Մինչև 3 տարեկան երեխաների անվտանգության համար պատասխանատուն են նրա ծնողներն ու շրջապատի մեծահասակ մարդիկ։ Մոտ 3 տարեկանում փոքրիկի մոտ ի հայտ է գալիս «ես ինքս» վիճակը։ Նա սկսում է ինքնուրույն որոշումներ կայացնել, հետևաբար, մասամբ պատասխանատվություն վերցնել իր վրա։ Մեծանալու հետ միաժամանակ աստիճանաբար մեծանում է նաև պատասխանատվությունը։ Այս գործընթացը արգելակել պետք չէ, այլ անհրաժեշտ է փոքրիկին նախապատրաստել այդ ամենին։
Շատ լավ է, երբ փոքրիկը գիտակցում է «կարելի է» և «չի կարելի» արտահայտությունների իմաստը, սակայն այս արտահայտություններն իմաստ ունեն, երբ երեխայի կողքը մեծահասակ կա, ով վերահսկում է նրա գործողությունները։ Ընդ որում, շատ «չի կարելի»-ները հակառակ ազդեցությունն են ունենում և ավելի մեծ հետաքրքրություն առաջացնում արգելքի հանդեպ, չէ՞ որ, ինչպես հայտնի է, արգելված պտուղը քաղցր է։ Եվ, բացի այդ, երեխայի գործողության արագությունն ու մեծահասակի ռեակցիայի արագությունը միշտ չէ, որ համընկնում է. երեխան երբեմն ավելի արագ է գործում, քան մեծահասակը կհասցնի արձագանքել այդ գործողությանը։
Ինչպե՞ս վարվել այդ դեպքում։ Չէ՞ որ նոր բան սովորելու ծարավն ու մշտապես շրջապատի իրերը ուսումնասիրելու ցանկությունը երեխային մոռանալ են տալիս ինքնապաշտպանական բնազդը։ Ընդ որում, փոքրիկն իր և, առավել ևս, ուրիշների սխալների վրա չի սովորում։
Որոշ մանկավարժներ առաջարկում են կիրառել «շոկային» մեթոդիկա։ Օրինակ, որպեսզի երեխան չձգտի դեպի արդուկը, ապա թույլ տալ երեխային դիպչել տաք արդուկին (իհարկե, ոչ այնքան տակ, որպեսզի փոքրիկը այրվածք ստանա)։ Սակայն շատ երեխաների այս վարվելաոճը չի օգնում։ Նրանց չի կանգնեցնի նույնիսկ այն հանգամանքը, եթե այրեն իրենց ձեռքերը։
«Շոկային» եղանակը չի աշխատի նաև վարդակների դեպքում, քանի որ հնարավոր չէ թեթև հոսանքահարել երեխային։ Վարդակների դեպքում անհրաժեշտ է երեխային լավ բացատրել հոսանքահարվելու վտանգի մասին, ինչպես նաև վարդակների անցքերի մեջ մտցնել հատուկ պաշտպանիչ դետալներ։ Այդպիսի դետալներով անհրաժեշտ է վնասազերծել նաև այն վարդակները, որոնք, թվում է, թե անհասանելի են երեխաների համար։
Բացի այդ, անհրաժեշտ է միշտ վերահսկել երեխաներին։ Փոքրիկները պետք է ունենան իրենց անձնական տարածքը, որտեղ կկարողանան արտահայտել իրենց ինքնուրույնությունը։ Մեծահասակների առաջադրանքը այդ տարածքը հնարավորինս անվտանգ դարձնելն է։
Ի՞նչը կարող է վտանգ պարունակել։
1. Վարդակների մասին արդեն խոսվեց։ Բոլոր էլեկտրական սարքերը վտանգավոր են։ Դրանք պետք է երեխայի համար անհասանելի լինեն, կամ գոնե այնպիսի բարձրության վրա գտնվեն, որպեսզի մեծահասակը հասցնի խանգարել փոքրիկին այն վերցնել։
2. Տաք իրերը։ Տաք կարող է լինել ոչ միայն արդուկը, այլ նաև հայրիկի թեյը, որը դրված է սեղանի եզրին, կամ գազօջախին եփվող ապուրամանը։ Ընդհանրապես, խորհուրդ է տրվում ճաշ պատրաստելիս օգտագործել գազօջախի հետևի աչքը։
3. Սեղանի, աթոռների, կահույքի սուր անկյունները։ Դրանց համար գոյություն ունեն սիլիկոնե անկյունակներ։
4. Տոպրակները։ Երեխաները հակում ունեն ցանկացած բան գլխին հագցնել, այդ թվում նաև ցելոֆանե տոպրակները։ Կարիք չկա մեկնաբանելու, թե ինչ տխուր հետևանք կարող է ունենալ ցելոֆանե տոպրակը նման դեպքում։
5. Կոշիկի քուղերը, գոտիները, թելերը և այլն։ Այս ամենը երեխան փորձում է կրել իր վրա, հատկապես վզին անց կացնելով։
6. Քացախ, սպիրտային կամ այլ կասկածելի հեղուկներ։ Ամենայն հավանականությամբ, իզուր չի հորինվել գառնուկ դարձած տղայի հեքիաթը, ով գառնուկի կճղակի ջրափոսի ջուրն էր խմել։ Երեխաների համար տարբերություն չկա թե ինչ և որտեղից կխմեն։ Նրանց համար էականը՝ հեղուկը նման է ջրի կամ հյութի։
7. Կտրող և ծակող իրեր։ Մկրատները, դանակներն ու ծակող հարմարանքները անհրաժեշտ է հնարավորինս հեռու պահել։ Երբ կզգաք, որ երեխան արդեն պատրաստ է այդ առարկաներով աշխատել, աստիճանաբար ծանոթացրեք դրանց հետ։
8. Մանր առարկաները (կոճակներ, կոպեկներ, ուլունքներ և այլն)։ Երեխաները սովորություն ունեն ամեն ինչ տանել դեպի բերանը, քթի և ականջների մեջ մտցնել։
9. Բժշկական դեղերը (հաբեր, քսուքներ և այլն)։ Դրանք ևս երեխաները կտանեն բերանը։
10. Պատուհան։ Պատուհանները երեխաների մոտ մեծ հետաքրքրություն են առաջացնում, չէ՞ որ դրանց հետևում ամբողջ աշխարհն է գտնվում։ Սարսափելի է անգամ մտածել, թե ինչ կպատահի երեխայի հետ, եթե նա բարձրանա լուսամուտագոտին և հանդիպի բաց պատուհանի։
11. Դռներ. Երեխաները սիրում են խաղալ դռների հետ՝ բացել ու փակել դրանք, մոռանալով, որ իրենց մատները գտնվում են դռան արանքում։ Դռների համար հատուկ ֆիքսատորներ գույություն ունեն։
Մնացած վտանգավոր իրերի մասին պետք է մտածեն ծնողները, ուսումնասիրելով իրենց շրջապատը։
Այսպիսով, մտահոգվելով ձեր երեխայի անվտանգության մասին, մի կողմից անհրաժեշտ է բավարարել նրա հետաքրքրասիրությունը շրջապատի նկատմամբ, բացատրելով թե ինչի համար են այս կամ այն իրերը, ինչպես են աշխատում և այլն, իսկ մյուս կողմից՝ առավելագույնս անվտանգ դարձնել երեխայի շրջապատը։ Ընդ որում, այս գործընթացները պետք է համատեղել։
