Գլուխ քսանյոթերորդ – «ԱՆՍՊԱՍԵԼԻ ՀԱՆԴԻՊՈւՄ»

Գլուխ քսանվեցերորդ

Պարահանդեսի նախապատրաստական աշխատանքը եռում էր։ Նվագախմբի տաղավարը և պարի հրապարակի շուրջը գտնվող վրանները կառուցված էին։ Ներկամոլիկը տաղավարը նկարազարդել էր ամենազվարճալի նախշերով, իսկ մնացած մանչուկները վրանները ներկել էին ծիածանի բոլոր գույներով։

Աչոնհկները հրապարակը գարդարել էին ծաղիկներով, գույնզգույն լապտերներով ու դրոշակներով։ Անգետիկը դեսուդեն էր նետվում ու ինչքան ուժը պատում էր, կարգադրություն էր անում։ Նրան թվում էր, թե գործը շատ դանդաղ է առաջ գնում։ Նա գոռգոռում էր, ոտ ու ձեռ ընկնում, բայց միայն խանգարում էր Բարեբախտաբար ամեն ոք առանց նրան էլ գիտեր իր անելիքը։

Ինչ-որ մեկը ուզեց նստարաններ շարել հրապարակի շուրջը, բայց տախտակ չկար։ Անգետիկը քիչ էր մնումմ զայրույթից մազերը փետի։

— Ա՜խ, — գոռում էր նա, — կարծես չէին կարող ավելորդ տախտակներ բերել, իսկ հիմա բոլոր մեքենաները գնացել են Ֆռռանաշեն։ Դե, վրաններից մեկը շուտ արեք քանդեք։ Դրա տախտակներից նստարաններ կշինենք։

— Ճիշտ է, — գոչեց Երևիկը և կացինը ձեռքին նետվեց ամենամոտիկ վրանի կողմը

– Ի՞նչ ես անում, — ասաց Ներկամոլիկը։ — Շինեցինք-շինեցինք, ներկեցինք-ներկեցինք, որ հիմա քանդե՞նք։

— Քո գործը չի, — ճչաց Երևիկը։ — Նստարաններ էլ են պետք։

— Բայց հո չի՞ կարելի մեկը շինել, մյուսը քանդել։

— Իսկ դու ի՞նչ էս հրամաններ արձակում, — մեջ ընկավ Անգետիկը։ — Ո՞վ է գլխավորը, ե՞ս, թե՞ դու։ Ասված է՝ քանդել, ուրեմն՝ քանդել։

Անհայտ է, թե ուր կհասներ այդ վեճը, բայց այդ պահին հեռվում մեքենա երևաց։

— Բուբլիկը վերադարձա՜վ, — ուրախացած գոչեցին բոլորը։ — Հիմա կարելի է տախտակ­ներ բերել, էլ պետք չի վրանը քանդել։

Մեքենան մոտեցավ։ Խցիկից դուրս եկավ Բուբլիկը։ Նրա հետևից հայտնվեց ևս մի ճստլիկ։ Բոլորը զարմացած նրան էին նայում։

— Տեր աստված, ախր սա մեր Գիտունի՜կն է, — աղաղակեց բժիշկ Հաբիկյանը։

— Գիտունիկը եկա՜վ, — ծղրտաց Շվարիկը։

Մանչուկնեըն անմիջապես շրջապատեցին Գիտունիկին և սկսեցին գրկել ու համբուրել նրան։

— Վերջապես գտանք քեզ, — ասում էին նրանք։

— Ինչպե՞ս թե՝ գտաք ինձ, — զարմացավ Գիտունիկը։ — Իմ կարծիքով, ես ձեզ գտա։

— Հա՜, հա՜, ճիշտ է։ Դու մեզ գտար, բայց մենք կարծում էինք, թե դու բոլորովին լքել ես մեզ։

— Ե՞ս եմ ձեզ լքել, — նորից զարմացավ Գիտունիկը։ — Իմ կարծիքով, այդ դուք եք ինձ լքել։

— Ախր դու պարաշյուտով թռար, իսկ մենք մնացինք, — պատասխանեց Պոնչիկը։

— Իսկ ինչո՞ւ դուք մնացիք։ Չէ որ ես հրաման տվի, որ բոլորդ էլ թռչեք։ Հարկավոր էր թռչել իմ հետևից, որովհետև միևնույն է, օդապարիկն այլևս երկար թռչել չէր կարող, իսկ դուք երևի սիրտ չարիք, վախեցաք։

— Հա՜, հա՜ սիրտ չարինք… — գլխով արին բոլորը։

— Իհարկե սիրտ չարին, — ասաց Անգետիկը։ — Վախեցան թռչել։ Հետաքրքիր է պարզել, թե ով առաջինը վախեցավ։

— Ո՞վ, — հարցրեց Գուցեմիկը։ — Հենց դո՛ւ, ինքդ առաջինը վախեցար։

— Ե՞ս, — զարմացավ Անգետիկը։

— Իհարկե, դու, — այս անգամ արդեն գոչեցին բոլորը։ — Ո՞վ ասաց, թե պետք չի թռչել։ Դո՞ւ չէիր։

— Ասենք թե ես էի, — հանձն առավ Անգետիկը։ — Դուք ինչո՞ւ ինձ լսեցիք։

— Ճիշտ է, — քմծիծաղ տվեց Գիտունիկը։ — Մարդ եք ճարել լսելու։ Կարծես չգիտեք, որ Անգետիկն ավանակ է։

— Դե, ըհը, — զարմանքով ձեռքերը տարածեց Անգետիկը, — հիմի դուրս է գալիս, որ ես եմ ավանակը։

— Ու վախկոտ, — ավելացրեց Քաղցրահյութիկը։

— Միևնույն ժամանակ և սուտլիկ, — վրա բերեց Պոնչիկը։

— Ախր ես ե՞րբ եմ սուտ ասել, — զարմացավ Անգետիկը։

— Իսկ ո՞վ էր ասում, թե օդապարիկը դու ես հնարել, — հարցրեց Պոնչիկը։

— Ի՞նչ ես ասում, ի՜նչ ես ասում, — ձեռքերը թափահարեց Անգետիկը։ — Ոչ մի օդապարիկ էլ ես չեմ հնարել։ Ո՞վ չգիտի, որ դա Գիտունիկն է հնարել։

— Իսկ ո՞վ էր ասում, թե դու ես մեր գլխավորը, — նեղում էր Անգետիկին Քաղցրահյութիկը։

— Դե ես ի՞նչ գլխավոր եմ, որ։ Ես հենց այնպես… Դե, հենց այնպես, պարզապես ոչինչ էլ չեմ, — արդարանում էր Անգետիկը

— Իսկ հիմա մենք քեզ վրա ուղղակի՝ թյո՜ւ։ Հիմի մեր գլխավորը Գիտունիկն է, — շարունակում էր ճչալ Քաղցրահյութիկը։

Աչոնիկները, որ լսում էին այդ ամբողջ խոսակցությունը, սկսեցին քահ-քահ ծիծաղել։ Նրանք տեսան, որ Անգետիկը սովորական պարծենկոտի մեկն է։

Ճնճղուկիկն ու Թմբլիկը իսկույն վազեցին բոլորին պատմելու, որ Անգետիկը սուտլիկ է և որ օդապարիկը հնարել է ոչ թե նա, աղ Գիտունիկը։

Կապտաչիկը մոտեցավ Անգետիկին ու արհամարհանքով ասաց.

— Դուք ինչո՞ւ էիք մեզ խաբում։ Մենք ձեզ հավատում էինք և կարծում, թե իսկապես խելոք եք, ազնիվ ու քաջ. այնինչ ողորմելի խաբեբա և անարգ վախկոտի մեկն եք։

Նա հպարտ-հպարտ երեսը շուռ տվեց Անգետիկից և մոտեցավ Գիտունիկին, որի շուրջն արդեն հավաքվել էր աչոնիկների ամբոխը։ Բոլորը հետաքրքրվում, ուզում էին նայել ու լսել նրա պատմածները։

— Ասացեք, իսկ ճի՞շտ է, որ երբ թռչում ես օդապարիկով, ապա երկիրը ներքևում թվում է կարկանդակի չափ, — հարցրեց Սկյուռիկը Գիտունիկին։

— Ոչ, ճիշտ չէ, — պատասխանեց Գիտանիկը Երկիրը շատ մեծ է ու ինչքան վեր ես բարձրանում օդապարիկով, այնքան ավելի մեծ է երևում, քանի որ վերևից ավելի լայն տեսարան է բացվում։

— Ասացեք, խնդրեմ, ճի՞շտ է, որ ամպերը շատ ամուր են և թռիչքի ժամանակ ստիպված եք եղել կացնով ջարդել, — հարցրեց Կապտաչիկը

— Նույնպես ճիշտ չէ, — պատասխանեց Գիտունիկը։ — Ամպերը օդի պես փափուկ են, որովհետև բաղկացած են մշուշից, և այնտեղ կացնով ջարդելու բան չկա։

Աչոնիկներն սկսեցին Գիտանիկին հարցուփորձ անել, թե արդյոք ճի՞շտ է, որ օդապարիկը լցնում են շոգիով, ճի՞շտ է, որ օդապարիկը կարող է թռչել գլխիվայր, ճի՞շտ է արդյոք, որ երբ նրանք թռչում էին հազար և մեկ տասնորդական աստիճան սառնամանիք էր։ Գիտունիկ ասաց, որ այդ բոլորը փչոց է, և հարցրեց.

— Ո՞վ է այդպիսի հիմար բաներ ասել ձեզ։

— Անգետիկը, — պատասխանեց Խլշիկը ու ծիծաղեց։ Բոլորը շուռ եկան Անգետիկի կողմ ու բւսրձրաձայն քրքջացին։ Անգետիկը կարմրեց ամոթից. նա պատրաստ էր գետնի տակն անցնել։ Մեկ էլ հանկարծ նա պուկ տվեց ու թաքնվեց խատուտիկի թփերի մեջ։

«Կնստեմ խատուտիկների մեջ, հետո նրանք կմոռանան այդ պատմությունը, ու ես դուրս կգամ», — վճռեց Անգետիկը։

Գիտունիկը շատ էր ուզում տեսնել Կանաչ քաղաքը։ Կապտաչիկը, Ձյունիկն ու մյուս աչոնիկները գնացին նրա հետ, որ ցույց տան իրենց տեսարժան վայրերը։ Գիտունիկը ուշադիր զննեց գետի վրայով ձգվող կամուրջը, հետո սկսեց ուշի-ուշով զննեց եղեգնյա ջրմուղը։ Նրան շատ հետաքրքրեց ջրմուղի և շատրվանների կաոուցվածքը։ Աչոնիկները մանրամասնորեն պատ­մեցին, թե ինչպես է կառուցված ջրմուղը և ինչպես է հարկավոր շինել շատրվանները, որ ջուրը վեր խփի և ոչ թե վայր։ Գիտունիկին դուր եկավ, որ աչոնիկների մոտ ամենուրեք օրինակելի կարգ ու կանոն և բացարձակ մաքրություն է տիրում։ Նա նրանց դրվատեց՝ փողոցի մայթերին անգամ ուղեգորգեր փռելու համար։ Աչոնիկներն ուրախացան ու Գիտունիկին հրավիրեցին իրենց տները, որ նա տեսնի ներքին կարգ ու սարքը։ Ներսը նույնպես լավ էր ու մաքուր, ինչպես դուրսը։ Տներից մեկում Գիտունիկը տեսավ մի գրապահարան և ասաց, որ երբ տուն վերադառնա, ինքն էլ գրա­պահարան կշինի։

— Մի՞թե դուք գրապահարան չունեք, — հարցրին աչոնիկները։

— Ոչ, — խոստովանեց Գիտունիկը։

— Հապա որտե՞ղ եք ձեր գրքերը պահում։

Գիտունիկը միայն ձեռքը թափ տվեց։ Նա ամաչեց խոստովանել, որ իր գրքերը դրված են ուղղակի սեղանին, երբեմն էլ սեղանի և նույնիսկ մահճակալի տակ։

Գիտունիկին, իհարկե, հետաքրքրեցին նաև ձմերուկները։ Աչոնիկները նրան պատմեցին Ծղոտիկի մասին, և Գիտունիկը ցանկություն հայտնեց ծանոթանալ նրա հետ։ Աչոնիկները փնտրեցին, գտան Ծղոտիկին և ծանոթացրին Գիտունիկի հետ։ Գիտունիկը հարցուփորձ արեց այն բոլորի մասին, ինչ իրեն հետաքրքրում էր։

Ծղոտիկը պատմեց զանազան մրգեր ու բանջարեղեն աճեցնելու իր փորձի մասին։ Գիտունիկը շատ ուշադիր լսում և նույնիսկ որոշ բաներ գրի էր առնում իր ծոցատետրում։

— Այ, սա խելոք մանչուկ է, — ասում էին աչոնիկները։ — Իսկույն երևում է, որ սիրում է բան սովորել։

Իսկ Անգետիկի համբերությունը, իհարկե, չտարավ, որ սուսուփուս նստի խատուտիկի թփե­րում։ ժամանակ առ ժամանակ նա դուրս էր գալիս, բայց այստեղ էր, որ գործը լավ չէր գնում։ Աչոնիկներն ամենևին ուշադրություն չէին դարձնում նրա վրա, ասես իսկի գոյություն էլ չուներ, բայց դրա փոխարեն մանչուկները օր չէին տալիս նրան.

— Սուտլիկ Անգետիկ, — ճչում էին նրանք։ — Պարծենկոտ Անգետիկ։ Վախկոտ Անգետիկ։

«Չէ, երևում է՝ դեռ չեն մոռացել», — վրդովված մտածում էր Անգետիկն ու նորից նետվում խատուտիկի թփերի մեջ։

Որոշ ժամանակ անց նա նորից դուրս եկավ, և նորից կրկնվեց նույնը։ Վերջապես նա ասաց.

— Էլ դուրս չեմ գա։ Պիտի կամք ունենալ։ Էստեղ պինդ կնստեմ, թեկուզև մինչև վաղը։ Դուրս կգամ, երբ պարահանդեսն սկսվի։

Գլուխ քսանութերորդ