Կաղլիկ-կատուն նկատում է պատշգամբից
Ջակոմոնի հարյուր կեղծամներն անբիծ:
Քանի դեռ Ջելսոմինոն քնած է և չի էլ կասկածում, որ հենց երազում ունենալու է մի նոր արկած, որի մասին ես ձեզ կպատմեմ հետո, մենք գնանք Կաղլիկ-կատվի երեք թաթերի հետքերով:
Բրաձկան գլուխներն ու տափակաձկան ողնաշարն արտակարգ համով թվացին նրան: Կյանքում առաջին անգամ էր նա ուտում: Քանի դեռ պատի վրայի նկար էր, երբեք քաղց չէր զգացել:
Կատուն առաջին անգամ էր գիշերը թագավորական զբոսայգում անցկացնում: Նայելով թագավորի պալատին, նա վերջին հարկում մի քանի լուսավորված պատուհան տեսավ:
– Ափսոս, որ Ջելսոմինոն այստեղ չէ, – ասաց նա: – Ով-ով, նա կկարողանար Ջակոմոն թագավորի համար սերենադ երգել և ջարդուփշուր անել նրա բոլոր լուսամուտները: Սակայն Ջակոմոն թագավորը երևի պատրաստվում է քնել: Ինչպե՞ս կարելի Է բաց թողնել այդպիսի մի տեսարան:
Արագ, ինչպես կատուներն են անում, նա սկսեց հարկից հարկ մագլցել և վերևից ներս նայեց: Դա մի հսկայական դահլիճ էր, որը գտնվում էր նորին պայծառափայլության ննջարանի առաջ:
Երկու անվերջանալի շարքով կանգնած էին ծառաները, սպասավորները, պալատականները, սենեկապետերը, ծովակալները, մինիստրները և այլ նշանավոր անձնավորություններ, որոնք խորը գլուխ էին տալիս շարքի միջով անցնող Ջակոմոնին: Նա հաղթանդամ էր, հաստամարմին և այնքան սարսափելի, որ կարելի էր վախենալ: Բայց նրա կրակա-նարնջագույն խիտ ու երկար, գանգուր մազերը և թագավորական անունը կրծքի վրա ասեղնագործած մանիշակագույն գիշերանոցը իրենց գեղեցկությամբ ուղղակի շշմեցնում էին:
Երբ նա անցնում էր, բոլորը խորը գլուխ էին տալիս և հարգանքով ասում.
– Բարի լույս, ձերդ մեծություն, բարի օր անցկացնես, տեր թագավոր:
Ջակոմոնը երբեմն-երբեմն կանգ էր առնում և քաղցր հորանջում, և անմիջապես պալատականներից մեկնումեկը ձեռքով ծածկում էր նրա բերանը: Այնուհետև Ջակոմոնը նորից առաջ էր շարժվում ու մրմնջում.
– Այս առավոտ իմ քունը բոլորովին չի տանում, ես ինձ բողկի պես կայտառ եմ զգում:
Հասկանալի էր, որ այս ամենը միանգամայն հակառակ իմաստ ուներ: Բայց նա այնքան էր ուրիշներին հարկադրել ստել, որ ինքն էլ ուրիշներից պակաս չէր ստում և առաջինն էր հավատում իր ստին:
– Ձերդ մեծության մռութը դմբուզի կարիք է զգում, – խորը գլուխ տալով, նկատեց մինիստրներից մեկը:
Ջակոմոնը նրա վրա ցասումնալից հայացք գցեց, բայց ժամանակին իրեն հավաքեց. չէ՞ որ այդ խոսքերը նշանակում էին, թե արքայի դեմքի գույնը հիանալի է: Նա ժպտաց, հորանջեց, շուռ եկավ դեպի պալատականների խումբը և ձեռքի շարժումով հրաժեշտ տվեց նրանց: Այնուհետև, մանիշակագույն գիշերանոցի փեշերը հավաքելով, գնաց իր ննջասենյակը:
Կաղլիկ-կատուն պատուհանը փոխեց, որպեսզի շարունակի դիտել:
Հենց որ նորին մեծություն Ջակոմոնը մնաց մենակ, նետվեց դեպի հայելին և սկսեց ոսկե սանրով եռանդով սանրել իր սքանչելի նարնջագույն գանգուրները:
«Ինչպես է խնամում իր մազերը, – մտածեց Կաղլիկ-կատուն – և իզուր չի անում: Նրա մազերն իսկապես որ գեղեցիկ են: Ինչպե՞ս կարող էր այդպիսի մազեր ունեցող մարդը ծովահեն դառնալ: Նա պետք է կամ նկարիչ լիներ, կամ երաժիշտ:
Իսկ Ջակոմոնն այդ ժամանակ սանրը դրեց տեղը, զգուշորեն բռնեց իր քունքերի մոտի խոպոպներից և… մե՛կ, երկո՛ւ, երե՛ք… ձեռքերի թեթև շարժում, և նրա գլուխը մնաց առանց որևէ մազի, ոնց որ գլաքար լիներ: Նույնիսկ հնդկացին չէր կարող այդպիսի արագությամբ իր անկոչ հյուրի գանգը մաշկել:
– Կեղծամ, – զարմանքով մրմնջաց Կաղլիկ-կատուն: Այո, պարզվեց, որ նարնջագույն սքանչելի գանգուրները ընդամենը կեղծամ էին: Իսկ նորին մեծության ճաղատ գլուխը տհաճ վարդագույն էր և վրան լիքը ուռուցքներ ու գորտնուկներ կային: Ջակոմոնը տխուր հառաչելով քորեց գլուխը, հետո բաց արեց պահարանը: Կաղլիկ-կատուն բազմագույն կեղծամների մի ամբողջ հավաքածու տեսավ: Զարմանքից նրա աչքերն ավելի լայն բացվեցին: Կային խարտյաշ, կապույտ ու սև մազերով կեղծամներ, որոնք տարբեր ձևերով էին սանրված: Ջակոմոնը հանդես էր գալիս նարնջագույն կեղծամով, բայց քնելուց առաջ, երբ մենակ էր մնում, սիրում էր տարբեր կեղծամներ դնել, որպեսզի գոնե դրա մեջ մխիթարություն գտնի և մոռանա իր ճաղատի մասին: Նա ամաչելու բան չուներ, շատ էլ թե բոլոր մազերը թափվել էին: Գրեթե բոլոր կարգին մարդկանց մազերը, մի որոշակի հասակի հասնելիս, թափվում են: Բայց Ջակոմոնն այդպիսին էր: Նա չէր կարողանում իր գլուխն առանց բուսականության տեսնել:
Կաղլիկ-կատվի աչքի առաջ նորին մեծությունը իրար հետևից տասնյակ կեղծամներ փորձեց: Նա հայելու առաջ հետ ու առաջ էր անում, որպեսզի հիանա իր տեսքով՝ իրեն նայում էր կողքից, դիմացից, փոքրիկ հայելու միջով նայում էր ծոծրակին, ինչպես պարուհիներն են անում բեմ դուրս գալուց առաջ: Վերջապես, նրան թվաց, որ մանիշակագույն կեղծամը լավ կսազի իր գիշերանոցին: Նա այդ կեղծամը ձգեց իր ճաղատի վրա, պառկեց մահճակալին ու լույսը հանգցրեց:
Կաղլիկ-կատուն էլի մի կես ժամ անցկացրեց պատուհանի գոգերին, հետաքրքրությամբ նայելով թագավորական լուսամուտներից ներս: Իհարկե, դաստիարակված մարդկանց զբաղմունք չէ դա: Եթե պատշաճ բան չէ ականջ դնելը, ապա ի՞նչ եք կարծում, պատուհանից ներս նայելը կարելի՞ է քաղաքավարություն համարել: Ասենք, դա ձեզ չի էլ հաջողվի. չէ՞ որ դուք ոչ կատու եք, ոչ էլ լարախաղաց: Կաղլիկին հատկապես դուր եկավ մի սենեկապետ, որը անկողին մտնելուց առաջ հանեց իր շքեղ մունդիրը, ամբողջ սենյակով մեկ շաղ տվեց շքանշանները, զենքը և ժանյակները: Եվ գիտե՞ք ինչ հագավ: Իր հին, ծովահենական հագուստը՝ մինչև ծնկները քշտած վարտիք, վանդակավոր բաճկոն և սև աչքակապ: Այդ հագուստը հագնելով, ծեր ծովահենը ոչ թե անկողին մտավ, այլ բարձրացավ մահճակալի վրա սարքած ամպհովանու կտուրը: Ըստ երևույթին, նա կարոտել էր նավի գրոտկայմի վերին հորիզոնափայտին: Վերջապես նա վառեց իր էժանագին ծխամորճը և ագահորեն ներս քաշեց ծուխը, որից քիչ էր մնում Կաղլիկ-կատվի հազը բռներ:
– Տեսեք, տեսեք, թե ինչ բան է ճշմարտության ուժը, – շշնջաց մեր դիտողը, – նույնիսկ ծեր ծովահենը սիրում է իր իսկական հագուստները:
Կաղլիկ-կատուն որոշեց, որ զբոսայգում գիշերելն այնքան էլ անվտանգ չէ, կարող են պահակները բռնել: Դրա համար էլ նա նորից անցավ պարիսպը և հայտնվեց քաղաքի կենտրոնական հրապարակում, հասկանալի է, այն հրապարակում, որտեղ ժողովուրդը հավաքվում էր, որպեսզի լսի Ջակոմոն արքայի ճառերը: Կաղլիկ-կատուն սկսեց շուրջը նայել, որպեսզի գիշերելու համար որևէ ապաստարան գտնի, երբ հանկարծ աջ թաթը քոր եկավ:
– Տարօրինակ է, – շշնջաց նա, – չլինի՞ նորին մեծության մոտից կամ այն ծեր ծովահենից վրաս լու է քաշվել:
Բայց քորը բոլորովին այլ տեսակ էր: Ուզում եմ ասել, թե նրա թաթը ոչ թե դրսի կողմից էր քոր գալիս, այլ ներսի: Կաղլիկ-կատուն ուշադիր նայեց իր թաթին և ոչ մի լու չգտավ:
– Հիմա հասկանալի է, – որոշեց նա, – երևի ուզում եմ պատի վրա բան գրել: Հիշում եմ, որ երեկ երեկոյան հենց այդպիսի քոր զգացի, երբ, շնորհակալություն Ջելսոմինոյին, ինձ հաջողվեց հայտնվել այս աշխարհում: Արի ես խաբեբաների թագավորին մի ողջույն թողնեմ:
Նա անաղմուկ մոտեցավ թագավորական պալատին, սեփական աչքերով տեսավ, որ պահապաններն իրեն բռնել չեն կարող: Ինչպես որ պետք էր սպասել մի երկրից, ուր ամեն բան շուռ տված է կատարվում, պահապանները խռմփացնելով քնած էին: Երբեմն-երբեմն պահակապետը շրջում էր և ստուգում, թե արդյո՞ք բոլոր պահակները քնած են:
– Ավելի լավ, – ուրախացավ Կաղլիկ-կատուն և իր կարմիր կավիճով նկարված թաթով, ինքնըստինքյան հասկանալի է, որ աջ թաթով, հենց գլխավոր մուտքի մոտի պատին գրեց.
Ջակոմոն արքան կեղծամ է դնում:
– Սա իսկը այսպիսի մակագրության տեղ է, – գրածին նայելով ասաց նա: – Հիմա հարկավոր է մուտքի մյուս կողմում էլ գրել:
Քառորդ ժամում նա հասցրեց մի հարյուր անգամ այդ խոսքերը գրել, մինչև որ հոգնեց այն աշակերտի նման, որին սխալի համար ստիպում են արտագրություն անել:
– Դե, իսկ հիմա ժամանակն է նանիկ անելու:
Հենց հրապարակի կենտրոնում վեր էր խոյանում մի մարմարե սյուն, որի վրա Ջակոմոն թագավորի քաջագործությունները փառաբանող քանդակներ կային: Ինչ խոսք, այդ ամենը փչոց էր: Այստեղ կարելի էր տեսնել, թե ինչպես է Ջակոմոնը իր հարստությունը աղքատներին բաժանում, ինչպես է Ջակոմոնը կոտորում իր թշնամիներին, ինչպես է Ջակոմոնը անձրևանոցի գյուտը անում, որպեսզի իր հպատակներին պաշտպանի անձրևից: Սյան գագաթին բավականաչափ տեղ կար երեքթաթանի մի կատվի համար, որպեսզի նա պառկեր հանգստանալու՝ հեռու ամեն տեսակի վտանգից: Կաղլիկ-կատուն բարձրաքանդակներից բռնելով մագլցեց վեր ու տեղավորվեց ամենավերևում: Որպեսզի վայր չընկնի, նա պոչը փաթաթեց շանթարգելին, աչքերը փակեց և անմիջապես քնեց:
