Հեքիա՜թ…
Այս բառն ասելիս մենք անմիջապես հայտնվում ենք մանկական կախարդական աշխարհում, հիշում մեր մանկական տպավորությունները կախարդական հեքիաթներից, մեր անհանգստությունը հեքիաթային հերոսների համար ու այն ուրախությունը, երբ այդ հերոսները հաջողությունների կամ հաղթանակի էին հասնում: Մենք նրանց հետ պարզապես ապրում էինք, սովորում տարբերել բարին ու չարը, քաջությունն ու վախկոտությունը, բարեհոգությունն ու դաժանությունը, հավատարմությունն ու դավաճանությունը: Այդ հեքիաթների շնորհիվ արթնանում էր մեր երևակայությունը և մարմնավորելով հերոսներին, միասին բացահայտում էինք ճշմարտությունը, հաղթահարում փորձությունները, դիմակայում հարձակումներին, ինչպես նաև թվացյալ անելանելի իրավիճակների համար գտնում ճիշտ ելքեր: Յուրաքանչյուր հեքիաթ իր ուրույն ազդեցությունն էր ունենում մեզ վրա. որոշները դրական ազդեցություն, իսկ որոշներն էլ՝ բացասական:
Մեր երեխաները ևս շատ են սիրում հեքիաթներ: Նրանք էլ մեզ նման ապրում են այդ հերոսների հետ, սովորում այն ամենն ինչ մենք էինք սովորում:
Ավստրալացի հայտնի հոգեբան Դ. Բրետը գտնում էր, որ «երեխաները մոգական պատմություններում գտնում են իրենց կյանքում տեղի ունեցած իրադարձությունների արձագանքը: Նրանք ձգտում են օգտվել հեքիաթային հերոսների օրինակից, ով պայքարում էր իր վախերի և խնդիրների դեմ: Բացի այդ, հեքիաթները երեխաներին նաև հույս են ներշնչում: Այն երեխան, ով զրկվել է հույսից, հրաժարվում է պայքարից և երբեք հաջողություն չի ունենում»:
Վերջին ժամանակաշրջանում երեխաների հոգեբանական, վարքային և այլ խնդիրներ լուծելու համար հոգեբանները հաճախ են կիրառում թերապևտիկ հեքիաթներ: Թերապևտիկ հեքիաթները սովորաբար հիշեցնում են ժողովրդական կամ հայտնի հեղինակների հեքիաթներ, իսկ երբեմն էլ դրանք գրական մեծ նշանակություն չեն ունենում, քանի որ շատ ավելի պարզ են և հասարակ: Սակայն անկախ իրենց պարզությունից և բովանդակությունից թերապևտիկ հեքիաթները ձգտում են օգնել երեխաներին՝ իրենց ներքին աշխարհը կարգավորելիս: Այն միշտ իր մեջ պարունակում է այնպիսի կարևոր տեղեկություններ, որոնց շնորհիվ երեխան ինքն է իրականացնում իր համար ցանկալի փոփոխությունները:
Այժմ Ձեզ մոտ հարց կառաջանա, թե ինչպե՞ս է դա տեղի ունենում:
Թերապևտիկ հեքիաթների մոգական ուժը պայմանավորված է նրանով, որ երեխաների կողմից այն ընկալվում է միաժամանակ երկու մակարդակով՝ գիտակցական և ենթագիտակցական: Գիտակցական մակարդակը հեքիաթն ընկալում է այնպես, ինչպես որ այն կա. այսինքն երեխան հաղորդակից է լինում հեքիաթային հերոսների ցավին, մտածում է, որ միևնույն է այն իր մասին չէ, այլ դա միտումնավոր է, իսկ ենթագիտակցական մակարդակը «հավատում է» իր լսածին և տալիս է վարքի փոփոխման համապատասխան ծրագիր՝ վերակար¬գա¬վորում է արժեքները, հայացքները և դիրքորոշումը: Շատ կարևոր է, երբ երեխան նույնացվում է հերոսների հետ, համեմատում է հեքիաթի սյուժեն իր կյանքի հետ, ինչպես նաև ձեռք է բերում փորձ կամ հասկանում է հեքիաթում թաքցված հաղորդագրությունը:
Այժմ փորձեք վերլուծել Ձեր մանկության հեքիաթները: Հիշեք, թե հատկապես ի՞նչ էր սովորեցնում այն Ձեզ: Ինչպիսի՞ հույզերի, զգացմունքների հետ էիք Դուք առավել հաճախ հանդիպում: Եվ միայն դրանից հետո Ձեր երեխայի համար ընտրեք համապատասխան հեքիաթը: Միշտ հիշեք, որ ցանկացած հեքիաթ իր ուրույն ազդեցությունն է ունենալու Ձեր երեխայի վրա, լինի բացասական, թե դրական:
Պատրաստեց՝ Նարին Մուրադյանը
(«Այբ Բեն Գիմ» մանկական զարգացման
ակումբի էրգոթերապիստ, հատուկ հոգեբան)
