Այն ժամանակ, երբ մեծ Կաղնու ճյուղից կախված խեղճ Պինոքիոն ավելի շուտ մեռած էր թվում, քան կենդանի, կապույտ մազերով գեղեցիկ աղջիկը կրկին նայեց լուսամուտից և, խղճահարվելով այդ դժբախտի տեսքից, որը հյուսիսային քամու առաջ ճոճվում, այս ու այն կողմն էր զարնվում, երեք անգամ ծափ տվեց։
Այդ ազդանշանի վրա լսվեց թևերի ուժգին թափահարության աղմուկ, և մի ահագին Բազե սուր սլացքով եկավ ու կանգնեց պատուհանի գոգին։
— Ի՞նչ եք հրամայում, իմ սքանչելի Ֆեյա[1],— ասաց Բազեն, որպես հարգանքի նշան ցածրացնելով կտուցը (անհրաժեշտ է իմանալ, որ կապույտ մազերով փոքրիկ աղջիկը մի շատ բարի Ֆեյա էր և հազար տարուց ավելի էր, ինչ ապրում էր այդ անտառի մոտ)։
— Տեսնո՞ւմ ես այն բուրատինոյին, որը կախված է մեծ Կաղնու ճյուղից։
— Տեսնում եմ։
— Թռիր, ուրեմն, նրա մոտ, քո ուժեղ կտուցով կտրիր այն թոկը, որով նա կախված է, և զգուշությամբ պառկեցրու Կաղնու տակ, խոտերի վրա։
Բազեն թռավ-գնաց և երկու րոպեից հետո վերադառնալով՝ ասաց.
— Ձեր հրամանը կատարված է։
— Իսկ նրան ինչպե՞ս գտար. կենդանի՞, թե մեռած։
— Սկզբից թվում էր, թե մեռած է, բայց պետք է որ լրիվ մեռած չլինի, որովհետև հենց որ արձակեցի կոկորդը խեղդող օղակը, շունչ քաշեց ու կիսաձայն շշնջաց. «Այժմ ինձ արդեն լավ եմ զգում»։
Այն ժամանակ Ֆեյան ծափ տվեց երկու անգամ։ Հայտնվեց մի հրաշալի Պուդել[2], որը, ետևի ոտքերի վրա ուղիղ կանգնած, այնպես էր շորորում, կարծես թե մարդ լիներ։
Պուդելը հագնված էր տոնական զգեստ կրող կառապանի նման։ Նա գլխին ոսկե ժապավեններով մի եռանկյունի գլխարկ ուներ, սպիտակ կեղծամ, որի խոպոպները կախվում էին վզից ներքև, շոկոլադի գույնի պիջակ, ադամանդե կոճակներով ու երկու մեծ գրպաններով՝ ոսկոր դնելու համար, որ նա նվեր էր ստանում ճաշի ժամանակ իր տիրուհուց, մուգ կարմիր մախմուրից մի կարճ շալվար, մետաքսյա գուլպաներ, երեսները բաց կոշիկներ, իսկ ետևից ամպհովանու պատյանի պես մի բան, ամբողջապես կապույտ մետաքսից, անձրև գալու ժամանակ պոչը նրա մեջ դնելու համար։
— Շո՛ւտ վազիր այստեղ, Մեդորո,— ասաց Ֆեյան Պուդելին։— Լծիր այս րոպեիս իմ ախոռի ամենագեղեցիկ կառքը և ուղևորվիր անտառ։ Հենց որ հասնես մեծ Կաղնուն, կտեսնես խոտերի վրա պառկած մի խեղճ, կիսամեռ բուրատինոյի։ Զգուշությամբ վերցրու, ուղիղ պառկեցրու կառքի բարձերի վրա և բեր այստեղ ինձ մոտ։ Հասկացա՞ր։
Պուդելը, ցույց տալու համար, որ հասկացավ, երեք թե չորս անգամ շարժեց կապույտ մետաքսից պատյանը, որը իր ետևն էր, և սլացավ։
Քիչ հետո երևաց ախոռից դուրս եկող մի գեղեցիկ երկնագույն կառք, ամբողջապես կահավորված դեղձանիկի փետուրով լցրած փափուկ բարձերով և ներսն էլ պաստառած ջոկովի սերով ու սավոյան[3] քսուկով:
Կառքը քաշում էին հարյուր զույգ սպիտակ մկներ, իսկ Պուդելը, նստած կառքի նստիքին, մտրակով շրխկացնում էր աջ ու ձախ, ինչպես կառապանն է անում, երբ վախենում է, որ ուշանա։
Քառորդ ժամ էլ չէր անցնել, կառքր վերադարձավ։ Ֆեյան, որ սպասում էր դռան մուտքի մոտ, վերցրեց խեղճ բուրատինոյին և, ներս տանելով մի փոքրիկ սենյակ, որի պատերը սադափից էին, իսկույն ևեթ ուղարկեց տեղական ամենահայտնի բժիշկներին կանչելու։
Բժիշկները նույնպես մեկը մյուսի ետևից անհապաղ հայտնվեցին. այսինքն՝ եկան Ագռավը, Բուն, ապա Խոսող Ծղրիդը։
— Ես կուզեի ձեզանից իմանալ, սինյորներ,— ասաց Ֆեյան, դիմելով երեք բժիշկներին, որոնք շրջապատել էին Պինոքիոյի մահճակալը,— կուզեի ձեզանից իմանալ, սինյորներ, թե այս դժբախտ բուրատինտն մեռա՞ծ է, թե կենդանի…
Այդ խոսքերը լսելիս Ագռավն առաջինը մոտենալով շոշափեց Պինոքիոյի երակը, հետո՝ քիթը, հետո՝ ոտքի ճկույթը. և երբ մի լավ շոշափեց, վերջացրեց, հանդիսավոր կերպով այսպես ասաց.
— Իմ կարծիքով բուրատինոն ամբողջապես մեռած է։ Բայց եթե, դժբախտաբար, մեռած չլինի, ուրեմն այդ հաստատ նշան է, որ դեռ կենդանի է։
— Ինձ վշտացնում է,— ասաց Բուն, այն հանգամանքը, որ ես ստիպված եմ առարկել Ագռավին, իմ հռչակավոր բարեկամին ու ընկերոջը։ Ըստ իս, ընդհակառակը, բուրատինոն դեռ կենդանի է։ Իսկ եթե, դժբախտաբար, կենդանի չլինի, ուրեմն այդ նշան է, որ իսկապես մեռած է։
— Իսկ դուք ոչինչ չե՞ք ասում,— հարցրեց Ֆեյան Խոսող Ծղրիդին։
— Ես կարծում եմ, որ երբ խելամիտ Բժիշկը չգիտի այն, ինչի մասին խոսում է, լավ կանի լռի։ Եվ, վերջապես, այդ բուրատինոն ինձ համար նորություն չէ, ես դրան վաղուց եմ ճանաչում…
Պինոքիոն, որը մինչ այդ անշարժ պառկած էր մի իսկական փայտի կտորի նման, հանկարծ այնպես սկսեց կուտապ-կուտապ գալ անկողնում, որ նույնիսկ մահճակալն սկսեց ցնցվել:
— Այդ բուրատինոն,— շարունակեց Խոսող Ծղրիդը,— հայտնի ծույլի մեկն է…
Պինոքիոն բացեց աչքերն ու անմիջապես փակեց։
— Խաբեբայի, դատարկապորտի, թափառաշրջիկի մեկը…
Պինոքիոն երեսը թաքցրեց սավանի տակ։
— Այդ բուրատինոն խլականջի մեկն է, որն իր խեղճ հորը վշտից կմեռցնի…
Այդ րոպեին սենյակում լսվեցին զսպված լացի ու հեծկլտանքի ձայներ։ Պատկերացրե՛ք, թե բոլորն էլ ինչպես զարմացան, երբ սավանը մի փոքր վեր բարձրացրին ու տեսան, որ լաց լինողն ու հեծկլտացողը Պինոքիոն էր։
— Երբ մեռածը լաց է լինում, այդ նշան է, որ նա լավանալու վրա է,— հանդիսավոր կերպով արտասանեց Ագռավը։
— Ինձ ցավ է պատճառում իմ հռչակավոր բարեկամին ու ընկերոջն առարկելը,— վրա բերեց Բուն,— բայց ըստ իս, երբ մեռածը լաց է լինում, այդ նշան է, որ մեռնելը նրան դուր չի գալիս։
[1] Հավերժահարս
[2] Գանգրամազ շուն
[3] Սավոյը իտալական քաղաք է։