Կաղլիկ-կատուն իր թաթիկը կորցրեց,
Բայց նկարչին պատուհանից փախցրեց:
Երբ Տիտիկ չանող Բենվենուտոյի տանը բուժում էին Ջելսոմինոյի կոտրված ծունկը և հայտնի դարձավ, որ նկարիչը մինիստր է դարձել, Կաղլիկ-կատուն որոշեց գնալ Բանանիտոյի մոտ և Մորաքույր Եգիպտացորենին ու Ռոմոլետային ազատելու մասին խնդրագիր տալ: Դժբախտաբար, նա պալատ հասավ այն ժամանակ, երբ Բանանիտոյի երջանիկ աստղը մարել էր արդեն:
– Եթե ուզում ես նկարչին տեսնել, պիտի գժանոց գնաս, – ասացին նրան ոստիկանները, – բայց քեզ ո՞վ կթողնի նրա մոտ. այ եթե դու էլ գիժ լինեիր…
Կաղլիկ-կատուն երկար մտածեց՝ արդյոք խելագա՞ր ձևանա, թե մի ուրիշ ճանապարհով գժանոց մտնի:
– Թաթիկներս, օգնության հասեք, – որոշեց նա վերջապես: – Չէ՞ որ դուք հիմա չորս հատ եք և ձեզ համար ավելի հեշտ կլինի մագլցել պատերով:
Խելագարանոցը գտնվում էր մի հսկայական, մռայլ շենքում, որն ավելի շուտ բերդի էր նման: Նրա շուրջը պարսպի երկարությամբ ջրով լի փոս կար: Կաղլիկ-կատուն ստիպված էր լողանալ: Նա սուզվեց ջրի մեջ և լողալով անցավ փոսը: Հետո մագլցեց պատով ու իրեն ներս գցեց առաջին բաց պատուհանից, որը, պարզվեց, խոհանոցի պատուհանն էր: Խոհարարներն ու ծառաները քնելու էին գնացել, բացի մի տղայից, որը հատակն էր լվանում… Կատվին տեսնելով, նա ձայնը գլուխը գցեց.
– Կորիր այստեղից, զզվելի կատու: Չգիտե՞ս, որ այստեղ թերմացք չի լինում:
Եվ իրոք, խեղճ տղան միշտ այնքան քաղցած էր մնում, որ ուտում էր խոհանոցի բոլոր մնացորդները, անգամ ձկան ոսկորները: Կատվին քշելով, որպեսզի սա չխլի իր վերջին պատառը, նա շտապելուց բաց արեց դուռը, որը տանում էր դեպի մի երկար միջանցք: Միջանցքի երկու կողմերում ձգվում էին խելագարների, ավելի ճիշտ բանտարկյալների հիվանդասենյակները: Նրանք խելագար չէին, նրանց մեղքն այն էր, որ մի անգամ փորձել էին ճշմարտությունն ասել և, իրենց բախտից, այդ ճշմարտությունը լսել էին Ջակոմոն թագավորի պահնորդները: Մի քանի սենյակներ միջանցքից բաժանվում էին միայն ամուր վանդակներով, մի քանիսն էլ փակված էին հսկայական երկաթե դռներով, որոնց վրա ուտելիքը տալու համար փոքրիկ պատուհաններ էին բացված:
Մի այդպիսի սենյակում Կաղլիկ-կատուն տեսավ Մորաքույր Եգիպտացորենի կատուներին, և ի մեծ զարմանս իր՝ բարի Բարբոսին: Նրանք գլուխները մեկը մյուսի պոչին դրած քնել էին և ով գիտի, թե ինչ գեղեցիկ երազներ էին տեսնում: Կաղլիկ-կատուն սիրտ չարեց նրանց արթնացնել, չէ՞ որ ոչնչով չէր կարող խեղճերին օգնել: Այդ նույն սենյակում, ինչպես գիտեք, տեղավորել էին Կալիմեր Մուրհակին, որը քնած չէր ու հենց որ տեսավ Կաղլիկին, սկսեց խնդրել.
– Քույրիկ, մի հատ մուկ բեր ինձ համար, չէ՞ որ դու ազատ ես: Միայն մի մուկ… Արդեն ինչքան ժամանակ է, որ իմ ճանկը ոչ մի մուկ չի ընկնում:
«Այ, սա իսկական գիժ է», – մտածեց Կաղլիկ-կատուն, որը Կալիմերին չէր ճանաչում:
Միջանցքի վերջում գտնվում էր ընդհանուր սենյակը, ուր առնվազն հարյուր մարդ էր քնած: Նրանց մեջ էին Մորաքույր Եգիպտացորենն ու Ռոմոլետան: Եթե լույսը վառ լիներ, Կաղլիկ-կատուն երևի նրանց տեսներ ու ճանաչեր: Իսկ եթե Մորաքույր Եգիպտացորենը քնած չլիներ, իր սովորության համաձայն, երևի բռներ Կաղլիկ-կատվի պոչը: Բայց լույսը հանգցրած էր, և բոլոր բանտարկյալները, նրանց թվում նաև Ռոմոլետան, խորը քնած էին: Կաղլիկ-կատուն թաթերի ծայրերի վրա անցավ այդ սենյակով և հայտնվեց վերին հարկը տանող աստիճանների վրա: Երկար որոնումներից հետո վերջապես գտավ այն խուցը, որտեղ բանտարկված էր Բանանիտոն:
Նկարիչը, գլուխը դրած ձեռքերին, հանգիստ քնած էր և երազում տեսնում էր այն սքանչելի կտավները, որ ապագայում պետք է նկարեր: Հանկարծ այդ նկարներից մեկի վրա մի դատարկություն հայտնվեց և գեղեցիկ ծաղկեփնջի միջից երևաց մի կատվի գլուխ, որը մլավում էր իսկ և իսկ Կաղլիկ-կատվի նման: Բանանիտոն արթնացավ և, մի հայացք գցելով դռան կողմը, հասկացավ, որ դեռ գտնվում է խելագարանոցում: Բայց դռան վրայի փոքրիկ պատուհանը բաց էր, որտեղից երևում էր Կաղլիկ-կատվի գլուխը:
– Բանանիտո, Բանանիտո, այ թե պինդ ես քնում, հա՜…
– Գրազ կգամ, որ ես տեսնում եմ Կաղլիկ-կատվի բեղերը, – ասաց Բանանիտոն:
– Արթնացիր, քեզ ասում եմ: Այդ ես եմ, Կաղլիկ-կատուն, քո նկարած թաթով, որն իմիջիայլոց հիանալի է գործում:
Այս ասելով Կաղլիկ-կատուն ամբողջովին կուչ եկավ, որպեսզի անցքից կարողանա ներս մտնել և, երբ այդ նրան հաջողվեց, նա մոտեցավ Բանանիտոյին ու լիզեց նրա ձեռքը:
– Եկել եմ, որ քեզ օգնեմ, – ասաց նա:
– Շնորհակալ եմ, բայց ինչպե՞ս:
– Ես դեռ չգիտեմ, բայց չէ՞ որ կարելի է պահակից բանալիները թռցնել:
– Նա կարող է արթնանալ:
– Այդ դեպքում ես դուռը կկրծեմ ու կօգնեմ, որ այստեղից դուրս գաս:
– Այո, եթե քո տրամադրության տակ տասը տարի ժամանակ լիներ, գուցե և երկաթե դռան վրա մի փոքրիկ անցք կարողանայիր բացել: Բայց ես գիտեմ, թե ինչ է մեզ հիմա պետք:
– Ի՞նչ:
– Մեզ սղոց է պետք, երկաթե սղոց: Դու մի սղոց ճարիր, իսկ մնացածը ես ինքս կանեմ:
– Որ այդպես է, գնամ սղոց ճարելու:
– Շատ ավելի հեշտ կլինի, – ասաց Բանանիտոն, – եթե կարողանայի սղոցը նկարել, բայց այդ ավազակները ինձ մոտ մի քոսոտ մատիտ էլ չթողեցին:
– Եթե գործը այդտեղ է հասել, – բացականչեց Կաղլիկ-կատուն, – ահա քեզ իմ թաթերը: Մի մոռացիր, որ իմ թաթերից երեքը կավիճով են նկարված, իսկ չորրորդը յուղաներկով:
– Բայց ախր թաթերդ կմաշվեն:
Կաղլիկ-կատուն ոչ մի հակաճառություն չէր ուզում լսել:
– Սպասիր, չէ՞ որ դու միշտ էլ կարող ես ինձ համար նոր թաթ նկարել:
– Իսկ ինչպե՞ս իջնենք պատուհանից:
– Պարաշյուտ կնկարես:
– Իսկ ջրով լի փոսն ինչպե՞ս կանցնենք:
– Նավակ կնկարես:
Երբ Բանանիտոն փախուստի համար անհրաժեշտ ամեն բան նկարեց, Կաղլիկ-կատվի թաթից համարյա ոչինչ չմնաց, կարծես թե նրա թաթը կտրել էին:
– Տեսնում ես, – ծիծաղեց Կաղլիկ-կատուն, – ինչ լավ է, որ ես իմ անունը չփոխեցի. Կաղլիկ էի, Կաղլիկ էլ կմնամ միշտ:
– Ես քեզ համար հենց հիմա նոր թաթ կնկարեմ, – առաջարկեց Բանանիտոն:
– Մենք հիմա ժամանակ չունենք: Գնանք, քանի դեռ պահակները չեն արթնացել:
Բանանիտոն սկսեց սղոցել: Բարեբախտաբար, նա այնպիսի մի սղոց էր նկարել, որը կարող էր երկաթը կտրել ձմերուկի նման: Մի քանի րոպեից հետո դռան վրա մի մեծ անցք գոյացավ, և մեր բարեկամները հեշտությամբ դուրս եկան միջանցք:
– Արի գնանք Մորաքույր Եգիպտացորենին ու Ռոմոլետային էլ վերցնենք, իսկ նրանց հետ ազատենք նաև կատուներին:
Բայց աղմուկը արթնացրել էր պահակներին, որոնք մի միջանցքից մյուսն էին անցնում:
– Աշխատենք հասնել խոհանոց, – շշնջաց Կաղլիկ-կատուն: – Եթե հնարավոր չէ, որ բոլորս փախչենք, գոնե երկուսով ազատվենք: Ազատության մեջ ավելի շատ օգուտ կտանք, քան բանտում:
Բայց երբ նրանք նորից հայտնվեցին խոհանոցում, այն նույն տղան սկսեց գոռգոռալ Կաղլիկ-կատվի վրա.
– Չէ՞ որ ես քեզ հենց նոր քշեցի, շատակեր: Դու ինչ է, ուզում ես իմ հացը թռցնե՞ս: Կորիր այստեղից: Ահա լուսամուտը, դուրս կորիր: Եթե խեղդվես, քեզ այդպես էլ պետք է:
Նա այնքան էր ջղայնացել, որ Բանանիտոյի վրա ուշադրություն չդարձրեց: Նա միայն կատվին էր տեսնում և նրա մրցակցությունից էր վախենում: Բանանիտոն կապեց պարաշյուտը, կարգի գցեց նավակը և Կաղլիկ-կատվին ձեռքն առավ:
– Գնա՛նք:
– Հա, հա, կորեք այստեղից, – փնթփնթաց տղան, – որպեսզի ձեր ոտքն այստեղ չլինի:
Միայն այն ժամանակ, երբ Բանանիտոն ցած թռավ, տղան սկսեց կասկածել.
«Սա՞ ով էր», – գլուխը քորելով մտածեց նա: Եվ որպեսզի փորձանքի մեջ չընկնի, որոշեց լռել, իբր թե ոչ ոքի չի տեսել, ոչինչ չի լսել: Եվ աղբի միջից կաղամբի կոթ գտնելով, հաճույքից մռռալով, ատամները խրեց նրա մեջ:
Բանանիտոյի փախուստը շուտով հայտնի դարձավ: Խելագարանոցի պատուհանից պահակները գոռում էին.
– Օգնեցե՜ք, տագնա՜պ, փախել է մի վտանգավոր խելագար…
Բանանիտոն ու Կաղլիկ-կատուն կուչ էին եկել նավակի մեջ, որպեսզի աննկատելի անցնեն փոսը: Բայց նրանք չէին կարողանա շատ հեռու փախչել, եթե նրանց չսպասեր Տիտիկ չանող Բենվենուտոն, որը հասկացել էր Կաղլիկ-կատվի մտադրությունը և իր սայլակով եկել էր նրան օգնության:
– Շուտ, թաքնվեք այստեղ, – շշնջաց ծերունին: Եվ տեղավորելով նրանց սայլակի մեջ, ծածկեց քուրջերով: Մոտեցող պահակներին նա ցույց տվեց հակառակ կողմը և ասաց. – Նայեցեք այնտեղ։ Նրանք փախան այդ կողմը:
– Իսկ դու ո՞վ ես:
– Ես աղքատ հնոտիավաճառ եմ, կանգնել եմ հանգստանալու:
Որպեսզի ցույց տա որ իրոք հոգնել է, հնոտիավաճառը նստեց սայլակի բռնակին և սկսեց ծխամորճ ծխել: Խեղճ Բենվենուտոն շատ լավ գիտեր, որ եթե նստի, կավելանան իր սպիտակ մազերը և, ով գիտե, այդ մի քանի րոպեի ընթացքում քանի՞ տարով կծերանա: Բայց դե Բենվենուտոն այդպիսին էր:
«Այն տարիները, որ ես կորցնում եմ, – մտածում Էր նա, – մի ուրիշի կյանքը կերկարացնեն: Այդպես իմ կյանքը փաստորեն ես տալիս եմ ուրիշներին»:
Եվ նա ծխամորճի ծուխը փչեց ուղիղ պահակների երեսին:
Դժբախտաբար, հենց այդ ժամանակ Կաղլիկ-կատվի քիթը քոր եկավ: Բանն այն Է, որ քուրջերը շատ էին փոշոտ: Եվ միայն ռնգեղջյուրը կարող էր այդ փոշին բուրումնավետ համարել: Կաղլիկ-կատուն փորձեց քիթը սեղմել թաթով, որպեսզի չփռշտա, բայց բավական ուշ հիշեց, որ առջևում նա միայն մի թաթ ունի: Նա փռշտաց և այնքան ուժեղ, որ փոշու ամպեր բարձրացան սայլակից:
Կաղլիկ-կատուն գերադասեց սայլակից դուրս թռչել ու փախչել, որպեսզի նկարչին չհայտնաբերեն:
– Այդ ո՞վ էր, – հարցրին պահակները:
– Ինչ-որ շուն էր, – պատասխանեց Բենվենուտոն, – սկզբում թաքնվեց քուրջերի մեջ, իսկ հիմա, տեսեք, փախչում Է:
– Եթե փախչում է, – ասացին պահակները, – կնշանակի խիղճը մաքուր չէ, եկեք հասնենք դրան:
Կաղլիկ-կատուն իր հետևում ծանր ոտնաձայն և «բռնեցեք» կանչեր էր լսում:
– Թող ընկնեն իմ հետևից, – ուրախացավ Կաղլիկ-կատուն, – գոնե հանգիստ կթողնեն Բենվենուտոյին ու նկարչին:
Նա սլանում էր քաղաքի փողոցներով, իսկ պահակները հևասպառ հետևում էին նրան: Ահա նրանք հասան թագավորական պալատի հրապարակը, ուր երկինք էր խոյանում մի հսկայական սյուն:
– Մի թռիչք էլ, և մենք փրկված ենք, – աղաչում էր նա իր թաթերին:
Իսկ թաթերը լավ էին լսում նրան և նույնիսկ ավելորդ եռանդ ցուցաբերեցին՝ փոխանակ միայն կախվելու սյունից և բարձրանալու նրա կատարը, Կաղլիկ-կատուն ուղղակի ծեփվեց սյանը: Նա նորից դարձավ մի երեքթաթանի կատու պատկերող նկար: Այդ վայրկյանին նա նույնիսկ ուրախ էր դրա համար, որովհետև պահակները, ինչպես այդ մասին իրենք էին գրել իրենց զեկուցագրում, մնացին ձեռնունայն:
– Ո՞ւր կորավ կատուն, – հարցնում էին նրանք:
– Ես տեսա, թե ինչպես թռավ այս սյան վրա:
– Սյան վրա ոչինչ չի երևում:
– Երևում են միայն ինչ-որ խզբզոցներ: Նայեցեք, այստեղ ինչ-որ մի երեխա դպրոցից թռցրած կավիճով կատու է նկարել:
– Դե գնանք, նկարի հետ գործ չունենք:
Իսկ Բենվենուտոն այդ ժամանակ սայլակը քշում էր դեպի տուն, մեկմեկ էլ կանգ էր առնում, որպեսզի շունչ քաշի: Նա ստիպված մի երկու անգամ էլ նստեց սայլակի բռնակին, քանի որ հոգնությունից այլևս չէր կարողանում առաջ գնալ: Մի խոսքով, երբ նա տանից դուրս եկավ, ընդամենը ութսուն տարեկան էր: Իսկ հիմա, երբ նորից տեսավ իր տան շեմքը, կլիներ ամենաքիչը իննսուն տարեկան: Նրա կզակը համարյա դիպչում էր կրծքին, աչքերը կորել էին խոր կնճիռների մեջ, իսկ ձայնը խլացել էր, կարծես գետնի տակից էր գալիս:
– Բանանիտո, վեր կաց, հասանք, – ձայն տվեց նա:
Բայց Բանանիտոն նրան չէր լսում, քուրջերի տակ տաքանալով, նա խորը քուն էր մտել:
