Ծնողների մեծամասնությունը պնդում են, որ տարբերություն չկա տղա և աղջիկ երեխաների դաստիարակության ժամանակ։ Այնուհանդերձ, ըստ հոգեբանների ու մանկավարժների, սոցիալական տեսակետից տղամարդ և կին չեն ծնվում։ Թեթևամտություն կլինի ենթադրել, որ տղան ինքնուրույն «իսկական տղամարդ» կմեծանա, իսկ աղջիկը տարիքի հետ ձեռք կբերի կանացիության անհրաժեշտ հատկությունները։
Տղամարդկությունն ու կանացիությունն անհրաժեշտ է երեխաների մեջ դաստիարակել։ Եվ նման դաստիարակությունը պետք է սկսել արդեն նախադպրոցական տարիքից։ Երեխայի սեռական դաստիարակության խնդիրը պետք է իրենց վրա վերցնեն ծնողներն ու նախադպրոցական հաստատության դաստիարակները։
Շատ կարևոր է նախադպրոցական տարիքի երեխաների մոտ ձևավորել ընտանեկան հարաբերությունների իդեալական վիճակ և տղամարդկության և կանացիության պատկերացնումները։ Անհրաժեշտ է փոքրիկին հնարավորություն տալ շփվել տարբեր սեռերի մարդկանց հետ, այդ պատկերացումներն ամրապնդելու համար։
Միմյանց լրացնելու մեթոդով տղա-աղջիկ երեխաների շփումը ընդհանուր զբաղմունքի շուրջը հետագայում կնպաստի տղամարդ-կին հարաբերություններին, միմյանց հասկանալուն և գնահատելուն, ապագա ընտանիքում իրենց հստակ տեղն ու պարտականություններն իմանալուն։
Նախևառաջ, փորձենք հասկանալ, ի՞նչ է տղամարդկությունը և ի՞նչ է կանացիությունը։ Ցավոք, այս հասկացությունները հստակ ձևավորված չեն և տարբեր ազգեր տարբեր ձև են դրանք սահմանում։ Պատմականորեն եկած ավանդույթներով տղամարդն ապահովում է ընտանիքի կացությունը, իսկ կինը՝ դաստիարակում երեխաներին և կազմակերպում կենցաղային հարցերը։
Տղամարդկություն ասելիս հասկանում ենք քաջություն, վճռականություն, հուզականության տեսանկյունից զսպվածություն, ուշադրություն և կնոջ հանդեպ նրբազգացություն։
Կանացիությունը կարելի է բնութագրել որպես քնքշություն, համբերատարություն, նրբազգացություն և այլն։
Ընթերցանություն և էթիկ զրույցներ
Գրականություն ընտրելիս կարևոր է, որ այն լինի երեխայի համար հասկանալի լեզվով, հուզականորեն հետաքրքիր լինի, ունենա վառ պատկերներ, որպեսզի հետագայում երեխան կարողանա դրանք արտահայտել խաղի միջոցով։ Պակաս կարևոր չէ, որպեսի հեքիաթների ու պատմվածքների հերոսներն ունենան թե՛ արտաքինի, և թե՛ ներքնաշխարհի նկարագրություն։ Լսելով պատմվածքներ ու հեքիաթներ, ծնողների ու մանկավարժների հետ քննարկելով գլխավոր հերոսների գործողությունները, երեխաները իրենց պատկերացնում են նրանց փոխարեն և նրանց հետ միասին վերապրում պատմությունը։ Նման գրականությունը կօգնի երեխաների մոտ ստեղծել որոշակի հուզական տրամադրվածություն։ Տղամարդկության և կանացիության մասին, ընտանիքի և նրա անդամների մասին ճիշտ պատկերացում ձևավորելը շատ կարևոր է երեխայի ապագայի համար։
Դերային խաղեր
Շատ հայտնի հոգեբաններ ու մանկավարժներ դերային խաղերին շատ մեծ տեղ են հատկացնում, հատկապես դրանց ազդեցությունը երեխայի հուզական աշխարհի ու նրա զգամունքների վրա։ Դերային խաղի ժամանակ երեխան կրկնօրինակում է իր սեռին համապատասխանող մոդելին (հայր, մայր, փրկարար, վաճառողուհի և այլն)։ Այստեղ հարկ է ուշադրություն դարձնել տղաների հերոսական խաղերին՝ «կռիվ-կռիվ» և այլն։ Սակայն, որպեսզի «կռիվ-կռիվ»-ը չվերածվի զենքը ձեռքին սովորական վազելուն, պետք է երեխային բացատրել, որ նրանք «կռվում են հանուն հայրենիքի, պաշտպանում են նրանց, ովքեր կարիք ունեն օգնության, այդ թվում նաև երեխաներին ու կանանց»։ Աղջիկների համար օգտակար խաղեր են ընտանեկան-կենցաղային թեմաներով խաղերը։ Այն գեղարվեստական գրականությունը, որն ավելի շուտ ընթերցվել էր երեխաների համար, կարող են հիմք հանդիսանալ նրանց խաղերի համար։ Ընդ որում, այստեղ խոսքը գնում է ոչ թե պատմվածքի ու հեքիաթի թատերական բեմականացման մասին, այլ երեխան ինքն է հիմնականում մտածում սյուժեի շարունակությունը, նոր հերոսներ է ներգրավում խաղի մեջ և այլն։
Հոգեբանական մթնոլորտ
Երեխայի սեռային դաստիարակության ժամանակ շատ կարևոր դեր է կատարում ընտանիքում տիրող հոգեբանական մթնոլորտը։ Շատ կարևոր է, որ ծնողները միմյանց հանդեպ ուշադիր լինեն ու հարգանքով վերաբերվեն միմյանց։ Վեճերը բացասաբար են ազդում ոչ միայն փոքրիկի սեռային դաստիարակության հոգեբանության վրա, այլ նաև ներկա գտնվելով ծնողների վեճերին, երեխայի մոտ ի հայտ կգա հուզական անհավասարակշռություն, անհանգստություն ու ինքնամփոփություն։
Հայրը տղայի, մայրը աղջկա հետ կիսելով զբաղմունքները, տղաների մոտ արարելու, իսկ աղջիկների մոտ ձեռագործով զբաղվելու ցանկություն է առաջանում։ Աղջիկների համար օգտակար կլինի նաև օգնել մայրիկին և զբաղվել տնային գործերով։ Իրենց հերթին, հայրիկները, պետք է որդու մեջ ամրապնդեն կանաց հանդեպ ուշադրությունն ու հարգանքը, սովորեցնեն հոգ տանել նրանց մասին ու օգնել մայրիկներին։
Եվ հիշեք, երեխաները հայելի են, որոնք արտացոլում են իրենց ծնողների պահվածքն ու ապրելակերպը։