Հենց որ հասան ծովափ, Պինոքիոն անմիջապես նայեց այս ու այն կողմ, բայց ոչ մի Շնաձուկ էլ չտեսավ։ Ծովը բոլորովին խաղաղ էր և փայլում էր հսկայական բյուրեղի նման։
— Բա Շնաձուկն ո՞ւր է,— հարցրեց նա, դիմելով ընկերներին։
— Երևի գնացել է նախաճաշելու,— ծիծաղելով պատասխանեց նրանցից մեկը։
— Կամ թե անկողին մտած կլինի՝ մի քիչ քնելու համար,— ավելացրեց մյուսը, ծիծաղելով ավելի բարձր, քան երբևէ։
Այդ անմիտ պատասխաններից ու հիմար ծիծաղներից Պինոքիոն հասկացավ, որ ընկերները իրեն չարամտորեն ձեռ են առել, ասելով մի բան, որը գոյություն չունի։ Եվ, չարությամբ լցված, կծու ասաց նրանց.
— Իսկ հիմա էլ ի՞նչ հաճելի բաներ եք սարքել Շնաձկան հեքիաթներով ինձ գլխահան անելու համար։
— Հաճելի բան կա, անշուշտ,— պատասխանեցին միաձայն այդ անպիտան չարաճճիները։
— Իսկ այդ ի՞նչ է։
— Այն, որ քեզ դպրոցից կտրեցինք և բերեցինք մեզ հետ։ Չե՞ս ամաչում ամեն օր այդպիսի ճշտապահությամբ դպրոց ես գնում ու դասերն էլ այդպես ջանասիրությամբ պատրաստում։ Չե՞ս ամաչում, որ այդքան սովորում ես։
— Ի՞նչ վնաս եմ տալիս ձեզ, որ սովորում եմ։
— Շատ մեծ վնաս, որովհետև քո լավ սովորելով դու փչացնում ես մեր և ուսուցչի հարաբերությունները…
— Ինչո՞ւ։
— Որովհետև այն աշակերտները, որոնք սովորում են, ամոթով են թողնում նրանց, ովքեր ցանկություն չունեն սովորելու, ինչպես մենք։ Իսկ մենք չենք ուզում ամոթով մնալ, մենք էլ մեր ինքնասիրությունն ունենք…
— Այդ դեպքում ես ի՞նչ պիտի անեմ, որ ձեզ գոհացնեմ։
— Դու էլ պիտի ատես դպրոցը, դասերը և ուսուցչին, դրանք մեր երեք մեծ թշնամիներն են։
— Իսկ եթե ուզենամ շարունակե՞լ ուսումս։
— Մենք այլևս քո երեսին չենք նայի և տեղն եկած տեղը դրա համար կվճարես…
— Ծիծաղս գալիս է ձեր ասածների վրա,— օրորելով գլուխը ասաց բուրատինոն։
— Է՜յ, Պինոքիո՛,— բղավեց տղաներից ամենամեծը, առաջ գալով,— ասում եմ՝ հերիք է պարծենաս ու աքաղաղի նման վեր-վեր թռչես… թե որ դու մեզնից չես վախենում, մենք էլ քեզնից չենք վախենում։ Լավ իմացիր, որ դու մենակ ես, իսկ մենք յոթն ենք։
— Յոթ ողորմելի մահկանացունե՜ր,— բարձրաձայն ծիծաղելով ասաց Պինոքիոն։
— Լսեցի՞ք, մեզ բոլորիս էլ վիրավորեց, անվանելով ողորմելի մահկանացուներ…
— Պինոքիո՛, ներողություն խնդրիր վիրավորանքի համար… թե չէ՝ վայն եկել է քեզ տարել։
— Բո՛ւ-բո՛ւ,— ասաց բուրատինոն և որպես ձեռք առնելու նշան՝ ցուցամատով խփեց քթի ծայրին։
— Պինոքիո՛, վատ կվերջանա…
— Բո՛ւ-բո՛ւ։
— Համը մի հանի, էշի՛ մեկը։
— Բո՛ւ–բո՛ւ։
— Հիմա ես քեզ բու-բու ցույց կտամ,— բղավեց ծույլերի խմբի ամենասրտոտը։— Ա՛ռ մի սա նախապես և պահիր այսօրվա ընթրիքի համար։ Եվ այսպես ասելն ու Պինոքիոյի գլխին մի բռունցք տալը մեկ եղավ։
Վայրկենապես տուրուդմբոցն սկսվեց, որովհետև բուրատինոն ինչպես պետք էր սպասել, իսկույն պատասխանեց մի այլ հարվածով։ Մարտն ընդհանուր ու կատաղի կերպարանք ստացավ:
Պինոքիոն թեկուզ և մենակ էր, բայց պաշտպանվում էր հերոսի նման, իր ամուր փայտե ոտքերով նա այնպիսի ճարպկությամբ էր գործում, որ հակառակորդներին անընդհատ պահում էր պատկառելի տարածության վրա։ Որտեղ ոտքերը հասնում ու դիպչում էին, այնտեղ անմիջապես կապտածության հետքեր էին թողնում որպես հիշատակ։
Տղաները տեսնելով, որ չեն կարողանում բռնցքամարտով Պինոքիոյի հախից գալ, որոշեցին ռմբակոծել իրերով, և, բացելով դպրոցական գրքերի կապոցները, սկսեցին Պինոքիոյի վրա նետել այբբենարանները, քերականության դասագրքերը, Ջանետինիի, Մինուցոլիի գրվածքները, Թոուարի պատմվածքները, Բաչինիի «Պուլչինոն» և սխոլաստիկական այլ գրքեր։ Բայց բուրատինոն, որի աչքերը շատ սուր էին և ինքն էլ շատ խորամանկ, այնպես էր ժամանակին գլուխը կռացնում, որ այդ հատորները նրա գլխի վրայով անցնում էին ու թափվում ծովը։
Պատկերացրե՜ք ձկներին. կարծելով, որ այդ գրքերը ուտելու բան կարող են լինել, նրանք ամբողջ վտառներով դուրս էին գալիս ջրի երեսը, բայց հենց որ որևէ թերթից կամ վերնագրից կրծում էին մի փոքր, իսկույն ետ էին թքում, զզվանքից ծամածռելով դեմքերը, ասես ուզում էին ասել. «Սա մեր բանը չէ, մենք սովոր ենք ավելի լավ բաներով կերակրվել»։
Մինչդեռ մարտը գնալով ավելի սաստկանում էր, մի խեցգետին, որը ջրից դուրս եկել ու կամաց-կամաց բարձրացել էր ափ, գոռաց ահաբեկիչ ձայնով.
— Վե՛րջ տվեք, անպետք չարաճճիներ. այդ բռնցքակռիվները, որոնք տեղի են ունենում երեխաների միջև, շատ քիչ են անվնաս վերջանում, մեծ մասամբ միշտ էլ որևէ դժբախտություն է պատահում։
Խե՜ղճ Խեցգետին։ Միևնույնն էր, թե խոսքերը քամուն տար։ Ավելին. այդ երես առած Պինոքիոն շուռ գալով ու կատաղությամբ նայելով նրան, կոպտությամբ ասաց.
— Ձա՛յնդ կտրիր, ձանձրալի Խեցգետին… Ավելի լավ կանեիր, եթե գնայիր մի երկու շերտ ծառալոռ ծծեիր՝ մրսած կոկորդդ բուժելու համար։ Կորի՛ր, անկողին մտիր ու աշխատիր քրտնել։
Այդ պահին տղաները, որոնք արդեն նետել էին իրենց բոլոր գրքերը, նկատեցին բուրատինոյի ոչ հեռու գտնվող գրքերի կապոցը և այնպիսի՜ արագությամբ իրենց ձեռքը գցեցին, որ նույնիսկ դժվար է պատկերացնել։
Այդ գրքերի մեջ կար մի հատոր, որ կաշվեպատ ու հաստ կարտոնից կազմ ուներ։ Դա թվաբանության մի տրակտատ էր։ Ձեզ եմ թողնում պատկերացնել, թե որքան ծանր էր այն։
Այդ անպիտաններից մեկը ճանկեց այդ գիրքը և, նշան բռնելով Պինոքիոյի գլխին, նետեց, ինչքան որ ձեռներում ուժ կար։ Բայց փոխանակ բուրատինոյի գլխին դիպչելու, գիրքը կպավ տղայի ընկերներից մեկի գլխին, որը մի վայրկյանում այնպես գունատվեց, կարծես թե լվացած սպիտակեղեն լիներ։ Նա կարողացավ ասել միայն այս բառերը.
— Ա՜խ, մայրիկ ջան, օգնիր ինձ, մեռնում եմ,— և փռվեց ծովափի ավազների վրա։
Այդ փոքրիկ մեռելին տեսնելուն պես, տղաները սարսափած այնպես սկսեցին փախչել, որ մի քանի րոպեից հետո էլ ոչ ոքի չէր կարելի գտնել։ Բայց Պինոքիոն մնաց այնտեղ, ու թեև մի կողմից վշտից, իսկ մյուս կողմից՝ վախից նա ինքն էլ ավելի մեռած էր, քան կենդանի, այնուամենայնիվ վազելով գնաց թաշկինակը թրջեց ծովում ու բերեց դրեց խեղճ դպրոցական ընկերոջ ճակատին։ Նա միաժամանակ բարձրաձայն լաց լինելով ու հուսահատությամբ լցված, ձայն էր տալիս նրան ու ասում.
— Եվգենի՛… իմ խեղճ Եվգենի՛… բաց աչքերդ ու նայիր ինձ… ինչո՞ւ չես պատասխանում։ Այդ ես չէի քեզ այսպես դժբախտացնողը։ Հավատա՛, ես չէի։ Բաց աչքերդ, Եվգենի՛… եթե չբացես, ինձ էլ կստիպես մեռնել քեզ նման… Օ՜, Աստված իմ, ես հիմա ինչպե՞ս վերադառնամ տուն… ի՞նչ երեսով ներկայանամ իմ բարի մորը… ի՞նչ կասի նա ինձ, ո՞ւր փախչեմ… որտե՞ղ պահվեմ… Ա՜խ, ինքա՜ն լավ կլիներ, եթե դպրոց գնացած լինեի… Ինչո՞ւ լսեցի այդ տեսակ ընկերներին, որոնք իմ տանջանքների պատճառը եղան… Այդ մասին ուսուցիչն էլ էր ասում… Այդ մասին մայրս էլ էր անվերջ կրկնում. «Հեռու պահիր քեզ վատ ընկերներից»։ Բայց ես համառ եմ… խլականջ… Ամեն ինչ լսում եմ, բայց վերջում իմ ասածն եմ անում, և միշտ էլ ամեն ինչ իմ քթից է դուրս գալիս… Եվ այսպես, աշխարհ գալուցս մինչև հիմա դեռ մի քառորդ ժամ էլ չի եղել, որ կյանքս առանց փորձանքի անցնի։ Աստված իմ, ի՞նչ կանեն ինձ, ի՞նչ կանեն ինձ, ի՞նչ կանեն ինձ…
Եվ այսպես Պինոքիոն շարունակում էր լաց լինել, ամբողջ ձայնով ճղղալ, գլխին խփել և ձայն տալ խեղճ Եվգենիին, երբ հանկարծ լսեց մոտեցող քայլերի ձայն։
Շուռ եկավ՝ երկու կարաբիներ (իտալական ոստիկան) էին։
— Ի՞նչ ես անում այստեղ, գետնին փռված,— հարցրին Պինոքիոյին։
— Դպրոցական ընկերոջս օգնություն եմ ցույց տալիս։
— Ի՞նչ է պատահել, հիվանդացե՞լ է, ինչ է։
— Այդպես է երևում…
— Հիվանդանալուց մի բան էլ անցել է,— ասաց կարաբիներներից մեկը, կռանալով ու մոտիկից հետազոտելով Եվգենիին։— Այս տղայի քունքը վիրավորված է։ Այս ո՞վ է վիրավորել։
— Ես չեմ,— մռթմռթաց բուրատինոն, որի շունչը վախից արդեն կտրվում էր։
— Եթե դու չես, հապա ո՞վ է։
— Ես չեմ,— կրկնեց Պինոքիոն։
— Իսկ ինչո՞վ են վիրավորել։
— Այս գրքով։— Եվ բաւրատինոն գետնից վերցրեց կաշվով ու հաստ կարտոնով կազմած թվաբանության տրակտատը, որպեսզի ցույց տա կարաբիներներին։
— Իսկ այս գիրքն ո՞ւմն է։
— Իմն է։
— Այսքանը բավական է, ուրիշ բանի կարիք չկա։ Վեր կաց և հետևիր մեզ։
— Բայց ես…
— Հետևի՛ր։
— Բայց ես մեղավոր չեմ…
— Հետևի՛ր։
Կարաբիներները կանչեցին մի քանի ձկնորսների, որոնք հենց այդ րոպեին իրենց մակույկներով անցնում էին ափից ոչ հեռու, և ասացին նրանց.
— Ձեր խնամքի տակ ենք թողնում այս գլխից վիրավորված տղային։ Վերցրեք տարեք տուն և խնամեք։ Վաղը մենք նրան տեսության կգանք։
Այնուհետև նորից շուռ եկան դեպի Պինոքիոն և, գցելով նրան իրենց երկուսի մեջտեղը, զինվորական խստությամբ հրամայեցին.
— Առա՜ջ, և արագ քայլիր, թե չէ վատ կլինի քեզ համար։
Առանց ստիպելու երկրորդ անգամ կրկնել հրամանը, բուրատինոն սկսեց քայլել քաղաք տանող արահետով։ Բայց խեղճ ողորմելին նույնիսկ չէր հասկանում, թե որտեղ է գտնվում։ Նրան թվում էր, թե երազում է, բայց ի՞նչ սոսկալի երազ. խելքը կորցնում էր։ Աչքերին ամեն ինչ կրկնակի էր երևում. ոտքերը դողում էին. լեզուն այնպես էր կապ ընկել, որ ոչ մի բառ չէր կարողանում արտասանել։ Այնուամենայնիվ, այդ շշմեցուցիչ ու անտանելի զգացմունքների մեջ նրա սիրտը մի վիշտ էր խոցում, այդ այն գիտակցությունն էր, որ նա կարաբիներների մեջտեղն ընկած, անցնելու էր իր բարի Ֆեյայի լուսամուտների տակով։ Նրա համար այդ պահին մեռնելն ավելի հաճելի կլիներ։
Արդեն քաղաք էին հասել և պետք է ներս մտնեին, երբ մի խելագար քամի Պինոքիոյի գլխարկը գլխից քշեց, գցելով մի տասը քայլ հեռու։
— Չե՞ք դժգոհի,— ասաց Պինոքիոն կարաբիներներին,— եթե գնամ գլխարկս բերեմ։
— Գնա բեր, բայց շուտ և առանց ժամանակ կորցնելու։ Բուրատինոն գնաց վերցրեց գլխարկը… Բայց գլխին դնելու փոխարեն՝ դրեց բերանը, սեղմեց ատամներով ու սկսեց խենթ արագությամբ վազել դեպի ծովափ։ Ոչ թե վազում, այլ գնդակի նման սլանում էր։
Կարաբիներները տեսնելով, որ նրան հասնելը դժվար է, ետևից մի հսկայական պահակաշուն գցեցին, որը բոլոր տեսակի շնավազքերի ժամանակ էլ միշտ առաջին մրցանակն էր ստացել։ Ինչքան Պինոքիոն էր վազում, երկու այնքան էլ շունն էր վազում։ Այդ պատճառով էլ մարդիկ կուտակվելով լուսամուտների մոտ ու փողոցում, մեծ անհամբերությամբ սպասում էին, թե ինչպիսի վախճան է ունենալու նրանց կատաղի արշավը։ Բայց ոչ ոք իր ցանկությանը բավարարություն տալ չկարողացավ, որովհետև պահակաշունն ու Պինոքիոն փողոցի երկարությամբ այնպիսի մի փոշի բարձրացրին, որ մի քանի րոպեից հետո այլևս հնարավոր չէր որևէ բան տեսնել։
XXVIII. Պինոքիոն ենթարկվում է թավայում ձկան պես տապակվելու վտանգին