Սամը ոչ մի կերպ չէր կարողանում հաշտվել այն մտքի հետ, որ լորտուն այդպես էլ անհետ կորավ: Չգիտես ինչու, նրան թվում էր, որ սողունն անպայման կծկվել է մի որևէ թփի տակ, իսկ ինքը չի նկատում: Եվ նա նորից սկսեց որոնումները, այգու բոլոր թփուտները նորից տակն ու վրա արեց, նույնիսկ հարևան բակի ցանկապատի տակ կիտված փայտերի արանքը մտավ, բայց իզուր… Երբ բոլոր ջանքերն իզուր անցան, Սամը հուսահատ ետ եկավ, նստեց սանդի քարին և մռայլ հայացքով շուրջը նայեց:
– Դե լավ, էհ… – մխիթարիչ ձայնով սկսեց Սուրը, – ի՞նչ ես մռութդ կախել, մեծ բան հո չի, մի լորտու է, էլի… Դեռ այնքան կբռնենք որ իսկի տեղ էլ չենք ունենա պահելու: Այ, եթե ուզում ես, նույնիսկ ոզնի էլ կարող ենք բռնել: Ազնիվ խոսք, Սամ, իսկական ոզնի:
– Ոզնի՞…
– Դե իհարկե: Մայրիկս ասում է, մեր գյուղի այգիներում ոզնիներ շատ են լինում: Հենց որ խաղողը սկսում է մի քիչ հասնել, նրանք խաղող գողանալու համար մտնում են այգիները: Իսկ դու գիտե՞ս, թե ինչպես են ոզնիները խաղող գողանում:
– Պարզ չի՞… Բերանով բռնում են ու տանում, էլի, – անտրամադիր պատասխանեց Սամը:
– Բերանո՞վ… – ծիծաղեց Սուրը, – իսկի էլ չէ:
– Բա էլ ո՞նց…
– Ա՛յ թե ոնց: Մայրիկս պատմում էր, թե ինչպես ոզնին գաղտագողի մտնում է այգի, դնչիկով պոկոտում, ցած է թափում խաղողի գիլաները և հետո մեջքի վրա թավալ է տալիս, գիլաները ցցվում են նրա փշերի վրա և նա բեռնված վերադառնում է իր բույնը: Իսկ եթե մարդ ուզենա նրան բռնել, իսկույն մի հաստ փալաս կգցի վրան, որ փշերը ձեռքը չծակեն, ու կբռնի։ Մենք էլ այդպես կարող ենք բռնել։
Այս խոսքի վրա Սամի աչքերը հրճվալից փայլեցին ու նա, մոռանալով քիչ առաջ տեղի ունեցածը, ոգևորված ոտքի թռավ։
– Էդ դու ճի՞շտ ես ասում, Սուր… Ուրեմն մենք կարող ենք ոզնի բռնել։
– Ինչի՞ միայն ոզնի։ Մենք ամեն ինչ էլ կբռնենք։ Նապաստակ, կրիա, լորտու, հետո… հետո մողես։ Գիտես ինչ, Սամ։ Մեր գյուղի եկեղեցու պատերի ճեղքերում այնքան մողես կա ո՜ր… Հենց որ բռնես պոչից, նա իսկույն պոչը կթողնի ձեռքիդ մեջ ու արագ կմտնի քարերի արանքը: Դրա համար հարկավոր է գլխից կամ ոտից բռնել:
– Բա որ պոչը կտրվի, չի սատկի՞:
– Ինչի պիտի սատկի: Համ էլ նրա կտրված պոչը հետո նորից երկարում է:
– Ուխ, ինչ հետաքրքիր է, Սուր, – հիացած բացականչեց Սամը, – ուրեմն, եթե ուզենանք, մենք իսկական կենդանի անկյուն կարող ենք ունենալ: Արի հենց այսօրվանից էլ սկսենք, հա՞… Իսկ հետո ուրիշ կենդանիներ որսալու համար հատուկ արշավներ կկազմակերպենք:
– Իհարկե… Այ թե բան կլինի, հա՛… Տղերքը զարմանքից տեղն ու տեղը կմեռնեն, երբ մեր այդ կենդանի անկյունը տեղափոխենք դպրոց, – տաքացած վրա տվեց Սուրը, – բոլորից շատ այդ Պետրոսը նախանձից կպայթի: Եվ թող տրաքվի, թե չէ նա մի գլուխ մեզանից էր կպչում և հավաքույթներում ամենից շատ էր գլուխ ցավեցնում: «Մեր ընկերները ոչ մի նախաձեռնության չեն մասնակցում… Մեր ընկերներն այս չեն անում, մեր ընկերներն այն չեն անում…»: Իսկ մենք ցույց կտանք նրան բոլորն ու մի լավ կշշպռենք, ինչպես հարկն է: Ահա քեզ նախաձեռնություն, կասենք մենք նրան… Փորձիր էլի, փորձիր ինքդ էլ անել, թե չէ հավաքույթների ժամանակ բաժակից ջուր խմելն ու ճառ ասելն ավելի հեշտ է:
– Ա՛յ ճիշտ է, – անհամբերությամբ ավելացրեց Սամը, – կտանենք, բոլորը զարմացած կշնորհավորեն մեզ, իսկ էդ Պետրոս-մետրոսը՝ կանգնած մի անկյունում, նախանձից շարունակ թուքը կուլ կտա:
Եվ այսպես, տղաները սկսեցին զոռ տալ իրենց երևակայությանը: Զանազան ծրագրեր կազմեցին, թե ինչպես պետք է որսան դժվար բռնվող կենդանիներին, ինչպես նրանց համար առանձին-առանձին վանդակներ պետք է պատրաստեն, ինչպես պետք է կերակրեն և էլի շատ ու շատ բաներ: Իսկ Սամն էլ այս բոլորից այնքան ոգևորվեց, որ առաջարկեց նույնիսկ հատուկ օրագիր պահել ու մեջը մանրամասն գրի առնել այս կամ այն կենդանուն բռնելու ժամանակ տեղի ունեցող դեպքերի նկարագրությունը: Մի խոսքով, գրի առնել իրենց կենդանի անկյունը ստեղծելու ամբողջ պատմությունը: Եվ երբ այս ամենի մասին վերջնական ու հաստատուն վճիռ կայացվեց, մեր երկու հերոսները որոշեցին գետափ գնալ, կամ ավելի ճիշտ՝ գյուղն ուսումնասիրելու համար մի փոքր թափառել շրջակայքում:
– Որ էդպես է, արի կարթերն էլ հետներս վերցնենք, – առաջարկեց, Սամը:
– Վերցնենք, բա ինչ… Վերցնենք, ով գիտի, մեկ էլ տեսար ուզեցինք ձուկ բռնել:
– Հա, բայց որ կարթաձողեր չունենք… Հետս միայն երկու խցան ու հետո մի քանի հատ էլ կարթ եմ բերել: Անպայման երկու հատ էլ երկար ճիպոտներ են հարկավոր, թե չէ առանց դրանց ձուկ չես բռնի:
– Պահ… Դրա մասի՞ն ես մտածում: Գետափին լիքը ուռի ծառ կա. ճիպոտ է պետք, ինչքան ուզում ես կկտրենք:
Տատն այդ պահին քաշվել էր բակի ծայրին գտնվող հացատունը ու քաղաքից եկած իր սիրելի «հյուրերի» համար հաց էր թխում: Բակով մեկ տարածվել էր թարմ հացի անուշ հոտը: Նրանք, իհարկե, հիմա մեծ հաճույքով կցանկանային պպզել թոնրի շուրջը և մի լավ խփշտել տաք ու համեղ լավաշները, բայց բնությունը կանչում, քաշում էր նրանց… Եվ տղաները, առանց ավելորդ ժամանակ կորցնելու, աստիճաններով շտապ վեր բարձրացան:
Սամն իսկույն քանդեց իր «տուրիստական» իրերով լեցուն պարկի կապը, հանեց թղթի կտորի մեջ փաթաթված կարթերը, ապա տնքալով դուրս քաշեց չուգունե կլորիկ կաթսան, որի զույգ կանթերից բարակ երկաթալար կապելով, մի հարմար բռնակ էր պատրաստել:
Սուրը, որին մինչ այդ անհայտ էր քաթանե պարկի պարունակությունը, կաթսան տեսնելով՝ զարմանքից աչքերը չռեց:
– Այ քեզ բան… Այդ ծանր կաթսան ինչի՞ ես հետդ քարշ տվել: Սամը խորամանկ ժպտաց և ապա պարկից արագ-արագ դուրս թափեց ջարդված հեռադիտակը, ծռմռված դանակները, հին լապտերը, մի երկար պարան և, վերջապես, հաստ երկաթալարից պատրաստված ռետինե ձգաններով երկու աղեղ ու մի տասնյակ նետեր, որոնց ծայրերին մեխեր էր ամրացված: Երբ Սուրն իմացավ այդ «հազվագյուտ գանձերի» դերն ու նշանակությունը, երջանկությամբ բացականչեց.
– Այ թե մտածել ես, Սա՜մ…
– Իսկ էս կաթսան մեզ դեռ էնքան պետք կգա… Ասենք, հենց թեկուզ հիմա: Որ ձուկ բռնենք, ինչի՞ մեջ ենք եփելու: Այ, կաթսան կախ կտանք կրակի վրա, ձուկը կգցենք մեջն ու կեփենք: Գիտես, ի՜նչ համով է լինում, – ասաց Սամն ու դուրս թափված իրերը նորից սկսեց տեղավորել պարկում: Երբ ամեն ինչ պատրաստ էր, նա աչքերին քաշեց իր ծղոտե լայնեզր գլխարկը, չուգունե կաթսայի բռնակը ուսը գցեց ու, դառնալով Սուրին, ասաց.
– Գնացինք:
Տղաներն իրենց ետևից անաղմուկ ծածկեցին դուռն ու փայտե աստիճաններով ներքև իջան: