Այստեղ կկարդաք, թե ինչպես եղավ,
Որ Բանանիտոն հանկարծ բանտ ընկավ:
Դուք, իհարկե, հիշում եք, որ Բանանիտոն մի փոքր ճիգ գործելով, վաղ առավոտյան տանից դուրս եկավ բախտ որոնելու: Որոշակի ոչ մի նպատակ չուներ, ուղղակի ուզում էր որևէ բան անել, որպեսզի ցույց տա իր վարպետությունը:
Քաղաքը նոր արթնանում էր: Դռնապանները երկար փողրակներով փողոցներն էին լվանում և կատակում էին բանվորների հետ, որոնք հեծանիվներով գնում էին գործարան: Դա մի ուրախ, պարզ ու անամպ ժամ էր և Բանանիտոն, կանգնելով մայթի վրա, զգաց, թե ինչպես են իր գլխում ծաղիկների նման գեղեցիկ մտքեր ծաղկում: Նա նույնիսկ զգաց դրանց բուրմունքը, կարծես թե իրոք իր շուրջը, մայթերի վրա, միլիոնավոր մանուշակներ բացվեցին:
– Ա՜յ, սա հիանալի միտք է, – հանկարծ որոշեց նա:
Եվ առանց տեղից շարժվելու, ուղղակի գործարանի դարպասի մոտ, որտեղ կանգնած էր այդ րոպեին, նստեց մայթին, գրպանից հանեց գունավոր կավիճների տուփը և սկսեց նկարել: Մի քանի բանվոր իսկույն շրջապատեցին նրան:
– Գրազ կգամ, – ասաց նրանցից մեկը, – որ սա սովորականի նման առագաստանավ կամ լուսապսակով սուրբ կնկարի: Միայն թե ո՞ւր է սրա շունը, որը տիրոջ գլխարկը ատամներով բռնած պիտի ողորմություն հավաքի:
– Իսկ ես մի այսպիսի դեպքի մասին եմ լսել, – ասաց մյուսը: – Մի նկարիչ հատակին կարմիր գիծ է քաշել և բոլորը շուրջը կանգնած գլուխ են ջարդել, որ իմանան, թե դա ինչ է:
– Եվ ի՞նչ է պարզվում:
– Հարցնում են նկարչին, նա էլ պատասխանում է. «Ուզում եմ տեսնել, թե մեկնումեկը կարո՞ղ է գծի տակով անցնել, թե բոլորը կանցնեն գծով»: Հետո նա գլխարկը գլուխն է քաշում ու գնում: Երևի տախտակը պակաս է եղել:
– Չէ, սրա խելքը գլուխն է երևում, նայեցե՛ք:
Բանանիտոն, առանց գլուխը բարձրացնելու, այնքան արագ էր նկարում, որ մարդիկ չէին հասցնում հետևել նրա ձեռքերի շարժումներին:
Եվ մայթի վրա կարծես թե շունչ էր առնում նրա քիչ առաջվա երազանքը՝ գեղեցիկ մանուշակների մի ամբողջ թուփ է ծաղկում: Ճիշտ է, դա ընդամենը նկար էր, բայց այնքան գեղեցիկ, որ վերջիվերջո օդում իսկապես որ մանուշակի բուրմունք տարածվեց:
– Ինձ թվում է, – շշնջաց բանվորներից մեկը, – որ ես մանուշակի հոտ եմ առնում:
– Ավելի լավ է դդմիկ ասես, – նկատեց նրա ընկերը, – եթե չես ուզում, որ քեզ բանտ նետեն: Ասենք, դու ճիշտ ես, ես էլ եմ հոտ առնում:
Բանանիտոյի շուրջը լռություն տիրեց: Միայն կավիճն էր մայթին քսվելով կամացուկ խզխզում, և յուրաքանչյուր մանուշակագույն գծի հետ մանուշակի բուրմունքն ավելի էր ուժեղանում: Բանվորները ցնցված էին: Նրանք իրենց նախաճաշի փաթեթները մի ձեռքից մյուսն էին փոխում և ցույց էին տալիս, թե իբր ստուգում են հեծանիվների դողերը, բայց աչք չէին կտրում Բանանիտոյի շարժումներից ու հաճույքով շնչում էին մանուշակի բուրմունքը, որն ուրախացնում էր նրանց սիրտը:
Հնչեց գործարանի շչակը, բայց բանվորներից և ոչ մեկը տեղից չշարժվեց: «Այ, ապրես դու, հա», – լսվում էր այս ու այն կողմից: Բանանիտոն գլուխը բարձրացրեց, և նրա հայացքը հանդիպեց իր հանդիսականների աչքերին: Այդ աչքերում նկարիչը այնպիսի մի հիացմունք տեսավ, որից նա շփոթվեց: Արագ հավաքելով իր կավիճները՝ հեռացավ:
Բանվորներից մեկը հասավ նրա հետևից:
– Այդ ի՞նչ ես անում, – ասաց նա, – ինչո՞ւ ես փախչում, մի րոպե էլ որ անցներ, մենք քեզ կտայինք մեզ մոտ եղած ամբողջ գումարը: Մենք այդքան գեղեցիկ նկար երբեք չենք տեսել:
– Շնորհակալություն… շնորհակալություն… – շշնջաց Բանանիտոն և անցավ փողոցի մյուս կողմը, որպեսզի մենակ մնա:
Նա երկար թափառեց քաղաքում, բայց սիրտ չէր անում մի նոր նկար սկսել:
Հանկարծ մի շուն տեսավ նա, և նորից նկարչին համակեց իսկական ոգևորություն: Նա տեղնուտեղը պպզեց մայթի վրա և սկսեց նկարել, ահա նորից Բանանիտոյի շուրջը հանդիսականների մի մեծ խումբ հավաքվեց:
– Նայեցեք, նայեցեք, ինչ ինքնատիպ մարդ է՝ կատու է նկարում: Եթե որևէ մեկն ուզենա կատու տեսնել, դրա նեղությունը չի քաշի, մեր քաղաքում կատու ինչքան ասես կա:
– Սա սովորական կատու չէ, – ուրախ պատասխանեց Բանանիտոն:
– Լսեցեք, նա սովորական կատու չի նկարում, այլ երևի ակնոցավոր կատու:
Բոլոր խոսակցությունները կարծես թե կախարդանքով դադարեցին, երբ Բանանիտոյի շունը թռավ ոտքի և սկսեց ուրախ հաչել: Ամբոխի մեջ զարմանքի բացականչություններ լսվեցին և պատահարի վայրում իսկույն ոստիկաններ հայտնվեցին:
– Այս ի՞նչ բան է, ի՞նչ է տեղի ունենում, ա՜, ա՜, տեսնում եմ, տեսնում, ավելի ճիշտ, լսում եմ, հաչող կատու: Կարծես թե քիչ են մլավող շները, հիմա էլ հաչող կատու: Սա ո՞ւմ կատուն է:
Ամբոխը արագ ցրվեց՝ ոչ ոք չէր ուզում այդ հարցին պատասխանել: Միայն մի խեղճ մարդ, որ կանգնած էր ոստիկանի կողքին, չհասցրեց փախչել, քանի որ վերջինս պինդ բռնել էր նրա ձեռքը:
– Կատուն սրանն է, – շշնջաց մարդը, ցույց տալով Բանանիտոյին:
Ոստիկանը թողեց նրան և բռնեց Բանանիտոյին:
– Հապա մի գնանք ինձ հետ:
Բանանիտոն թույլ չտվեց, որ իրեն երկար խնդրեն: Նա կավիճները դրեց գրպանը ու հետևեց ոստիկանին, չկորցնելով իր լավ տրամադրությունը: Իսկ շունը պոչը ցցած՝ փախավ իր գործին:
Բանանիտոյին գցեցին մի առանձին խուց, որտեղ պետք է սպասեր, մինչև ոստիկանապետը հարկ համարեր քննել նրան: Բանանիտոյի ձեռքերն ուղղակի քոր էին գալիս աշխատելու ցանկությունից: Նա մի թռչնակ նկարեց և բաց թողեց, բայց թռչնակը չուզեց նկարչից հեռանալ, նստեց Բանանիտոյի ուսին և սկսեց քնքշանքով կտցահարել նրա ականջը:
– Հասկանալի է, – ասաց Բանանիտոն, – դու քաղցած ես:
Եվ նա արագ կորեկի մի քանի հատիկ նկարեց: Դա նրան հիշեցրեց, որ ինքն էլ դեռ նախաճաշ չի արել:
– Ինձ երկու ձվից ձվածեղն էլ բավական է: Վատ չէր լինի, եթե վրան մի հատ էլ հասած ու խոշոր դեղձ ուտեի:
Ու նկարեց այն, ինչ որ սիրտն ուզում էր. շուտով ձվածեղի բուրմունքը տարածվեց սենյակով մեկ և, դռնից դուրս գալով, դիպավ պահակի քթին:
– Ի՜նչ հիանալի է, – ասաց երիտասարդ պահակը, ագահորեն հոտոտելով օդը, որպեսզի բաց չթողնի ձվածեղի բուրմունքը:
Բայց հետո նրա մեջ կասկած առաջացավ: Նա բաց արեց դռան դիտանցքը և նայեց ներս: Տեսնելով, որ բանտարկյալը մեծ հաճույքով ձվածեղ է ուտում, նա զարմանքից քար կտրեց և հենց այդ դիրքով էլ ու զարմանքի արտահայտությունը դեմքին ոստիկանապետը բռնացրեց նրան:
– Ա՛յ, սա գործ – բացականչեց նա զայրույթից կարմրելով: – Սա ուղղակի հիանալի է: Երևում է, մենք բանտարկյալներին ռեստորանից ուտելիք ենք բերում:
– Ես… ես չէ… – կմկմաց պահակը:
– Ինչ է, դու կանոնադրությունը չգիտե՞ս: Հաց և ջուր, ջուր և հաց, ուրիշ ոչինչ:
– Ես չգիտեմ, թե ինչպես ստացվեց, – վերջապես կարողացավ խոսել պահակը: – Գուցե նա ձվերը գրպանում էր եկել:
– Լավ, իսկ վառարա՞ն որտեղից: Ինչպես տեսնում եմ, իմ բացակայության ընթացքում ձեզ մոտ նորություններ են հայտնվել՝ խցերում խոհանոցներ են ավելացել:
Բայց այդ պահին ոստիկանապետը իր աչքով տեսավ, որ խցում ոչ մի օջախ էլ չկա: Իսկ Բանանիտոն, որպեսզի իզուր տեղը վնաս չտա պահակին, որոշեց խոստովանել, թե ինչպես է նախաճաշ ձեռք գցել:
– Դու ինձ հիմարի տե՞ղ ես դրել, – զայրացավ ոստիկանապետը: – Իսկ հիմա ի՞նչ կանես, եթե հրամայեմ, որ ինձ համար սպիտակ գինու մեջ եփած տափակաձուկ նկարես:
Բանանիտոն ոչ մի խոսք չասաց. վերցրեց թղթի մի կտոր և սկսեց նկարել պատվիրած ճաշը:
– Մաղադանոսո՞վ, թե՞ առանց մաղադանոսի, – նկարելով հարցրեց նա:
– Մաղադանոսով, – ծիծաղելով հրամայեց ոստիկանապետը: – Դու իրոք ինձ ապուշի տեղ ես դրել: Հենց որ վերջացնես նկարելը, քեզ կստիպեմ, որ այդ ամբողջ թուղթը կուլ տաս:
Բայց երբ Բանանիտոն աշխատանքն ավարտեց, սպիտակ գինու մեջ եփած տափակաձկան հաճելի բուրմունքը տարածվեց խցով մեկ, իսկ մի քանի վայրկյան հետո ոստիկանապետի՝ զարմանքից դուրս ցցված աչքերի առաջ սեղանի վրա հայտնվեց թեթև գոլորշի արձակող ափսեն, որը կարծես ասում էր. «Խնդրեմ, կերեք»:
– Բարի ախորժակ, – ասաց Բանանիտոն: – Ճաշը պատրաստ է:
– Ես ինչ-որ չեմ ուզում ուտել, – փնթփնթաց ոստիկանապետը ուշքի գալով, – տափակաձուկը թող պահակն ուտի, իսկ դու արի ինձ հետ:
