Սուրի և Սամի արկածները։ Գլուխ չորրորդ. ԾՆՆԴՅԱՆ ՏՈՆԸ

Մյուս օրը, առավոտյան, մայրիկը մոտեցավ օրացույցին, պոկեց թերթիկը, ապա դառնալով տղային, ասաց.
– Դե ահա, այսօր քո ծննդյան տոնն է: Քեզ կարգին կպահես, երեկոյան հյուրեր են գալու…
Սամը, որ այդ պահին նոր գնած դրոշմանիշերն էր փակցնում ալբոմի մեջ, միանգամից մռայլվեց: Նայեց օրացույցի վրայի«8» թվանշանին և, ընդհատված աշխատանքը շարունակելով, փնթփնթաց քթի տակ.
– Պա՜հ, հեչ պետքս էլ չի, ինչ մի ծննդյան տոն է որ…
Սամը աշխարհի ամենադժբախտ մարդն էր համարում իրեն նրա համար, որ ծնվել էր կանանց տոնի օրը՝ մարտի ութին: Եվ որովհետև Սամը այդ օրն էր լույս աշխարհ եկել, մայրիկը դրանից գուշակել էր, որ երբ նա մեծանա, աղջկա նման հեզ ու համեստ կլինի: Բայց արի ու տես, որ բոլորովին էլ այդպես չեղավ: Մայրիկը մոռացել էր, որ նա, համենայն դեպս, մարտ ամսին էր աշխարհ եկել և մարտ ամսվա նման գիժ էր ու խելառ:
Սամին թվում էր, թե մարտի ութը նրա համար են կանանց տոն անվանել, որ այդ օրը ծնվում են միայն աղջիկները: Նրա կարծիքով «իսկական տղաները» այդ օրը չեն ծնվում, բայց ինքը…
Նա հիշեց, թե ինչպես անցյալ տարի, երբ դասարանի աղջիկները կանանց տոնի առթիվ ուսուցչուհիներին ծաղիկներ էին նվիրում, տղաներից մեկը՝ Պետրոսը, վեր թռավ տեղից ու բացականչեց.
– Աղջիկնե՛ր, մի ծաղկեփունջ էլ Սամին տվեք…
Բոլորը հռհռացին: Իսկ ինքը ամոթից քիչ մնաց… Չնայած ուսուցչուհին նկատողություն արեց բավականությունից քրքջացող Պետրոսին, բայց վերջինս այդ դեպքից հետո տղաներին ամեն անգամ ծիծաղեցնելու համար (որը նրան գերագույն հաճույք էր պատճառում) շարունակ կրկնում էր.
– Աղջիկնե՛ր, մի ծաղկեփունջ էլ Սամին տվեք…
Այդ բանը պատճառ դարձավ, որպեսզի նա խզեր Պետրոսի հետ մինչ այդ եղած մտերմական կապերը և բանակցություններ սկսեր իրեն բախտակից տղայի հետ, որին դուք արդեն ճանաչում եք:
Սամը Սուրին բախտակից էր համարում նրա համար, որ վերջինս էլ մի նորմալ օր չէր հայտնվել աշխարհում: Բանն այն է, որ Սուրը ծնվել էր նահանջ տարին՝ փետրվարի 29-ին, և այդ նշանակալից օրը հազիվ չորս տարին մեկ անգամ էր երևում օրացույցի վրա:
Ժամացույցի խուլ զարկերը սթափեցրին Սամին: Դպրոց գնալու ժամանակն էր: Նա խնամքով ծածկեց դրոշմանիշերի ալբոմը ու վեր կացավ:
– Գնալիս կմտնես Արտեմ Նիկոլաևիչի մոտ, – ասաց մայրիկը և մի ծրար տալով նրան, ավելացրեց, – երեկվա հիմարություններիդ համար ներողություն կխնդրես և սա կհանձնես իրեն, հասկացա՞ր:
– Լավ, – դժկամությամբ պատասխանեց Սամը ու, պայուսակը վերցնելով, դուրս եկավ տնից:
Աստիճաններից իջնելիս նա մի պահ կանգ առավ և գրպանից հանեց մայրիկի տված ծրարը: Ծրարի վրա ընդամենը երկու բառ էր գրված, «Արտեմ Նիկոլաևիչին»:
«Տեսնես ի՞նչ կա այստեղ», – մտածեց Սամը: Նա, իհարկե, անմիջապես բաց կաներ ծրարը, բայց մտածելով, որ ուրիշին հասցեագրված նամակը կարդալն անազնվություն է, հրաժարվեց ու շտապ ցած իջավ:
Նա երկար ժամանակ կանգնել էր Արտեմ Նիկոլաևիչի դռան առջև ու չէր համարձակվում սեղմել զանգի կոճակը: Այդ բոլորից հետո ինչպես երևար նրա աչքին: Արդյոք կկարողանա՞ր բացատրել Արտեմ Նիկոլաևիչին, որ իրենք ամենևին էլ չեն ցանկացել վշտացնել նրան, որ այդ բոլորը, հենց այնպես, առանց մտածելու եղավ: Ա՛յ, ինչ լավ կլիներ, եթե նամակով բացատրեր այն, ինչը հիմա դժվարանում է բանավոր ասել: Նա պատրաստ էր ամբողջ մի թերթ լցնել բազմաթիվ ներողություններով, միայն թե… Չէ, ավելի լավ է, որ նա վաղը գրավոր բացատրություն գրի և մայրիկի տված նամակի հետ միասին հանձնի Արտեմ Նիկոլաևիչին:
Այսպես որոշեց Սամը և, ծրարը գրպանը դնելով, շտապեց դպրոց:
Կեսօրին, երբ նա վերադարձավ դպրոցից, տանը արտակարգ իրարանցում էր տիրում: Ճաշասենյակում սեղաններ էին դրված, որոնք ծածկված էին ճերմակ սփռոցներով: Հեղինե մորաքույրն ու Սոնիկն էլ այստեղ էին: Մորաքույր Հեղինեն արագ-արագ ճաշի ափսեներն էր դասավորում սեղանների վրա: Սոնիկը մայրիկի հետ դրսից աթոռներ էր բերում, իսկ խոհանոցից շարունակ լսվում էր տատիկի ձայնը.
– Խմորեղենները էրվեցին, մեկն ու մեկդ էստեղ եկեք, է՜…
Մի խոսքով, բոլորն էլ իրար էին անցել:
Մայրիկը գլուխն այնպես էր կորցրել, որ մոռացավ հարցնել ծրարի մասին, իսկ Սամն էլ, առիթից օգտվելով, ոչինչ չասաց:
***
Երեկոյան հավաքվեցին հյուրերը:
Ներս մտնողը հենց մի գլուխ մայրիկին էր շնորհավորում, կարծես ոչ թե Սամի ծննդյան տոնը լիներ, այլ մայրիկինը:
– Տիկին Երանուհի, շնորհավորում ենք կանանց տոնի առթիվ:
– Տիկին Երանուհի, ամբողջ սրտով ձեզ երջանկություն ենք ցանկանում…
Եվ այսպես նրանք ծռմռվում էին, ժպտում, ոգևորված բացականչություններ անում, բայց ոչ մեկը չէր հիշում իր գոյությունը: Իսկ մայրիկը… Մայրիկն էլ կարծես մոռացել էր, որ աշխարհում Սամ կա: Հարկավոր էր տեսնել, թե նա ինչպես էր խառնվել իրար: Սենյակից միջանցք էր վազում, միջանցքից խոհանոց: Եվ այս ամենն այնքան ծիծաղելի էր, այնքան ծիծաղելի:
– Հանվեցեք, խնդրում եմ:
– Ներս եկեք, խնդրում եմ…
Իսկ երբ քիչ հետո մի մարդու ձեռքից բռնած ներս մտավ իրեն հասակակից մի տղա, մայրիկը նրան տեսնելուն պես ընդառաջ վազեց:
– Անուշի՛կս, որքան ուրախ եմ, որ մեզ չես մոռացել,- բացականչեց նա և մի քանի անգամ համբուրեց հնդուհավի նման փքված տղային։
«Տեսնես ո՞վ է, որ մայրիկն այդքան ոգևորված դիմավորեց նրա գալուստը: Մի դրան նայեք, ինչպես էլ հպարտ է պահում իրեն»: Երբ Սամն իմացավ, որ այդ խորոզը մայրիկի դիրեկտորի տղան է, ինքն իրեն փնթփնթաց. «Իսկ ինչի է այդքան երևակայում իրեն… Պա՛հ, մեծ բան է կարծես դիրեկտորի տղա լինելը: Այ, եթե իմ հայրիկն էլ չզոհվեր կռվում, նա հիմա մի ամբողջ նավի նավապետ կլիներ, որը երկու անգամ ավելի լավ է, քան դիրեկտոր լինելը»:
Հայրն օգնեց տղային վերարկուն հանել, ուղղեց նրա վզից կախված պարանի նման երկար, գունավոր փողկապը: Երբ ամեն ինչ պատրաստ էր, տղան հոր առջևն ընկած, ջայլամի նման տնգտնգալով, գնաց հյուրասենյակ:
Այդ գոռոզ տղան, որն առաջին հայացքից դուր չեկավ Սամին, թանկարժեք կտորից կարված մի լայն ու երկար պիջակ էր հագել: Պիջակն այնքան լայն էր, որ ինչպես մեծերն են ասում, «ոնց որ կատվին ջվալը գցես»: Իսկ շալվարը… Շալվարն այնքան նեղ էր կարված, որ թվում էր՝ դրանց միջինը ոչ թե ոտքեր են, այլ փայտե ձողիկներ: Իսկ երբ այդ բոլորից հետո Սամի հայացքը նրա կոշիկներին ընկավ, քիչ մնաց ծիծաղից թուլանար: Նրա կոշիկների տակերը տանկի թրթուրի ձև ունեցող կաուչուկի այնպիսի հաստ շերտերից էին կարված, որ քայլելիս զսպանակի նման ճոճվում էին ոտքերի վրա:
Տղան արհամարհանքով ոտքից գլուխ չափեց Սամին և, նստելով, սկսեց աթոռի ետևի ոտքերի վրա տարուբերվել: Հանկարծ աթոռը չափից ավելի ետ գնաց, և նա մեջքի վրա այնպես դրմփաց, որ առաստաղից կախված լուսամփոփը ասես գնաց-եկավ:
Սամը բարձրաձայն քրքջաց: Տղան շփոթված ու կարմրած վեր թռավ տեղից և խեթ-խեթ նայեց Սամին:
Մայրիկը, նկատելով այդ, զսպված զայրույթով բռնեց Սամի թևից ու խոհանոց տարավ:
– Ինչպես գետինը չես մտնում: Փոխանակ օգնելու նրան, այլանդակ ձևով հռհռում ես:
– Դե թող նա էլ շատ չուռեցնի իրեն, էդ լոպազը…
– Չհամարձակվես, – ոտքը բարկացած գետին խփեց մայրիկը և դուռը շրխկացնելով, դուրս գնաց խոհանոցից:
Այդ բանն այնպես դառնորեն վիրավորեց Սամի ինքնասիրությունը, որ նա որոշեց փախչել, հեռանալ այդտեղից: Ավելի լավ է գնա, թափառի դրսում, միայն թե ներկա չլինի իր համար բոլորովին ձանձրալի այդ խնջույքին:
Այդ պահին միջանցքից անսպասելիորեն լսվեց Սուրի ձայնը, և Սամը ամեն ինչ մոռացած ուրախ դուրս թռավ խոհանոցից:
Սուրը մենակ չէր: Նրա հետ եկել էին իր փոքր քույրը, հայրիկն ու մայրիկը:
Երկու ընկերներ կարոտով գրկախառնվեցին: Կարծես վաղուց կորցրել էին իրար: Խնջույքն սկսվեց…

 

Գլուխ հինգերորդ. ՄԱՀԱՄԵՐՁ ԹԵՅԱՄԱՆԸ