեղքելով, դեպի իրենց է լողում հսկա շնաձուկը: Նա բղավում է… բղավում է կոկորդ պատռելու չափ, բայց Սուրը դարձյալ ոչինչ չի լսում: Ստիպված նա ցած է թռչում նավապետի կամրջակից ու նետվում դեպի ղեկը: Եվ այն պահին, երբ ղեկն ամբողջ ուժով թեքվում է դեպի աջ, Սուրը նոր միայն նկատում է իրենց մոտեցող շնաձկան ահռելի երախը: Նկատում և սարսափից ուշագնաց լինելով, տապալվում է տախտակամածի վրա: Բայց ինքը, առանց գլուխը կորցնելու, իսկույն բռնում է նախօրոք իրենց հետ վերցրած պայթուցիկ նյութերով լի պահածոյի տուփը, վառում նրանից կախված պատրույգի ծայրը և թափով շպրտում շնաձկան վրա: Լսվում է մի ուժգին պայթյուն և շնաձուկը կտոր-կտոր լինելով, ցրիվ է գալիս այս ու այն կողմ… Այդ ձայնից Սուրը ուշքի է գալիս ու նոր միայն հասկանում, թե ինչ վտանգ էր սպասում իրենց: Եվ որովհետև ուտելիքի պաշարն արդեն սպառվել է, նրանք նավակի մեջ գտնվող դատարկ պարկերը լցնում են շնաձկան մսի կտորներով ու նորից շարունակում իրենց ճանապարհորդությունը… Ծովն անծայր է ու ցամաք չի երևում: Բայց մի քանի ժամ լողալուց հետո հանկարծ Սամը հեռվում ինչ-որ հսկայական սև զանգված է նշմարում, նա, իհարկե, հեռադիտակն անպայման դնում է աչքերին և, մի փոքր նայելուց հետո, ուրախ բացականչում.
«Ցամա՜ք… Ես հեռվում ցամաք եմ տեսնում»:
Նրանք արագ գործի են դնում թիակները, և նավակն ամբողջ ուժով մղում դեպի այդ անորոշ զանգվածը: Քիչ հետո պարզվում է, որ դա մի փոքրիկ կղզի է… կղզու վրա մի քանի մարդիկ ու երեխաներ են կանգնած: Նրանք թույլ ու երերուն շարժումներով թափահարում են իրենց նիհար, ոսկրացած ձեռքերը և նվաղած ձայնով աղաղակում.
«Օգնությո՜ւն, բարի մարդիկ, օգնությո՜ւն…»
«Ղեկը պահել կղզու ուղղությա՜մբ», – հրամայում է ինքը՝ նավապետ Սամը:
«Լսո՛ւմ եմ, նավապետ, պահե՜լ կղզու ուղղությամբ», – պատասխանում է տեղակալ Սուրը, և ահա մի քանի րոպե հետո փրկարար նավակը խարիսխ է գցում կղզու մոտ: Պարզվում է, որ դրանք, իհարկե, թշվառ նավաբեկյալներ են, որոնք տասն օր է արդեն ինչ գտնվում են այդ անհայտ կղզու վրա՝ անօգնական ու քաղցած: Տասն օր նրանք, ծովային բույսերից բացի, ուրիշ ոչ մի բան չեն դրել բերանները: Նավապետ Սամը հրամայում է Սուրին նավակից ցած իջեցնել շնաձկան մսով լցված պարկերը և իսկույն կերակրել թշվառ սովյալներին…
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Եվ այսպես շարունակում էր երազել Սամը, իսկ հետզհետե կապտացող երկնքում արդեն հալվում ու թրթռալով աներևութանում էին արծաթափայլ աստղերը:
Երբ աքաղաղներն սկսեցին կանչել, նա արդեն փակել էր աչքերն ու նորից քնել:
… Առավոտյան Սուրն ու Սամը անկողնուց վեր կացան թե չէ, շտապով ցախատուն իջան: Սուրը դուռը ճռնչալով բաց արեց կրնկի վրա: Տղաների անսպասելի ներկայությունից ցախատան թևավոր բնակիչները կչկչոցներով ցած թռան պատի տակ դարսված փայտերի վրայից և նրանց ոտքերի արանքով դուրս փախան: Լույսի բարակ մի շերտ ներս էր ընկել ցախատան նեղլիկ լուսամուտից:
Սամը, որի աչքերը դեռ չէին ընտելացել ներսում տիրող կիսախավարին, շուրջը նայելով անհամբեր հարցրեց.
– Ո՞ւր է…
Սուրը պատասխանի փոխարեն հորանջելով ցույց տվեց լուսամատի տակ ընկած փայտե երկարավուն տաշտակը, որն ամբողջովին ծածկվել էր կեղտի հաստ շերտով: Սամը կռացավ, ուշադրությամբ տնտղեց վաղուց անգործության մատնված տաշտակը և ապա ոգևորված ասաց.
– Ո՜ւխ, այ սա բան է… էստեղ երկու… ասենք երեք հոգի էլ կարող են տեղավորվել:
– Ախր, այս փայտի կտորից ինչ նավակ դուրս կգա, որ կպել ու պոկ չես գալիս: Ավելի լավ է, Սամ, արի մեր գազանանոցի մասին մտածենք, թե չէ դու բոլորովին աչքաթող ես արել ամեն ինչ:
– Բա դու ի՞նչ ես գազանանոցիդ կպել: Ինչ է, կարծում ես գազանանոցը քարայրից ավելի կարևո՞ր է, հա՞… Ասենք, ինչ եմ երկար խոսում: Բռնիր, բռնիր դուրս տանենք:
– Իսկ դու մի՛ հրամայիր, իմացա՞ր:
Եվ Սուրն այլևս չառարկեց. ծուլորեն բռնեց տաշտակի մյուս ծայրից ու անճոռնի շարժումներով, թփթփալով ետ-ետ գնաց: Դուրս գալիս նա ոտքն անզգուշորեն դրեց անկյունում փռված խոզի կարճլիկ պոչին: Խոզն ականջ ծակող ճղղոցով վեր թռավ: Սուրն այդ ձայնից հանկարծակիի եկած, ձեռքից բաց թողեց տաշտակը և, գլուխը ուժեղ խփելով դռան ցածրիկ շրջանակին, վախեցած դուրս շպրտեց իրեն:
Մինչ Սամը կթուլանար ծիծաղից, դռան մեջ հայտնվեց Սուրի երկարավուն դեմքը: Նրա ճակատի վրա հաղթականորեն մի չաղլիկ ուռուցք էր փայլում: Սամը, տեսնելով այդ, սկսեց ավելի ուժգին քրքջալ:
– Ի՛նչ ես ծիծաղում: Կարծում ես վախեցա՞: Բոլորովին էլ չէ, պարզապես այդ անպետքի ճղղոցը չլսելու համար դուրս փախա, – արդարացավ Սուրը և ողջ զայրույթը թափեց դռան տակ կուչ եկած խոզի վրա, ոտքով խփեց նրան: Խոզը նորից ճղղաց, իսկ Սուրը թեթևակի ցնցվեց:
– Ճակատիդ պոպոքը վկա, վախկոտ Նազար, – ծիծաղելով ավելացրեց Սամը:
***
Կեսօր էր:
Արևն իր ջերմացնող ճառագայթներով ողողել էր ամբողջ բակը։ Բակի ծայրին, հաստաբուն թթենու տակ փռված կարպետի վրա նստել էին Մանուշն ու նրա հասակակից գյուղացի երկու աղջիկներ: Մանուշը ոգևորված ինչ-որ բան էր պատմում նրանց: Ցախատան առջև գտնվող հսկա ընկուզենու տակ դրված էր փայտե երկարավուն տաշտակը, որը տատը երկար չեմուչումից հետո վերջապես թույլ էր տվել տղաներին վերցնելու: Եվ ահա այդ «հազվագյուտ գանձը» սեփականացնելուց հետո մեր նավաշինարարները եռանդով գործի էին անցել: Սղոցում էին ու տաշում, մեխում էին ու կտրում: Ամբողջ բակը դղրդում էր շրխկ ու թրխկից:
Կոտրված տաշտակի չորսբոլոր թափված էին տախտակի կտորներ, տարբեր չափի փոքրիկ ֆաներաներ, պահածոյի թիթեղյա դատարկ տուփեր և մի քանի տասնյակ ծռմռված մեխեր: Այս ամենը տղաները ձեռք էին բերել մեծ չարչարանքներով:
Սկզբում, երբ դեռ «նավաշինարարական» աշխատանքները չէին սկսել, ամեն ինչ նրանց համար (հատկապես Սամի) հեշտ ու հասարակ էր թվում, բայց հենց որ գործի կպան, ամեն անգամ միշտ մի բան պակասում էր: Տախտակն էին ճարում՝ սղոց չկար, որ կտրեն, սղոցն էին մի կերպ ձեռք գցում՝ մուրճ չէր լինում: Մի խոսքով, նրանք այնքան գործ չէին անում, ինչքան որ այս կամ այն գործիքը գտնելու համար դեսուդեն էին վազվզում:
– Լա՜վ… Իսկ հիմա տաշտակի ճեղքը ինչո՞վ պետք է փակենք, – հարցրեց Սուրը, որ այդ միջոցին երկաթե դուրով, նավակը թիթեղապատելու համար, պահածոյի տուփերն էր կտրատում:
– Դե ասացի, էլի՛… Ձյութո՛վ, – նեղսրտած պատասխանեց Սամը, – ճեղքվածքի արանքը փայտի կտոր կխրենք, ձյութը կհալեցնենք մի ամանի մեջ ու կլցնենք վրան: Սառեց թե չէ, քարի պես ամուր կլինի ու ոչ մի կաթիլ ջուր չի լցվի նավակի մեջ:
– Իսկ ձյութ որտեղի՞ց գտնենք:
– Դե եթե չճարենք, ուրեմն ամեն ինչ հեչ… էլ ո՛չ քարայր, ո՛չ էլ հեռավոր ճանապարհորդություններ, – հուսահատ ասաց Սամը:
– Ինչ է, կարծում ես քաղաքում ենք, որ ամեն ինչ հեշտ լինի գտնել:
– Ախր, մի փոքր կտոր է հարկավոր, Սուր: Այ, էսքա՛ն…
– Որտեղից, է՛, որտեղի՞ց… Այ, եթե տղաներից մեկն ու մեկին ասեինք, դա ուրիշ բան է, նրանք իսկույն կգտնեին:
– Ի՛նչ, ի՛նչ… գիժ հո չես: Հերիք է նրանցից մեկն իմացավ, պրծավ: Ամբողջ գյուղը կզրնգա: Իսկ ես չեմ ուզում, որ ուրիշ մարդ մեջ ընկնի ու փչացնի ամեն ինչ: Հասկացիր, է, դա կարևոր հայտնագործություն է լինելու, դրա համար մենք երկուսով…
– «Երկուսով, հա երկուսո՛վ»: Շաշկի ենք խաղում, ինչ է: Նավակ պատրաստելը հանաք բան չի: Մենակ մենք ոչինչ չենք կարող անել, – հուսահատ ավելացրեց Սուրը:
– Չէ, քեզանից ոչ մի ծովային էլ դուրս չի գա: Քեզ թողնեն՝ հենց մի գլուխ ֆոկուսներից կպչես:
– Ախ, ուրեմն այդպես, հա՞… Դե լավ, – ասաց Սուրը և մի կողմ շպրտելով ձեռքի դուրն ու մուրճը, բարկացած ոտքի կանգնեց: – Դե որ այդպես է, ես էլ չեմ ուզում մեխի գլուխ լինել: Ինքդ պատրաստիր:
Եվ այսպես տղաները շարունակ վիճում էին, բարկանում, մի կողմ էին շպրտում ձեռքների գործիքներն ու կտրականապես որոշում այլևս մատ-մատի չծփել: Բայց քիչ հետո, մոռանալով այդ բոլորը, նրանք նորից հաշտվում էին և համերաշխ ու սիրով գործի կպչում:
Այդպես նրանք աշխատեցին ամբողջ օրը: Ամենակարևոր բանը, որ շարունակ անհանգստացնում էր տղաներին, դա տաշտակի ճեղքը փակելն էր: Ի՞նչ անել, որտեղի՞ց ճարել այդ անիծյալ ձյութը:
Բայց ահա տղաների աստղը, ինչպես ասում են, վերջապես փայլեց: Մանուշի հետ խաղացող աղջիկներից մեկը, որ տղաների վիճաբանությունը լսելով, իրենց տուն էր վազ տվել, շնչասպառ բակ ընկավ՝ սև ձյութի մի մեծ կտոր ձեռքին:
Սուրի ու Սամի ուրախությանը չափ ու սահման չկար: Նրանք ճեղքն անմիջապես փակեցին, տաշտակի կենտրոնում որպես կայմ մի բարակ փայտաձող կանգնեցրին և երկու կողմից երկաթալարով կապեցին տաշտակի ծայրերից: Հետո, Սամի առաջարկով, զանազան ծովահենների նետահարությունից պաշտպանվելու համար, ֆաներաների կտորներից անկյունաձև երկու վահան պատրաստեցին և ամրացրին տաշտակի ծայրերին:
Տաշտակը միանգամից նավակի տեսք ստացավ: Բայց այնպիսի նավակ, որպիսին կարող էր նկարել վեցից յոթ տարեկան երեխան՝ իր անվարժ մատներով: Համենայն դեպս, այդքանն էլ բավական էր, որ մեր նավաշինարարներն իրենց լիակատար բավարարված զգային: Դեռ ավելին, Սամը հիացած՝ երկար ժամանակ պտտվում էր նավակի շուրջը և երջանկությունից փայլող աչքերը նրանից չկտրելով, շարունակ կրկնում.
– Ո՜ւխ, այ սա բան է։ Ո՜ւխ, այ սա գործ է…
***
Հաջորդ օրը, երբ տղաները նավակը փորձարկելու համար պատրաստվում էին գետափ գնալ, Սամը հանդիսավոր ասաց.
– Դե, ըհը՛… Մի քանի րոպեից հետո մեր նավակն արդեն ջրի վրա կլինի, բայց դեռ մի հարմար անուն չենք դրել:
– Իսկ դա շատ կարևոր է, հա՞…
– Իհարկե կարևոր է: Բոլոր իսկական նավերը միշտ էլ անուն են ունենում:
– Մերը հո իսկական չի: Պարզապես տաշտակ է, էլի…
– Տաշտակ է, բայց իսկական նավակից ոչ մի բանով պակաս չի, – ուրիշ խոսք չգտնելով՝ վիրավորված պատասխանեց Սամը:
– Գիտես ինչ, – երկարատև լռությունից հետո խոսեց Սուրը, – արի մեր նավակի անունը… Ինչպե՞ս էր, է… Դե, այն, էլի, որ նավապետ Նեմոն ջրի տակով…
– Նաուտիլո՞ս:
– Ըհը՛, Նաուտիլոս: Շա՛տ լավ անուն է: Մի քիչ դժվար է արտասանվում, բայց ուղղակի փայլուն անուն է:
– Ի՛նչ ես ասում: Դա իսկի էլ հարմար անուն չի: Նաուտիլոսը սուզանավ էր, բայց մերը…
Տղաները երկար ժամանակ վիճում էին, բազմաթիվ անուններ առաջարկում, բայց հետո, ոչ մեկը հարմար չգտնելով, դարձյալ լռում էին ու մտասույզ նայում իրենց առջև դրված նավակին:
Վերջապես Սամն ասաց.
– Լսիր… Մտածեցի, մտածեցի ու մի բան որոշեցի: Մեր նավակը փոթորիկների միջով պիտի անցնի, էդպես չի՞…
Սուրը գլխով հավանության նշան արեց:
– Դե որ էդպես է, արի մեր նավակի անունը «Փոթորիկ»… չէ ուղղակի «Փոթորկանավ»: Համաձա՞յն ես:
– Ըհը՛…
Ընկերոջ «հեղինակավոր» կարծիքն իմանալուց հետո, Սամը շտապով ցախատուն մտավ և անմիջապես վերադարձավ մի թիթեղյա աման ձեռքին, որի պատերին դեռ երեկվանից հալեցրած ձյութի մի բարակ շերտ էր մնացել:
– Այդ ինչի՞ համար բերեցիր, – զարմացած հարցրեց Սուրը:
– Անունը դրեցինք, ուրեմն նավակի վրա էլ պիտի գրենք՛. Ձյութը կհալեցնենք ու դրանով կգրենք:
Սուրը փայտե բարակ ձողիկը թաթախեց ձյութի մեջ և նավակի առաջամասի վահանի կողերին նախ երկու հատ «փրկակար օղակներ» նկարեց, ապա անճոռնի ու մեծ տառերով գրեց՝ «Փոթորկանավ»:
Եվ ահա «Փոթորկանավը» պատրաստ է իր հանդիսավոր փորձարկմանը:
Տղաները տնքալով բարձրացրին նավակը և դանդաղ քայլերով դուրս տարան բակից: Հենց այդ միջոցին նրանց առջև ելան Մանուշն ու իր երկու ընկերուհիները: Աղջիկներն ուրախ աղմուկով հետևեցին նրանց:
Տղաները գոռոզ ու ինքնավստահ կեցվածքով քայլեցին գետափ տանող զառիթափ ճանապարհով:
Գյուղացի երկու փոքրիկ տղաներ խաղում էին ճամփեզրի կանաչների վրա: Սուրի ու Սամի ձեռքի տարօրինակ նավակը տեսնելով, նրանք զարմանքից պլշեցին իրենց վառվռուն աչիկները և, ապա միանալով խմբին, սկսեցին քայլել նրանց ետևից:
Հասնելով գետափ, Սուրն ու Սամը երկյուղածությամբ ցած իջեցրին «Փոթորկանավը» և, թեթևացած շունչ քաշելով, շուրջները նայեցին:
Տղաների սպասածին հակառակ գետափին շատ մարդիկ կային: Մի քանի կանայք կարպետներ էին լվանում, իսկ նրանցից քիչ հեռու, գետեզրի մանրիկ ավազի վրա արևկող էին արել Թլոն ու իր ընկերները: Նրանց մերկ մարմիններն արևի տակ երկար մնալուց կաս-կարմիր էին դարձել:
Տղաներին տեսնելով՝ Սամի տրամադրությունը միանգամից ընկավ:
«Պրծա՜վ… հիմի կգան, կհավաքվեն գլխներիս ու կսկսեն էլի մի պոչ կպցնել», – անցավ նրա մտքով:
Եվ ճիշտ որ… Քիչ անց Թլոն ու մյուս տղաները հետաքրքրված շրջապատեցին նրանց:
– Այ թե գտել եք, հա՜… «Փո-թոր-կա-նավ», – վանկ-վանկ կարդաց Թլոն և ապա կատակով ավելացրեց, – դե էն ա ասեք՝ փոթորկատաշտակ ու պրծեք, էլի՜… Չէ՛, տղերք, հանաքը մի կողմ, սա ջրի վրա մնացողը չի: Հենց նստեցիք թե չէ, շուռ կգա:
– Բա էդ երկար փայտը ինչի° են տնկել վրան, – ավելացրեց մեկ ուրիշը, – ախր, հենց դրանից շուռ կգա:
– Ձեր գործը չի, – վիրավորված մռթմռթաց Սամը: Նա կճատ քիթը արհամարհանքով վեր ցցեց ու դարձավ Սուրին: – Ուշադրություն մի դարձնի, քո գործին նայիր:
Նրանք բռնեցին նավակի ծայրերից և մոտեցրին ջրին: Մանուշն ու մյուս աղջիկները հետաքրքրությունից դես-դեն էին վազվզում ու անհամբեր սպասում նավակի ջուր իջեցնելուն:
Սամը կինոնկարներում միշտ տեսել էր, թե ինչպես նոր նավերի փորձարկման ժամանակ, նախքան ջուր իջեցնելը, որպես օրենք, շամպայնի շշեր են ջարդում նավախելի վրա: Եվ նա գրպանից հանեց քացախի դատարկ շիշը, հանդիսավոր վեր բարձրացրեց ու թափով շպրտեց դեպի նավակը: Բայց շիշը ջարդվելու փոխարեն առաջամասի անկյունաձև ֆաներան խռպոտ ճռնչաց ու թեքվեց մի կողմի վրա:
Հավաքվածներն այս ամենից ոչինչ չհասկանալով, զարմացած նայեցին միմյանց ու վեր քաշեցին ուսերը:
– Էս ի՛նչ օյիններ են սարքում, – Թլոյին դիմեց տղաներից մեկը, – դեռ ջուրը չիջեցրած, սրանք արդեն ջարդում են իրենց նավակը:
– Դե նրանց համար մեկ չի՞, – ծիծաղով վրա տվեց խոսողի կողքին կանգնած կապուտաչյա տղան՝ Սահակը, – կամ ափին ջարդած կամ՝ ջրի մեջ: Մեկ է, վաղ թե ուշ ջարդելու են: Ավելի լավ է, որ հիմա են ջարդում:
Սամը, ուշադրություն չդարձնելով նրանց խոսքերին, բարձրաձայն ասաց.
– Ժամանակն է, նստիր:
Սուրը նախ տանջահար մի հայացք գցեց Սամի վրա, ապա, բռնելով տաշտակի կողերից, վախվխելով իր երկար մարմինը մի կերպ տեղավորեց «Փոթորկանավի» մեջ: Սամն ամբողջ ուժով հրեց նավակը: Նավակը սկսեց դանդաղ լողալ ջրի երեսին: Անհնար է նկարագրել այն ուրախությունը, որ այդ պահին պաշարեց Սամին: Նավակը սուզվելու փոխարեն, հանդարտ լողում էր գետի վրա, տանելով իր հետ Սուրի երկարավուն մարմինը: Ուրախ էր և Սուրը: Նա նույնիսկ ժպտում էր, բայց ժպիտն ավելի շուտ սարսափ ու վհատություն էր արտահայտում, քան թե ուրախություն: Բայց այստեղ հանկարծ կատարվեց ամենաողբալին:
Այն միջոցին, երբ Սամը նավակը հրելով արդեն գետի մեջտեղն էր հասցրել, ինքնավստահ մի շարժումով փորձեց բարձրանալ նրա վրա: Նա ձեռքը գցեց տաշտակի կողին թե չէ… Լսվեց ցավատանջ մի ճիչ, հետն էլ ջրի ուժեղ չրմփոց:
… Երբ Սամն ուշքի եկավ, «Փոթորկանավն» արդեն բերանքսիվայր լողում էր հոսանքի հետ, իսկ Սուրի հետքն անգամ չէր երևում ջրի մեջ:
Թլոն, այդ տեսնելով, սաստեց քրքջացող տղաներին և շտապով իրեն ջուրը շպրտեց: Հենց այն պահին, երբ նա լողալով հասավ շուռ եկած տաշտակին, ջրի տակից փնչալով դուրս թռավ Սուրի երկարավուն գլուխը: Թլոն ձեռքը մեկնեց նրան, բայց վերջինս սարսափած ծղրտաց.
– Մի՛ բռնիր, թե չէ կշփոթվեմ…
Եվ նա գլուխը կորցրած, խելագարի շարժումներով չփչփացրեց ջուրը, շուրջը փրփուրի հսկայական դեզ բարձրացրեց և փնչալով դեպի ափը լողաց: Մինչև անգամ այն ժամանակ էլ, երբ ընդամենը մի քանի քայլ էր բաժանում իրենց ափից, նա դեռ շարունակում էր հուսահատ ծեծկռտել ջուրը:
– Կանգնիր, ի՞նչ ես չմփացնում, ափին ես արդեն, – ծիծաղելով ձայն տվեց կապուտաչյա Սահակը:
Սուրը, այդ լսելով, սրտապնդված ոտքի կանգնեց և ինչ… Այստեղ ջուրը հազիվ նրա ծնկներին էր հասնում: Երբ նա ձկնկուլի նման անճոռնի քայլերով ափ դուրս եկավ, բոլորը բարձրաձայն ծիծաղեցին:
Մինչ Սամը ոտնալող տալով դեռ կռվում էր ջրի հետ ու փորձում շրջված նավակն իր նախկին դիրքում կանգնեցնել, Թլոն օգնության հասավ:
Երբ ջախջախված «Փոթորկանավը» համառ պայքարից հետո ափ հասցվեց, Թլոն ձեռքը մտերմորեն դրեց նրա ուսին ու ցածրաձայն ասաց,
– Ախր, ասում էի, իսկ դու չհավատացիր…
Սամը պատասխանի փոխարեն այս անգամ արդեն երախտալից հայացքով նայեց Թլոյին և դառնալով Սուրին, բարկացած փնչացրեց.
– Բոլորը քո երեսից եղավ: Էնպես էիր փռվել նավակի մեջ, որ կարծես…
– «Նավա՜կի մեջ, նավա՜կի մեջ»: Ախր, ո՞վ քո գլուխը մտցրեց, որ այս անպետք տաշտակից նավակ դուրս կգա:
– Դու, էլ ո՞վ…
– Ե՞ս:
– Բա չէ, ե՜ս: Եթե դու ինձ չասեիր ցախատանը տաշտակ կա, ես որտեղի՞ց պիտի իմանայի:
– Վատ եմ արել, հա՞, որ ասել եմ, ասա, վատ եմ արել, հա՞…
Սամն, իհարկե, ոչ մի կերպ չէր համոզվում, որ տաշտակը կարող էր շուտ շուռ գալ: Նա այս բանում մեղադրում էր Սուրին, թեև Թլոն ու մյուս տղաներն աշխատում էին հասկացնել, որ շուռ գալու պատճառը տաշտակի ծավալն ու թեթևությունն է, բայց Սամը չէր հավատում:
Նա իր ասածն ապացուցելու համար «նավակը» նորից ջուրը հրեց, բայց ոտքը դեռ մեջը չդրած, չրըմփ… դարձյալ ջրի մեջ:
…Եվ ահա այն ճանապարհով, որով եկել էին մեր երկու թշվառ «նավաբեկյալները», ջարդոտված «նավակը» գետնի վրա քարշ տալով, գլխահակ ու տխուր տուն վերադարձան: