Գլուխ տասնութերորդ

 

30Այժմ կպատմենք, թե Բենվենուտոն խեղճ
Ինչպես էր տանջվում հոգեվարքի մեջ:

Այն ժամանակ, երբ Բենվենուտոն աշխատում էր նկարչին արթնացնել, նրա թիկունքում հայտնվեց պահակը:
Դու այդ ի՞նչ ես անում այստեղ, չլինի՞ թե քուրջերիդ հետ ես խոսում:
– Ո՞ր քուրջերի հետ, – ժամանակ շահելու համար հարցրեց Բենվենուտոն:
– Ես հո պարզ լսեցի, թե դու ինչպես էիր խոսում՝ քո այդ ծակծկված գուլպաների կույտին դիմելով: Երևի անցքերն էիր հաշվում:
– Գուցե և խոսում էի, ի՞նչ կա որ, բայց ես այդ չեմ զգացել, – քթի տակ փնթփնթաց Բենվենուտոն: – Գիտե՞ք, շատ եմ հոգնել: Ամբողջ օրը սայլակը հրելով թափառում եմ փողոցներում, իսկ իմ տարիքում դա բավական ծանր գործ է:
– Դե որ հոգնել եք, հանգստացեք, – կարեկցանքով ասաց պահակը։
– Ես հիմա կնստեմ, – ասաց Բենվենուտոն և նորից տեղավորվեց սայլակի բռնակին:
– Եթե թույլ տայիք, ես էլ մի փոքր կնստեի, – ասաց պահակը:
– Խնդրեմ, տեղավորվեք, մի բռնակ ևս կա:
– Շնորհակալություն: Գիտե՞ք, գիշերապահներն էլ են հոգնում: Եվ պատկերացնո՞ւմ եք, ես երազում էի դաշնակահար դառնալ: Կնվագեի միշտ նստած, կապրեի լավ երաժշտության մեջ: Ես նույնիսկ դպրոցական շարադրության մեջ գրել եմ այդ մասին: Շարադրության թեման էր՝ «Երբ մեծանաք, ի՞նչ եք դառնալու»: Ես էլ գրեցի. «Երբ մեծանամ, կդառնամ դաշնակահար. կլինեմ բոլոր երկրներում և համերգներ կտամ, ինձ շատ կծափահարեն, և ես նշանավոր մարդ կդառնամ»: Բայց ես նույնիսկ գող բռնելու մեջ փառքի չարժանացա: Ինձ դեռ չի հաջողվել ոչ մի գող բռնել: Ի միջի այլոց դուք պատահմամբ գող չե՞ք:
Բենվենուտոն հանգստացրեց նրան, գլուխը բացասաբար շարժելով: Ծեր հնոտիավաճառը շատ էր ուզում այդ դժբախտ գիշերապահին որևէ մխիթարական բան ասել, բայց այլևս ուժ չուներ: Բենվենուտոն զգում էր, թե ինչպես է յուրաքանչյուր րոպեի հետ կյանքը հեռանում իրենից, բայց նրան ոչինչ չէր մնում անելու, քան լուռ ականջ դնել:
Իսկ գիշերապահը հառաչելով, դեռ երկար պատմում էր իր աշխատանքի մասին, դաշնամուրի մասին, որ երբեք չէր ունեցել, պատմում էր իր երեխաների մասին:
– Ամենամեծը տասը տարեկան է, – ասում էր նա: – Երեկ նա էլ դպրոցում մի լավ շարադրություն գրեց: Ուսուցիչները միշտ էլ միևնույն թեմայով են շարադրություն հանձնարարում. «Ի՞նչ ես դառնալու, երբ մեծանաս»: Իմ տղան գրել էր. «Ես կդառնամ օդաչու և արբանյակով կթռչեմ դեպի Լուսին»: Ես սրտանց ցանկանում եմ, որ տղայիս երազանքն իրականանա, բայց մի երկու տարուց հետո ստիպված կլինեմ նրան ուղարկել աշխատանքի: Չէ՞ որ իմ ռոճիկը չի բավարարում, որ ընտանիքս կերակրեմ: Դժվար է, չէ՞, հավատալ, թե նա տիեզերագնաց կդառնա:
Բենվենուտոն նորից գլուխը բացասաբար շարժեց: Նա դրանով ուզում էր ասել , որ պետք է հավատալ, որ աշխարհում անհնար ոչինչ չկա և երբեք չպետք է հուսահատվել: Բայց պահակը չնկատեց նրա գլխի շարժումը: Նա նայեց Բենվենուտոյի կողմը և նրան թվաց, թե ծերուկը քնած է:
– Խեղճ ծերուկ, – շշնջաց նա, – իսկապես որ հոգնել է: Ինչ արած, շարունակենք մեր շրջագայությունը:31

Պահակը հեռացավ ոտքերի թաթերի վրա, որպեսզի աղմուկ չհանի, իսկ Բենվենուտոն շարունակում էր մնալ նստած՝ առանց շարժվելու:
– Այսպես կսպասեմ, – մեղմ հառաչեց նա, – կնստեմ մի քիչ: Ինչ որ կարող էի, արեցի: Բանանիտոն հիմա հեռու է վտանգից, իսկ խեղճ գիշերապահին հնարավորություն տվեցի մի լավ սիրտը դատարկելու:
Նրա մտքերը խառնվում էին, դառնում ավելի շփոթ: Նրան թվում էր, թե հեռվից երգի ձայն է գալիս, կարծես օրորոցային էին երգում: Բայց շուտով նա այդ էլ չէր լսում այլևս:
Այդ օրորոցային երգը, բարեկամներս, Բենվենուտոն երազում չէր լսում: Այնպես պատահեց, որ Ջելսոմինոն, իր սովորության համաձայն, քնի մեջ սկսեց երգել: Նրա ձայնը աստիճաններով գլորվեց ցած, հասավ նրբանցք և Բանանիտոյին արթնացրեց:
– Բենվենուտո, – քուրջերի միջից քիթը դուրս հանելով, ձայն տվեց նա: – Բենվենուտո, որտե՞ղ ենք: Ի՞նչ է պատահել:
Բայց Բենվենուտոն չէր կարող պատասխանել:
Նկարիչը սայլակից ցած թռավ և մի երկու անգամ ցնցեց ծերուկին: Խեղճի ձեռքը սառույցի նման պաղ էր: Իսկ տնից շարունակում էր լսվել Ջելսոմինոյի հմայիչ ձայնը: Քնքուշ օրորոցայինը ճախրում էր օդում և լցնում ամբողջ նրբանցքը:
Բանանիտոն աստիճաններով սլացավ վեր, արթնացրեց Ջելսոմինոյին, և սրանք երկուսով վերադարձան նրբանցք:
– Նա մահացել է, – բացականչեց Ջելսոմինոն:
– Մահացել է մեր մեղքով, իր վերջին ուժերը ծախսելով մեզ համար, մինչդեռ մենք հանգիստ, ոչ մի բանի մասին չմտածելով, քնել էինք:
Նրբանցքի ծայրում երևաց նույն գիշերապահը:
– Արի ներս տանենք, – շշնջաց Ջելսոմինոն:
Բայց նկարչի օգնության կարիքը չկար. Բենվենուտոն երեխայի նման թեթևացել էր, այնպես որ Ջելսոմինոն հեշտությամբ նրան ներս տարավ:
Գիշերապահը մի քանի րոպե կանգնեց դատարկ սայլակի մոտ:
– Ծեր հնոտիավաճառը, երևի, այստեղ է ապրում, – ասաց նա: – Հարկավոր է նրան տուգանել սայլակը ճանապարհի մեջտեղում թողնելու համար: Բայց նա լավ ծերուկ էր: Կձևացնեմ, թե այս նրբանցքով չեմ անցել:
Խեղճ Բենվենուտո: Նրա տանը նույնիսկ աթոռ չկար, որպեսզի մեռածը նստելու տեղ ունենար: Ստիպված էին գլխի տակ բարձ դնելով, հանգուցյալին պառկեցնել հատակին:
Բենվենուտոյին թաղեցին երկու օր հետո այն իրադարձություններից, որոնց մասին դուք կընթերցեք հետևյալ գլուխներում:
Եվ հենց այդ թաղման ժամանակ էլ, իր կյանքում առաջին անգամ, Ջելսոմինոն երգեց առանց որևէ բան ջարդելու: Նրա ձայնը առաջվա նման նորից ուժեղ էր, բայց հնչում էր ավելի քնքուշ, և բոլորը, ովքեր լսում էին նրան, զգում էին, որ ավելի բարի են դառնում:
Բայց մինչ այդ, ինչպես արդեն ասացի ձեզ, շատ դեպքեր եղան: Նախ և առաջ Ջելսոմինոն ու նկարիչը նկատեցին Կաղլիկ-կատվի բացակայությունը: Այդ տխուր օրերի իրարանցման մեջ նրանք ուշադրություն չէին դարձրել դրա վրա:
– Նա ինձ հետ սայլակի մեջ էր, – ասաց Բանանիտոն: – Իհարկե, քուրջերի կույտի մեջ ես չէի կարող նրան նկատել: Բայց, երևակայիր, ես լսեցի, թե նա ինչպես փռշտաց:
– Երևի նա դժբախտության մեջ է ընկել, – ասաց Ջելսոմինոն:
– Իսկ գուցե նա վերադարձել է խելագարանոց՝ Մորաքույր Եգիպտացորենին և Ռոմոլետային ազատելո՞ւ:
– Բոլորը ինչ-որ մի բան անում են, մենակ ես եմ պարապ մնացել: Ես հազիվ կարողանամ ջահերը ջարդել և մարդկանց վախեցնել, – ամաչելով ասաց Ջելսոմինոն:
Ոչ ոք դեռ նրան այդքան հուսահատ վիճակում չէր տեսել: Սակայն հենց այդ րոպեին նրա գլխում մի փայլուն, առաջին կարգի աստղի նման փայլուն միտք ծագեց:
– Չէ, դեռ կտեսնեք, թե ես ինչի եմ ընդունակ. – հանկարծ բացականչեց նա:
– Այդ ո՞ւր, – հարցրեց Բանանիտոն, նկատելով, թե ինչպես նա վեր կացավ ու հագավ բաճկոնը:
– Հիմա իմ հերթն է, – պատասխանեց Ջելսոմինոն: – Տանից դուրս չգաս, քեզ փնտրում է ոստիկանությունը: Դու դեռ իմ մասին կլսես: Օ՜, արտասովոր նորություններ կլսես դու:

 

Գլուխ տասնիններորդ