Խոսք ագռավին
Է՜յ անխելք ագռավ,ասա՛, քանի՞ դար,
Աղվեսները դեռ քեզ պիտի խաբեն,
Քեզ կոչեն սոխակ, գովեն անդադար
Ու վերջին կտոր պանիրդ խլեն։
Քեզ, եթե նույնիսկ ներկեն գույնզգույն,
Քո կռկռոցը նույնիսկ կոչեն երգ,
Դրանից , մե՛կ է , սոխակ չեն դառնում,
Հիշի՛ր, աղվեսին քո պանիրն է պետք։
Քեզ սիրիր, ագռավ՝ ինչպիսին որ կաս,
Դայլայլիր, նույնիսկ եթե կռկռաս։
Երբ վստա’հ լինես, որ գեղեցիկ ես,
Չի կարող խաբել քեզ ոչ մի աղվես։
Կոչ
Երկրագու՛նդ, քեզ գրկել եմ ուզում,
Որ հոգուս ջերմությունը զգաս,
Վերքերիդ հպվել եմ ուզում,
Որ ցավիդ հետ մենակ չմնաս։
Մարդիկ ագահ են այնքան,
Քո հողում սահման են գծում,
Կիսում են օվկիանն անգամ,
Քո տանը տանտեր են զգում։
Երկրագու՛նդ, դու՝ բարի ու ծեր,
Հասցրու այս մարդկանց ունկին․
Պետք չե՜ն կռիվներ ու ավեր,
Դու պատկանում ես ամենքին։
Ասա՛, որ տենչում ես մի բան․
Թող խաղա՜ղ ապրեն հարկիդ տակ,
Որ հնչի շուրթերից մանկան․
“Իմ տունն է Երկիր մոլորակ”։
Ձյան կախարդանքը
Իջնում է ձյունը մեղմիկ սահելով,
Բերում է հեքիաթն հեռու ամպերի,
Բոլոր ծառերը զուգված սպիտակով,
Կարծես պատրաստ են ելնել շուրջպարի։
Սակայն աղջկան մի միտք կա հուզող,
Ուզում է հիմա կախարդա՛նք լինի․
Թող-որ փաթիլը վերևից իջնող
Զինվոր էն տղին մաղթանքն իր տանի։
Թող չարն աշխարհի ձյունով ծածկվի,
Գուցե ճերմակից այն բարիանա,
Մի օր էլ հալչի շողից արևի
Ու ափսոսանքի արտասուք դառնա։
Ձյունը հասցրեց խոսքը այդ գողտրիկ
Սահմանը հսկող զինվոր տղային․
-Հեռվում գտնվող մի լուսե աղջիկ
Քեզ խաղաղ գիշեր մաղթեց այս պահին։
Դաս հավիկին
Մի հավիկ ունենք մեր հավաբնում,
Որը իր մասին մեծ կարծիք ունի․
Նույն ամաններից կուտը չի ուտում,
Ինքը նրանցից վա՜ռ փետուր ունի։
Ու մի օր հավը այսպես որոշեց,
Որ ինքն այսուհետ կոչվի հնդկահավ։
Թողեց իր բունը խառնվեց նրանց,
Ու սկսեց քայլել հպարտ, ինքնաբավ։
Բայց միայն քայլքը քիչ թվաց իրեն,
Որոշեց ածել ձվեր շատ խոշոր,
Որ իր մեջ միայն հնդկահավ տեսնեն․
Ճամփա տան իրեն հավերը բոլոր։
Հնդկահավի պես, այո՛, ձու ածեց,
Որը խոշոր էր, զարմանքի արժան․
Բայց դրանից ետ քայլել չստացվեց,
Հավերի կողքին չկանգնեց անգամ։
Ա՛յ հավ, դաս քաղիր քո այս արարքից
Քո հավաբնո՛ւմ քեզ տանտեր զգա
նույնիսկ խոշոր ձու լինես ածելիս․
Մեկ է, հնդկահավ երբեք չես դառնա:
Մայրիկի օգնականը
Ես որոշել եմ մայրիկիս օգնել,
Որ նա այսուհետ այդքան չհոգնի,
Սակայն չգիտեմ, թե ինչի՞ց սկսել,
Որ իմ արածը օգտակար լինի։
Հատա՞կը մաքրեմ, թե՞ ճաշը եփեմ,
Որի՞ց մայրիկս շատ կուրախանա․․․
Չէ՜, երևի թե մեծ լվացք անեմ․
Մայրիկս ինձնով թող հպարտանա։
Կամ կհարդուկեմ ինձ մի շրջազգեստ,
Տատիս գոգնոցը, սպիտակ սփռոցը,
Կռիվ չեմ սարքի մեծ եղբորս հետ,
Կփնտրեմ պապիս կորած ակնոցը։
Օ՜ֆ, դժվար է շատ, կհոգնեմ կարգին․․․
Ես ավելի՜ լավ մի միջոց գտա․
Կխնդրեմ մայրիկիս պառկի իմ կողքին
Ու ինձ համար լավ հեքիաթ կարդա,
Մի քանի րոպե հեքիաթ կլսեմ,
Մայրիկս իսկույն խոր քուն կմտնի,
Ես էլ շա՜տ զգույշ տեղիցս կելնեմ,
Ու այնպես կանեմ աղմուկ չլինի։
Գորտին անձրևը ի՞նչ պիտի անի
Մայր նապաստակը դիմեց իր որդուն․
Դու ամբողջ օրը ինչո՞վ ես զբաղվում,
Որ օրվա վերջին, երբ գալիս ես տուն,
Այնքան հոգնած ես, որ չես էլ ընթրում։
Մի օգտակար գործ, ասա, արե՞լ ես
Անհոգ անցկացրած օրվադ ընթացքում,
Որդի՛ս, դու պետք է միշտ վստահ լինես,
Որ ապրած կյանքդ իզուր չի անցնում։
Լսեց ուշադիր մոր խոսքը որդին,
Վճռեց մյուս օրը, որ կօգնի․․․ գորտին․
Տեսել էր, որ նա հորդ անձրևի տակ
Կանգնած թրջվում էր ու չուներ գլխարկ։
Մի անձրևանոց կտանի գորտին,
Կամ էլ՝ մի գլխարկ՝ հարմար իր գլխին։
Սրանից լավ գո՞րծ․ գորտը կծածկվի,
Մինչև անձրևը նորից կտրվի։
-Իմ բարի՜ տղա, իմ երկարակա՜նջ,
Արա ա՛յն գործը, որն ունի պահանջ։
Արածդ գործից թող օգուտ լինի․
Գորտին անձրևը ի՞նչ պիտի անի։
Ամենալավ նվերը
Մի օր Հարցրի ես իմ տատիկին,
Թե ինքն ի՞նչ կուզի, իրեն նվիրեմ։
Նա ինձ քնքշորեն սեղմեց իր կրծքին
Ու ասաց, որ ես իր թա՛նկ նվերն եմ։
Ասաց, որ իրեն էլ ոչինչ պետք չի,
Որ ես նվեր եմ ողջ կյանքի համար։
բայց շատ կուզեի ,որ ինձնից բացի,
Տատիկս ուրիշ նվեր ունենար։
Երկար խորհելուց հետո հասկացա․
Ուզում եմ երբեք նա չծերանա։
Եվ իմ տատիկին, որպես լավ նվեր
Ես կնկարեմ առանց կնճիռներ։
Պապիկն ու Արփին
Մի փոքրիկ աղջիկ՝ անունը Արփի,
Տատիկ-պապիկի թոռն է սիրելի։
Գալիս, պապիկի գրկին է նստում․
Ու հետն էլ ասում․ -Ես քեզ Չըսիրում։
-Դե որ այդպես է՝ գրկիցս իջիր,-
Լուրջ նեղանում է պապիկն Արփիի,
Բայց Արփին այնպես քնքուշ է փարվում․
-Վայ, չէ՜, պապիկ ջան, կատակ եմ անում։
Հալվում է պապը համբույրից թոռան
Ու գրկին սեղմում ժպիտով իր լայն,
-Ախ դու խորամանկ,մեր փոքրիկ Արփի,
Ապրեցնող շունչն ես տատիկ-պապիկի։
Մարկն ու ոզնին
Մարկը պարտեզում ոզնի է տեսել,
Փորձել է նրան դրսից տուն բերել։
Բայց արի ու տես, որ ոզնին փշոտ,
Չի համաձայնվել Մարկին թողնել մոտ։
-Ոզնի՛, այ ոզնի՛, արի քեզ գրկեմ,
Իմ մահճակալին քեզ հետ կքնեմ։
Ա՜խր, այս ցրտին ի՞նչ պիտի անես,
Բացի փշերից այլ ծածկոց չունես։
Այսպես մրթմրթաց քթի տակ ոզնին․
—Քո տեղը տունն է, իմ տեղը՝ այգին,
Ու իմ փշերը՝ վերմակից էլ տաք,
Եվ վերարկու են, և համ էլ՝ մուշտակ։
Լա՜վ, գնացի, Մա՛րկ, գործերս շատ են,
Դեռ պետք է ձմռան պաշար հավաքեմ,
Տանձ, խնձոր ու սունկ լիքն են ձեր այգում,
Մենք՝ ոզնիներս, դրանք ենք ուտում։
Խրատ մրջյունից
Հայրիկ մրջյունը բեռի տակ կքված,
Հազիվ քայլելով առաջ էր գնում։
Նրա ետևից ճանապարհ ընկած
Որդի մրջյունն էր հևիհև վազում։
Երբ այս ամենը Արամը տեսավ
Հայրիկ մրջյունին ափի մեջ առավ․
-Արի քեզ օգնեմ, ժրաջա՛ն մրջյուն,
Բեռիդ հետ մեկտեղ տանեմ մրջնաբույն։
-Չէ՛, իջեցրու ինձ, այսպե՛ս է արդար։
Ես ի՛նքս պիտի իմ բույնը հասնեմ,
Որ ինձ հետևող իմ որդու համար
Իմ աշխատանքով օրինակ լինեմ։
Թիթեռին
-Թիթե՛ռ, ինձ կասե՞ս ով է քեզ ստեղծել,
Ո՞վ է քո շքեղ գույները վրձնել։
Ո՞վ է կախարդն այդ գույնի տիրակալ,
Որ համ հմուտ է ու համ էլ ՝ շռայլ։
Ո՞վ է արարել երկինքը կապտաչ,
Ու ծիածանը այսպես բազմագույն,
Ինչու՞ է խոտը նա ներկել կանաչ,
Իսկ ծաղիկները այսքան գույնզգույն։
Թիթեռը մի պահ ճախրել դադարեց,
Վարդի թերթիկին նազանքով նստեց,
Սիրալիր ժպտաց մեր հարցասերին,
-Արի քեզ պատմեմ նկարչի մասին։
Ներկապնակը գույներով լեցուն
Մայր Բնությանն է միայն պատկանում։
Նա՛ է մտածում բոլորիս համար,
Աշխարհը ներկում գույներով իր վառ։
Դու՛ էլ,իմ փոքրիկ,միշտ զգոն եղիր․
Բնության հոգսը քո՛նը համարիր,
Որ չարի ձեռքով աշխարհը բնավ,
Չդառնա հանկարծ սև-սպիտակ կտավ;
Բողոք՝ արևին
-Արև՛, ա՛յ արև, ասա շողիկին,
Թող պաչիկ չտա նա իմ քիթիկին,
Թե չէ բոլորը ասում են բակում․
“Դու պեպենոտ ես, քեզ հետ չենք խաղում։”
Ասում են, իբր, ես չեմ լվացվում,
Թե չէ ինչպե՞ս է, որ չի մաքրվում,
Բայց ես մեղք չունեմ, պեպենը համառ,
Տեղավորվել է քիթիկիս հարմար։
Լսեց արևը բողոքը մանկան
Փաղաքուշ ժպտաց վերևից նրան․
-Բոլոր փոքրերն են ինձ շատ սիրելի,
Բայց դու՝ բոլորից մի քիչ ավելի։
Ու, եթե ամպը ինձ ծածկի վերում,
Հոգ չէ, իմ փոքրի՜կ, դու՛ ես ներքևում։
Արևոտ դեմքով դու այնպես ժպտա,
Որ երկրի վրա մութ տեղ չմնա։
Կապույտ քնքշանք
Իմ կապույտ քնքշանք, ես քեզ եմ փնտրում
Կանաչ դաշտի մեջ այս համատարած,
Վախվորած քայլքով առաջ եմ գնում,
Որ ոտքերիս տակ չընկնես հանկարծ։
Ինչպե՞ս համոզեմ, որ շուքից դուրս գաս,
Ինչպե՞ս հասկացնեմ՝ քեզ ոնց են տենչում։
Ա՜խր, Մանուշակ, որտեղ դու չկաս
Մոլախոտն իրեն ծաղիկ է զգում։
Լույսը՝ պոչի տակ
Բզեզների ընտանիքը հավաքվեց նիստի,
Որ որոշի, թե ով պետք է թագավոր նստի։
Եկան բոլոր բզեզները՝ մեկը մեկից լուրջ,
Գրավեցին տեղերն իրենց մեծ սեղանի շուրջ։
Այսպես խոսեց Բզեզը ծեր՝ ամենքին ի լուր․
-Թագավորը պետք է լինի ժողովրդից յուր,
Բայց տեսնում եմ ազատ տեղ կա, ո՞վ է բացակա։
Բոռը անբան չարախնդաց․-Լուսատիտիկը չկա։
Անձամբ ես եմ իրեն ձայնել, կանչել եմ նիստի,
Պատասխանեց․ «Ես չեմ գալիս, ինձ գահը պետք չի»։
Պետք է քննել հարցը նրա, շատ է կամակոր,
Ինչ է, պետք է նրան խնդրե՞նք՝ դառնա թագավոր։
Ասում է, որ ինքը ա՜յլ է, լույս է արձակում,
Սովորական բզեզներից շատ է տարբերվում,
Ասում է, որ մի օր հաստատ երկինք կգնա
Ու անպայման, թեկուզ փոքր, աստղ կդառնա։
Ու զայրացան բզեզները․-Ա՜յ քեզ համարձակ,
Այդ ինչպե՞ս է լույս թաքցրել փոքրիկ պոչի տակ։
Ասեք թող շտա՛պ ներկայանա, թե չէ կբերենք․
Երազանքներ ունեցողին պետք է պատժենք։
Լուսատիտկին բերեցին, կանգնեցրին դատի,
Ու ստիպեցին,որ իր միջի լույսը անջատի։
Ամենքից խիստ Բոռն էր խոսում՝ բեղերը սրած,
Ծեր Բզեզը լուռ լսում էր անկյունում նստած։
Լսեց-լսեց խոսքը նրանց, վեր ելավ տեղից․
-Գուցե թողեք նրան հանգիստ ու խոսեք գործի՞ց,
Բոռ, այդ դու՞ ես դատավորը, ա՛յ անբան բզեզ,
Բոլորն այստեղ լավ տեղյակ են, ճանաչում են քեզ։
Լուսատիտի՛կ, ա՜յ լուսատու, թռչիր դեպի վե՜ր,
Թող քո լույսը, թեկուզ փոքրիկ, պարգևի թևեր,
Բայց թե հանկարծ այնպես լինի, որ վերև չելնես,
Հոգ չէ՜, դու քո հոգու խորքո՛ւմ երկինքը ունես։
․․․Թե այդ նիստը ո՞նց ավարտվեց՝ ոչ-ոք չգիտի,
Բզեզները ունե՞ն արքա, թե՝ ընտրեն պիտի։
Միայն մի բան հստակ գիտեմ․ երբ երկինք նայես,
Լուսատիտիկ-աստղը վերում հաստա՛տ կտեսնես։
Կատակասերը
Քամին որոշեց մի քիչ կատակել․
Խառնեց Արփիի մազերն ու փախավ։
Արփին էլ ուզեց չար քամուն բռնել,
Բայց նա Չալոյի բնից ներս մտավ։
Արփին էլ մտավ քամու ետևից,
Հետո ներս գնաց տանտեր չալ շունը,
Ու ոգևորված այդքան հյուրերից,
Ուրախ պար բռնեց Չալոյի բունը։
Տատը ձեռքերը խփեց ծնկներին,
Վազեց, որ հանի Արփիին բնից,
Տատիկի հետ էլ կատակեց քամին,
փորձեց նրան էլ ներս բերել դրսից։
Բայց այնտեղ նեղ էր,տեղ չկար տատին․
Ստիպված վերջ տվեց քամին կատակին։
Դուրս վազեց Չալոն,ետևից՝ քամին,
Վերջում դուրս եկավ գզգզված Արփին։
Ոչինչ, որ քամին այդպես կատակեց,
Չէ՞ որ մեր օրը ժպիտով սկսվեց։
Արփին մազերը նորից կսանրի,
Տատը խոստացավ․այդ հարցում կօգնի։
Բաց դաս
Մեզ մոտ՝ դպրոցում, բաց դաս էր այսօր․
Պետք է պատմեինք մայրերի մասին։
Եվ ուսուցիչս իմ կողմ նայելով
Խնդրեց մոտենալ գրատախտակին։
Տեղից վեր կացա ես վստահորեն,
Մտքումս բառեր՝ անթիվ ու անգին,
Չէ՞-որ ամեն օր տեսնում եմ իրեն․
Դժվար չէ պատմել մայրիկիս մասին։
Բայց երբ մոտեցա, փորձեցի խոսել,
Չգտա բառեր ու կանգնեցի լուռ․
Մորս ջերմությունն ինչպե՞ս փոխանցել,
Երբ ինձ գրկում է ու սեղմում ամուր։
Ես ինչպե՞ս պատմեմ համբույրի մասին,
Որ ցաված տեղիս մայրս է դրոշմում
Եվ ապաքինող հավատի մասին,
Թե՝ համբույրից է ցավը մեղմանում։
Երկար կանգնեցի՝ ոչինչ չասելով,
Մայրիկիս համար բառեր չգտա․․․
Ժպտաց ուսուցիչս՝ ինձ մոտենալով․
-Նստի՜ր, սիրելիս, ես քեզ հասկացա։
Անկոչ հյուրը
Աղվեսը թաքուն մտավ մեր այգին
Եվ ուզեց բռնել զբոսնող հավիկին։
Բայց հավիկն այնպես բարձր կչկչաց,
Աղվեսն արածից մնաց փոշմանած։
Գունեղ, ծաղկավոր գոգնոցը կապած,
Տատը դուրս վազեց գործերը թողած․
-Իմ չալ հավիկին դու չնեղացնես,
Թե չէ քո շքեղ պոչից կզրկվես։
Հենց պատկերացրեց իրեն առանց պոչ,
Էս շեկ աղվեսը, մեր հյուրը անկոչ
Արագ դուրս թռավ դարպասի տակից․
Պատրաստ չէր զրկվել իր շքեղ պոչից։
Աշխա՛րհ, արթնացիր
Նորից Տապան է Նոյը պատրաստում․
Խռով՝ աշխարհի անտարբեր դիրքից։
Ծեփուկն Արաքսի տիղմից է վերցնում,
Ջուրն հալեցնում է Մասիսի ձյունից։
Ուզում ես գոռալ աշխարհի ունկին․
-Սթափվի՜ր, խելագար, երկար ես լռում,
Դու դեռ չգիտես այդ ծերուկ Նոյին․
Թափուր կթողնի տեղդ Տապանում։
Արյունռուշտ չարը ժանիքը խրել
Չբուժված վերքն է նորից բզկտում,
Դու Հայաստանին մենակ ես թողել
Գիշատիչների անհագ խնջույքում։
Սա փորձություն է ուղարկված վերից,
Եվ դու այն հաստատ տանուլ ես տալու։
Աշխա՛րհ, իմացիր, Մասիսի լանջից
Նոյի հետ միայն հա՛յն է իջնելու։
Քեզ՝ Հայաստանս
Ես հիմա գիտեմ,
Թե Աստված ինչու
Տապանը հենց քո՛ լեռանն իջեցրեց
Ու ինչու հենց քե՛զ ընտրեց` փրկելու խիղճը մարդկության:
Դու ա՜յլ ես, այո՛։
Երբ չարն իր թույնը ժայթքել է ուզում,
Դու հենց բնի՛ մեջ այն խեղդել գիտես:
Երբ մի զավակդ նեղության մեջ է
Մյուս որդիներիդ մեկտեղել գիտես:
Եվ քո այդ որդին արալեզի պես
Ստացած վերքերիդ շուրթով է հպվում
Ու մի թիզ հողդ ներկում արյունով:
Եվ հենց ա՛յդ արյան կարմիրն ուրիշ է:
Այո՛, դու ա՜յլ ես, իմ մի սրտաչա՜փ,
Իմ մի բուռ հավա՜տ, իմ տապանոտ հո՜ղ:
Դու ցավելու չափ ի՜մն ես, Հայաստա՛ն:
Երևանիս
Երևան, իմ հեքիաթ՝
Անսկիզբ ու անավարտ։
Իմ հոգու խորան,
Միշտ կանչող՝ իմ տուն։
Ես ՝ քո զավակը,
Քո հավերժ խնկարկուն։
Քո ցայտաղբյուրի մի կաթիլ ջուրն եմ,
Քո հողը գցած ու ծլարձակած
ցորենիդ հատն եմ;
Ես թեև դրսում, բայց դե տուն բերող
Լուսավոր ուղուդ անխոնջ ճամփորդն եմ։
