Մանկական խաղահրապարակներում հաճախ կարելի է հանդիպել վիճելի իրադրությունների՝ երբ երեխան վերցնում է ուրիշի խաղալիքը, կամ երեխայի խաղալիքը փորձում է վերցնել ուրիշը և այլն։
Մեզանից շատերը կամ ականատես են եղել, կամ իրենք են ներգրավված եղել նման իրավիճակներում։ Որոշ ծնողների համար այդպիսի իրավիճակը մեծ «պատերազմ» սկսելու ազդակ է հանդիսանում և նրանք փորձում են բոլորին ապացուցել, որ իրենք ամենա են։ Մյուս ծնողները այդպիսի իրավիճակներն ընկալում են որպես երեխային հասարակության մեջ պահվածքի դաս տալու հնարավորություն։
Փոքրիկները շփման փորձ դեռևս չունեն։ Նրանք ապրում են իրենց հույզերով, զգացմունքներով ու ցանկություններով և դեռևս ի վիճակի չեն մտածված ուղղորդել իրենց արարքները։ Այդ իսկ պատճառով, հայտնվելով կոնֆլիկտային իրավիճակում, երեխաներն առանց մտածելու, գործում են իրենց խառնվածքին համապատասխան. մեկը զիջում է ու լուռ հեռանում, մյուսը լացում է ու վազում ծնողի մոտ, երրորդը կռվում է, հրում կամ կծում։
Ծնողների խնդիրն է երեխաներին օգնել բարդ իրավիճակներում այնպիսի լուծումներ գտնել, որպեսզի նրանք կարողանան պնդել իրենց ճշմարտացիությունը և միաժամանակ այլ երեխաներին չճնշեն։ Այսինքն ծնողը պետք է երեխային սովորեցնի շփման գաղտնիքներին. ինչպե՞ս միասին խաղալ, ինչպե՞ս հարթել վեճերը, ինչպե՞ս փոխհամաձայնության գալ միմյանց հետ, ինչպե՞ս հերթով խաղալ, ինչպե՞ս փոխանակել խաղալիքները, ինչպե՞ս խնդրել կամ առաջարկել ինչ-որ բան, ինչպե՞ս հրաժարվել ընդհանուր խաղից կամ ինչպե՞ս օգնության հասնել։
Դիտարկենք մի քանի կոնֆլիկտային իրադրություններ։
Իհարկե, լավ կլինի, եթե կոնֆլիկտ չառաջանա ու երեխային ժամանակին շեղեն նման իրադրությունից, զբաղեցնեն մեկ այլ բանով։ Սակայն եթե վիճելի իրադրություն է ստեղվծում, շատ կարևոր է երեխային հնարավորինս աջակցել և երեխային սատարել, ինչքան էլ սխալ լինի նրա արարքը։
Դա չի նշանակում, որ երեխային պետք է ասել. «Դու ճիշտ ես, քո խաղալիքը ոչ ոքի մի տուր» կամ «Այս տղան չար է, նա քեզ հրեց, իսկ դու միայն ուզում էիր նրա գնդակը վերցնել»։ Նման պարագայում ճիշտ է լսել երեխային, հասկանալ նրա հույզերը, բացատրել, թե ինչ է տվյալ պահին զգում մյուս երեխան և ցույց տալ, թե ինչպե՞ս կարելի է հղկել իրադրությունը։
Ցանկցած դեպքում, երեխան պետք է իմանա, որ ինքը միշտ լավ բալիկ է, չնայած, որ նրա արարքները երբեմն կարող էին ավելի լավը լինել։ Հիշեք, Ձեր երեխայի համար դուք եք այն հենարանը, որին նա պետք է ապավինի։
Իրադրություն 1. Երբ Ձեզ են նկատողություն անում
Ձեր բալիկը թռչկոտում է ջրափոսերի մեջ կամ թավալ տալիս ձյան մեջ։ Չորս կողմից ձեզ նկատողություն են անում ծնողական անուշադրության մեջ։
Ամենայն հավանականությամբ Դուք ներքին խռովություն եք զգում, թե ինչպե՞ս են անծանոթները փորձում ձեզ քննադատել, հատկապես երեխայի ներկայությամբ։ Երբեմն դժվար է լինում լռելը։ Սակայն վեճի բռնվելն անիմաստ է։ Այն ոչնչի չի հանգեցնի և յուրաքանչյուրը կմնա իր կարծիքին։ Հետևաբար, վեճը ժամանակի անիմաստ կորուստ է և նյարդերի քայքայման պատճառ։
Ինչպե՞ս կարելի է վարվել նման դեպքում։
Պարզապես կարելի է չնկատել դիմացինի նկատողությունը և թեման փոխել։
Իրադրություն 2. Նկատողություն են անում ձեր բալիկին
Փոքրիկի հետ լավ խաղալ-զբոսնելուց հետո երեխան կեղտոտվում է։ Ճանապարհին հանդիպում է հարևանուհին ու. «Այս ինչպե՞ս ես կեղտոտվել։ Բա կարելի՞ է։ Հիմա մայրիկ ստիպված ամբողջ հագուստդ պիտի լվանա»։
Երեխան օտարի կողմից արված նկատողությունը կարող է շատ ցավոտ ընդունել։ Եվ եթե մայրը ժամանակին նրան սատար չկանգնի (և եթե չի 
աջակցել նաև նախկինում ու չի պատրաստվում թևութիկունք լինել նաև ապագայում), ապա երեխայի մոտ ինքնավստահության կորուստ կնկատվի, և երեխան կսկսի վախենալ ու ամաչել օտար մարդկանցից։ Բացի դրանից, եթե ուրիշ երեխաներ ձեր երեխային սկսեն վատաբանել, փոքրիկը կսկսի հավատալ այդ խոսքերին։
Ինչպե՞ս կարելի է վարվել նման դեպքում։
Հարևանուհուն հանգստացնող ձայներանգով բացատրեք, թե ինչքան լավ զբոսանք եք ունեցել. «Մենք լավ զբոսնեցինք, այժմ տուն ենք վերադառնում, գոհ ու երջանիկ և իհարկե, լավ կեղտոտված։ Բայց, մի՞թե հնարավոր է առանց կեղտոտվելու լավ զբոսնել։ Ի՜նչ լավ է փոքրիկ լինելը»։
Իրադրություն 3. Երեխան փորձում է վերադարձնել իր խաղալիքը
Ձեր փոքրիկը հանիգստ խաղում է ավազների մեջ։ Մեկ այլ երեխա, մոտենալով նրան, վերցնում է փոքրիկի խաղալիքը։ Ձեր երեխան բարկացել է և փորձում է ուժով հետ վերադարձնել իր սեփականությունը։
Նախ հասկանանք, թե ինչո՞ւ են երեխաները բուռն արձագանքում, երբ վերցնում են իրենց խաղալիքները։ Պատասխանն ակնհայտ է. նրանք չեն ցանկանում բաժանվել իրենց խաղալիքներից և նրանք չեն հասկանում, որ խաղալիքներն օտար երեխաները ժամանակավորապես են վերցնում և, ի վերջո, վերադարձվելու են տիրոջը։ 3 տարեկանից հետո միայն երեխան կամաց-կամաց կսկսի հասկանալ, թե ինչ ասել է սեփականություն։
Ինչպե՞ս կարելի է վարվել նման դեպքում։
– Շուտափույթ բաժանեք կռվող երեխաներին։
– Ձեր փոքրիկին հասկացրեք, որ դուք նրա կողմից եք. «Դու ուզում ես վերադարձնե՞լ քո խաղալիքը»։
– Բացատրեք մյուս երեխայի հույզերն ու ցանկությունները. «Այս տղան քո խաղալիքը շատ է հավանել և ուզում է նրանով մի քիչ խաղալ։ Եկ, խաղալիքը որոշ ժամանակով նրան տանք։ Գիտե՞ս, նա շա՜տ կուրախանա»։ Եվ զրույցի մեջ ներքաշեք նաև մյուս երեխային. «Ուզո՞ւմ ես խաղալիքները փոխարինեք»։
– Եթե օտար երեխան համաձայնվում է, ապա պետք է համոզել հարազատ բալիկին տալ խաղալիքը մյուս բալիկին, որ նա խաղա (ստիպել չի կարելի)։ «Տես, այս տղայի խաղալիքն ինչ լավն է։ Խաղալիքներով փոխվեք։ Դու մի քիչ կխաղաս նրա ավտոմեքենայով, իսկ նա՝ քոնով էլի մի փոքր կխաղա»։ Կարելի է ձեր փոքրիկին առաջարկեք իր խաղալիքը փոխարինել մյուս տղայի 2-3 խաղալիքներից որևէ մեկով՝ ընտրելու 
հնարավորությունը թողելով երեխային։ Կամ ձեր փոքրիկին հարցրեք, կարելի՞ է արդյոք խաղալ իր խաղալիքներով, երբ նա հոգնի դրանցից։ Հիմանականում պատասխանը դրական է լինում։
– Եթե ձեր երեխան հրաժարվում է բաժանվել իր խաղալիքից չընդունելով որևէ պայման, դա նրա իրավունքն է։ Քաղաքավարի մերժեք մյուս երեխային. «Ներիր փոքրիկ, տղաս ինքն է ցանկանում խաղալ իր խաղալիքով»։
– Եթե տարաձայնությունը շարունակում է սրվել, ապա պետք է երեխաների ուշադրությունը շեղել մեկ այլ համատեղ խաղի վրա։ Իսկ եթե դա էլ չի օգնում, մնում է երեխաներին հեռացնել միմյանցից։
Արդյունքում մենք չենք կենտրոնանում մեր երեխայի բացասական պահվածքի վրա (որոշ առումով դա բացատրություն ունի. նա պաշտպանում է իր սեփականությունը)։ Ամեն ինչ պետք է հարթել երկխոսության միջոցով։
Իրադրություն 4. Երեխան լացում է և չգիտի, ինչպե՞ս վերադարձնել իր խաղալիքը
Ձեր երեխան հանգիստ խաղում է խաղահրապարակում։ Նրան է մոտենում մեկ այլ երեխա ու վերցնում նրա խաղալիքը։ Ձեր փոքրիկը լացով վազում է դեպի ձեզ։
Պետք չէ անհանգստանալ, որ երեխան զիջում է իր դիրքերը։ Նա, ամենայն հավանականությամբ, կսովորի պաշտպանել իր սեփականությունը, եթե Դուք նրան բացատրեք, ինչպես դա անել։
Ինչպե՞ս կարելի է վարվել նման դեպքում։
– Նստեք երեխայի դիմաց, այնպես, որ ձեր աչքերը հավասար մակարդակի վրա լինեն։ Բարձրաձայնեք նրա հույզերը. «Քո խաղալիքը վերցրե՞լ են։ Իսկ դու ուզում էիր դրանով խաղա՞լ։ Եկ միասին խնդրենք, որ տղան վերադարձնի խաղալիքը։ Տղան քո խաղալիքով մի քիչ կխաղա ու քեզ կվերադարձնի, չէ՞ որ դա քո խաղալիքն է։ Իսկ այժմ եկ միասին ավազե ամրոց կառուցենք»։
– Եթե Ձեր երեխան շարունակում է պնդել, որ խաղալիքը վերադարձնեն, ապա փոքրիկի հետ մոտեցեք մյուս երեխային և ասեք. «Փոքրիկ, սա մեր խաղալիքն է և իմ տղան ինքն է ուզում խաղալ դրանով։ Վերադարձրու, խնդրում եմ»։
– Եթե երեխան ընդդիմանում է, ապա կարելի է կրկին անգամ առաջարկել փոխանակել խաղալիքներով։ Իսկ եթե դա էլ չի անցնում, ապա զգուշորեն խաղալիքը վերցրեք տղայի ձեռքից։
Իրադրություն 5. Ձեր երեխան վերցրել է ուրիշի խաղալիքը
Խաղահրապարակում շատ երեխաներ են խաղում և գետնին ամենուր տարբեր խաղալիքներ են լցված։ Ձեր երեխան վերցնում է ուրիշի գնդակը և Ձեզ առաջարկում միասին գնդակ խաղալ։
Բոլոր երեխաները հետաքրքրասեր են և նրանք ակտիվորեն ուսումնասիրում են աշխարհը։ Նրանց համար ոչ մի վատ բան չկա նրանում, որիրենք հետաքրքրվում են նաև ուրիշի խաղալիքներով։
Ինչպե՞ս կարելի է վարվել նման դեպքում։
– Եթե այդ խաղալիքները պատկանում են ձեզ ծանոթ երեխաների, անհրաժեշտ է մոտենալ խաղալիքի տիրոջը, կամ ավելի լավ է երեխայի մայրիկին և խնդրել նրան՝ խաղալ իրենց խաղալիքով։ Խաղի վերջում պետք է երեխայի ուշադրությունը հրավիրել այն փաստին, որ խաղալիքը անհրաժեշտ է վերադարձնել տիրոջը։
– Եթե չգիտեք, թե ում է պատկանում խաղալիքը, պետք է բարձրաձայն հարցնել ներկա գտնվողներին։ Եթե խաղալիքը տիրոջը գտնելու հնարավորությունը քիչ է, ապա պետք է երեխային բացատրել իրադրությունը. «Մենք չգիտենք, թե ո՞ւմ է պատկանում այս խաղալիքը։ Իսկ առանց թույլատվության վերցնել չի կարելի»։ Կարելի է միասին երեխայի հետ զրուցեք, որ լավ կլինի, որ նա էլ նմանատիպ խաղալիք ունենա, և աստիճանաբար երեխայի ուշադրությունը շեղեք այդ խաղալիքից։
– Պատահում է, որ Ձեր երեխան ամեն դեպքում ցանկություն է հայտնում խաղալ հենց այդ խաղալիքով և այն ամուր սեղմել է կրծքին։ Իսկ խաղալիքի տերը դեռևս անհայտ է։ Նման դեպքում երեխային պետք է առաջարկել. «Մենք վերցնում ենք խաղալիքը և միասին փնտրում խաղալիքի տիրոջը»։ Մոտեցեք երեխաներին, փորձեք գտնել տիրոջը։ Իսկ եթե չստացվի գտնել, ձեր երեխան մի քիչ կխաղա և անպայման տեղը կվերադարձնի խաղալիքը։
Իրադրություն 6. Ձեր երեխան ուրիշի ձեռքից խլում է խաղալիքը
Ձեր փոքրիկը մոտենում է ուրիշ երեխայի և նրա մոտից վերցնում խաղալիքը։ Այդ երեխան սկսում է լացել և ցանկանում վերադարձնել այն։ Կամ ձեր երեխային տվել են որևէ խաղալիք, որ նա խաղա, տերը հետ է ուզում իր խաղալիքը, բայց Ձեր տղան հրաժարվում է վերադարձնել։
Նման իրադրություններում հարկավոր է փոքրիկին սովորեցնել հարգել ուրիշի սեփականությունը, որպեսզի աստիճանաբար ձևավորվի «իմ և քո» հասկացությունը։
Ինչպե՞ս կարելի է վարվել նման դեպքում.
– Ասացեք Ձեր երեխային. «Ես գիտեմ, որ դու շատ ես ուզում խաղալ այս խաղալիքով։ Խաղալիքն այս տղայինն է և նա ուզում է դրանով խաղալ։ Դու կարող ես ավելի ուշ խնդրել նրանից խաղալիքը և խաղալ։ Իսկ այժմ վերադարձրու խաղալիքը տղային»։ Հնարավոր է, որ որոշ ժամանակ անց մյուս երեխան իրոք համաձայնվի որոշ ժամանակով բաժանվել իր խաղալիքից և Ձեր երեխան դրանով խաղա։
– Մեկ այլ տարբերակ. հարցրեք Ձեր երեխային, ուզո՞ւմ է նա խաղալիքներ փոխանակել մյուս տղայի հետ։ Եթե նա համաձայնվի, ապա խաղալիքի տիրոջը առաջարկել մեկ այլ խաղալիք, քանի դեռ Ձեր երեխան խաղում է նրա խաղալիքով (կարելի է փոխանակման համար մի քանի խաղալիքից ընտրություն թողել)։
